היסטארישע אויפדעקונג: אונזערע באבעס גאונישע קעפ, קעכערינ'ס לאו דוקא
געדענקט עטס וויאזוי א קידוש אין ביהמ''ד האט אויסגעקוקט פאר ביז עטליכע יאר צוריק?
נאכדעם וואס אלע קעיק איז שוין געווען אויסגעלייגט אויף די טישן, די על כן ברך אידן זענען שוין געזיצן אויף די פלעצער, גרייט מיט די גלעזעלע אין די הענט, איז דער משמש געקומען צולויפן מיט צוויי באטעלעך אין זיין הענט, אין די רעכטע האנט האט ער געהאלטן א באטעלע שליבויץ, (אנטשולדיג איך ווייס נישט פונקט ווי מען שרייבט דאס ארויס), אין די צווייטע האנט האט ער געהאלטן א באטעלע אלטע וויליאמסבורג, (ווי זאגט יענער? כוחו של אותו זקן), איין זאך איז געווען אנדערש די מציאות פון די דעלמאטס'דיגע ברוינפן און די היינטיגע (פארשטייט זיך חוץ די הונדערטדאלער פרייז חילוק), די ברוינפן האט די משמש אריינגעברענגט די לעצטע זאך, פארוואס?
ווייל דער משמש האט ערב שבת זארגפעליג אריינגעלייגט סיי דעם שליבויץ, און אזוי אויך דעם וויליאמסבורגע זיידע ווי? אין פריזער...נו... מוז מען
דאך דאס ברענגען דאס לעצטע זאך, ווייל אויב נישט וועט דאך די ברוינפן זיך אנווארעמען, און ווער קען דען בכלל פארטראגן ווארעמע ברוינפן? עטס געדענקסט?
וואס איז די פשוט'ע הסבר הדבר? וואו קומט ברוינפן אין פריזער?
נאך א קשיא וואס באדערט מיר שוין פאר אסאך יארן, קום איך מיר אלס שנה ראשונה צו מיין שוויגער אויף נאכטמאל, גאנץ הונגעריג בין איך געווען, (אויב ס'נישט פונקט געווען א שלישי למילה יענעם טאג אין כולל), און... ס'הייבט זיך אן דאס ווארטן, רבש''ע, פרעג איך מיין אידענע אויף וואס ווארט מען דא? נאכן מברר זיין ביי די הויעכע אינסטאנצן, (יא יא איך מיין מיין שוויגער), איז געקומען א תי', אז יעצט ווארט מען די זופ זאל ווערן הייס.
אקעי איך בין א וואוילע איידעם רעדט מען אביסל צום שווער איבער וואס מ'האט היינט געלערנט אין כולל, (די נייעס וואס מ'האט געשמועסט ביי
לאנטש און סוף סדר, זאג איך אים נישט, ווייל דאס אינטערעסירט אים היפש מער און ס'דא א שיעור ווי לאנג איך וויל דא זיצן), פיינעלי נאך אכט
מינוט קומט אריין די הייסע זופ, אבער הייס איז נישט דאס ווארט, סטעפאנסקי וואלט געקענט נוצן די זופ צו מסביר זיין א קאלך אויוון.
יעצט הייבט זיך מעמד הבלאזן (די איינציגסטע מהלך צו בלאזן ביים שוויגער אן דעם וואס זי זאל צוריק בלאזן), שוין מ'בלאזט פון די נאז, פון די מויל, אהער און אהין, א קליינע ברי אדער צוויי אויפן צונג (לתקן עוון לשון הרע-ולהזכרת יום המיתה וגחלי רתמים), און... מ'קען שוין עסן דאס זופ.
וואס איך פארשטיי נישט איז אזוי, פארוואס דארף איך ווארטן אכט מינוט אז די זופ זאל הייס ווערן, און נאך פינף עס צו אויסבלאזן, גיב עס גלייך
ווען איך קום אריין, איך גיי דאך עס סייווי עסן אזויווי די טעמפרעאטור וואס עס איז געווען ווען איך בין צום ערשט אריינגעקומען?
חברה האלטסט אייך אן אויף אייערע זיצן ס'קומט א באמבע!!!!!!!!!!!!
אבער פאר די באמבע לאמיר פארענטפערן די ערשטע קשיא איבער די ברוינפן, (איך בין נישט זיכער אויב עס איז בגדר שאלה אדער קשיא וועל מיר לאזן פאר די מדייקים),
די תי' איז אזוי ווען סיי וואספארא מאכל איז רום טעמפוטשער פילט מען די טעם פונעם מאכל, די וועטשטעבעל טעם, די פרוכט טעם, בקיצור די טיפקייט פון די באשטאנטיילן, משא''כ ווען א זאך איז קאלט אדער הייס, קומט נישט אן צום צונג די גאנצע טעם ווייל די צונג ווערט אביסעלע ווי פארשלאפט (נא''ם בלעז) דורך די היץ אדער די קעלט.
לענינינו האסט טאקע געמיינט אז קוים איין דור צוריק זענען באמת געווען אידן וואס זיי האבן געקענט פארטראגן שליבויץ אדער אלט וויליאמסבורג?
אודאי אז נישט, נו אבער א איד גיבט זיך אן עצה,
אריין אין פריזער,נישט ארויסנעמען ביז א מינוט פארן טרינקען, און שלום על ישראל קיינער האט נישט געדארפט שפירן דעם טעם, די עיקר אז מען האט
געטרינקען, און אנגעוואונטשן אלע יארצייטן, פארענדיגט די מערכה איבער מפטיר זעקס וואכן ארום, על המחי', און גוט שבת.
און יעצט קומט די באמבע... גרייט?
אונז זענען אלע אויפגעוואקסן אז אונזערע אונגארישע באבעס, כאטש וואס קיין גרויסע חכמים זענען זיי
קיינמאל נישט געווען, אבער קאכן און באקן, אוי האבן זיי געקענט, איא?
הויבט זיך נישט אן און לאזט זיך נישט אויס, זיי זענען געווען אסאך קלוגער ווי די מיינסט אבער...קאכן לאו דוקא אז זיי האבן זיך אויסגעצייכנט אין דעם, אויף וואס בוי איך מיין יסוד?
טראכט אריין די המצאה פון עשן הכבשן זופ איז א דאפעלטע,
א' אויסגעברענט דיין מויל ביזן גרונד, זי קען דיר שוין יעצט סערווירן איר אומגעלונגענע פלייש און צוהאקטע ראקאד קראמפלי, און דו וועסט בכלל נישט מרגיש זיין וואו אומגעלונגען און פארברענט אירע מאכלים זענען, מיט אזא אויסגעברענטע מויל פילט מען שוין נישט קיין שום טעם.
די צווייטע אויפטוה, איז לגבי די זופ אליינס, אזוי ווי פריער געשמועסט, אז אין א הייס אדער קאלטע מאכל פילט מען נישט אזוי שטארק די טעם פון
די עצם באשטאנדטיילן, סאו זי האט רואיג געקענט אריינלייגן דארטן, איר פארדארבענע סקוואש, אונטערגעשלאגן מיט א צוזעצטן צוויקל, והכל על
מקומו בא בשלום, נישט געווען קיינער וואס זאל מרגיש אפי' אפס קצהו פון די טעם פון די ירקות, ובזה מתורץ כל קושיות הנ''ל.
יעצט דארף מען נאר זעהן וואס די ציבור האט צו זאגן צו מיינע הנחות, איך גיב יעדעם די רעכט זיך צו קריגן, אבער בתנאי קודם למעשה, אז מען
מוז פארענטפערן ביידע אויבענדערמאנטע קשיות מיט א צופרידשטעלנדע תי' הצלחה ברכה
נאכדעם וואס אלע קעיק איז שוין געווען אויסגעלייגט אויף די טישן, די על כן ברך אידן זענען שוין געזיצן אויף די פלעצער, גרייט מיט די גלעזעלע אין די הענט, איז דער משמש געקומען צולויפן מיט צוויי באטעלעך אין זיין הענט, אין די רעכטע האנט האט ער געהאלטן א באטעלע שליבויץ, (אנטשולדיג איך ווייס נישט פונקט ווי מען שרייבט דאס ארויס), אין די צווייטע האנט האט ער געהאלטן א באטעלע אלטע וויליאמסבורג, (ווי זאגט יענער? כוחו של אותו זקן), איין זאך איז געווען אנדערש די מציאות פון די דעלמאטס'דיגע ברוינפן און די היינטיגע (פארשטייט זיך חוץ די הונדערטדאלער פרייז חילוק), די ברוינפן האט די משמש אריינגעברענגט די לעצטע זאך, פארוואס?
ווייל דער משמש האט ערב שבת זארגפעליג אריינגעלייגט סיי דעם שליבויץ, און אזוי אויך דעם וויליאמסבורגע זיידע ווי? אין פריזער...נו... מוז מען
דאך דאס ברענגען דאס לעצטע זאך, ווייל אויב נישט וועט דאך די ברוינפן זיך אנווארעמען, און ווער קען דען בכלל פארטראגן ווארעמע ברוינפן? עטס געדענקסט?
וואס איז די פשוט'ע הסבר הדבר? וואו קומט ברוינפן אין פריזער?
נאך א קשיא וואס באדערט מיר שוין פאר אסאך יארן, קום איך מיר אלס שנה ראשונה צו מיין שוויגער אויף נאכטמאל, גאנץ הונגעריג בין איך געווען, (אויב ס'נישט פונקט געווען א שלישי למילה יענעם טאג אין כולל), און... ס'הייבט זיך אן דאס ווארטן, רבש''ע, פרעג איך מיין אידענע אויף וואס ווארט מען דא? נאכן מברר זיין ביי די הויעכע אינסטאנצן, (יא יא איך מיין מיין שוויגער), איז געקומען א תי', אז יעצט ווארט מען די זופ זאל ווערן הייס.
אקעי איך בין א וואוילע איידעם רעדט מען אביסל צום שווער איבער וואס מ'האט היינט געלערנט אין כולל, (די נייעס וואס מ'האט געשמועסט ביי
לאנטש און סוף סדר, זאג איך אים נישט, ווייל דאס אינטערעסירט אים היפש מער און ס'דא א שיעור ווי לאנג איך וויל דא זיצן), פיינעלי נאך אכט
מינוט קומט אריין די הייסע זופ, אבער הייס איז נישט דאס ווארט, סטעפאנסקי וואלט געקענט נוצן די זופ צו מסביר זיין א קאלך אויוון.
יעצט הייבט זיך מעמד הבלאזן (די איינציגסטע מהלך צו בלאזן ביים שוויגער אן דעם וואס זי זאל צוריק בלאזן), שוין מ'בלאזט פון די נאז, פון די מויל, אהער און אהין, א קליינע ברי אדער צוויי אויפן צונג (לתקן עוון לשון הרע-ולהזכרת יום המיתה וגחלי רתמים), און... מ'קען שוין עסן דאס זופ.
וואס איך פארשטיי נישט איז אזוי, פארוואס דארף איך ווארטן אכט מינוט אז די זופ זאל הייס ווערן, און נאך פינף עס צו אויסבלאזן, גיב עס גלייך
ווען איך קום אריין, איך גיי דאך עס סייווי עסן אזויווי די טעמפרעאטור וואס עס איז געווען ווען איך בין צום ערשט אריינגעקומען?
חברה האלטסט אייך אן אויף אייערע זיצן ס'קומט א באמבע!!!!!!!!!!!!
אבער פאר די באמבע לאמיר פארענטפערן די ערשטע קשיא איבער די ברוינפן, (איך בין נישט זיכער אויב עס איז בגדר שאלה אדער קשיא וועל מיר לאזן פאר די מדייקים),
די תי' איז אזוי ווען סיי וואספארא מאכל איז רום טעמפוטשער פילט מען די טעם פונעם מאכל, די וועטשטעבעל טעם, די פרוכט טעם, בקיצור די טיפקייט פון די באשטאנטיילן, משא''כ ווען א זאך איז קאלט אדער הייס, קומט נישט אן צום צונג די גאנצע טעם ווייל די צונג ווערט אביסעלע ווי פארשלאפט (נא''ם בלעז) דורך די היץ אדער די קעלט.
לענינינו האסט טאקע געמיינט אז קוים איין דור צוריק זענען באמת געווען אידן וואס זיי האבן געקענט פארטראגן שליבויץ אדער אלט וויליאמסבורג?
אודאי אז נישט, נו אבער א איד גיבט זיך אן עצה,
אריין אין פריזער,נישט ארויסנעמען ביז א מינוט פארן טרינקען, און שלום על ישראל קיינער האט נישט געדארפט שפירן דעם טעם, די עיקר אז מען האט
געטרינקען, און אנגעוואונטשן אלע יארצייטן, פארענדיגט די מערכה איבער מפטיר זעקס וואכן ארום, על המחי', און גוט שבת.
און יעצט קומט די באמבע... גרייט?
אונז זענען אלע אויפגעוואקסן אז אונזערע אונגארישע באבעס, כאטש וואס קיין גרויסע חכמים זענען זיי
קיינמאל נישט געווען, אבער קאכן און באקן, אוי האבן זיי געקענט, איא?
הויבט זיך נישט אן און לאזט זיך נישט אויס, זיי זענען געווען אסאך קלוגער ווי די מיינסט אבער...קאכן לאו דוקא אז זיי האבן זיך אויסגעצייכנט אין דעם, אויף וואס בוי איך מיין יסוד?
טראכט אריין די המצאה פון עשן הכבשן זופ איז א דאפעלטע,
א' אויסגעברענט דיין מויל ביזן גרונד, זי קען דיר שוין יעצט סערווירן איר אומגעלונגענע פלייש און צוהאקטע ראקאד קראמפלי, און דו וועסט בכלל נישט מרגיש זיין וואו אומגעלונגען און פארברענט אירע מאכלים זענען, מיט אזא אויסגעברענטע מויל פילט מען שוין נישט קיין שום טעם.
די צווייטע אויפטוה, איז לגבי די זופ אליינס, אזוי ווי פריער געשמועסט, אז אין א הייס אדער קאלטע מאכל פילט מען נישט אזוי שטארק די טעם פון
די עצם באשטאנדטיילן, סאו זי האט רואיג געקענט אריינלייגן דארטן, איר פארדארבענע סקוואש, אונטערגעשלאגן מיט א צוזעצטן צוויקל, והכל על
מקומו בא בשלום, נישט געווען קיינער וואס זאל מרגיש אפי' אפס קצהו פון די טעם פון די ירקות, ובזה מתורץ כל קושיות הנ''ל.
יעצט דארף מען נאר זעהן וואס די ציבור האט צו זאגן צו מיינע הנחות, איך גיב יעדעם די רעכט זיך צו קריגן, אבער בתנאי קודם למעשה, אז מען
מוז פארענטפערן ביידע אויבענדערמאנטע קשיות מיט א צופרידשטעלנדע תי' הצלחה ברכה
