טעראר אויפן בריק - די געשיכטע פון ארי האלבערשטאם
דער ליובאוויטשער רבי געפינט זיך אין שפיטאל אין מאנהעטן זיך גרייטנדיג אהיים צוגיין, א גרופע אינגע חסידים וואס ווארטן שוין בכליון עינים אויף דעם רבי׳נס אהיימקער ווארטן אינדרויסן פון שפיטאל, ארי האט די לעצטע מינוט מחליט געווען צו זיך באטייליגן אויף די נסיעה, און ער האט א כאפ געטון זיין תפילן און אריין אין די ווען, נישט וויסענדיג אז דאס איז פון זיינע לעצטע נסיעות, ווען דער רבי האט זיך באוויזן פאר א קורצע מינוט אריינגייענדיג אינעם אמבולאנס.
ארי האלבערשטאם.
דאס איז געווען אין די צייט וואס דער דעמאלטס'דיגער פרעמיער מיניסטער פון די ציונ'יסטישע מדינה, שמעון פרס, האט פרובירט אויפצושטעלן א לינקע רעגירונג אין מדנ״י צווישן די חרדים און די לינקע פארטייען, און נאך וואס דער לויבאוויטשער רבי האט פארפירט דערקעגן האבן צוויי חברי הכנסת פון אגודת ישראל זיך ארויסגעצויגן אין די לעצטע מינוט, וואס דאס האט פאראורזאכט אז די פלאן זאל צוזאמפאלן און א רעכטע רעגירונג איז אויפגעשטעלט געווארן אנשטאט, מיט יצחק שמיר.
די אראבער, וואס האבן זיך שוין געגרייט צו באקומען גרויסע שטיקער פון מדינת ישראל פון די לינקע רעגירונג, זענען געווארן גאר ווילד אויף יעדער וואס האט געהאט א יד אין דעם, און אין יענע תקופה איז געווען די פאסירונג פון ברוך גאלדשטיין ביים מערת המכפלה.
צוליב די אנגעצויגענע צייטן האט די פאליציי צוגעשטעלט וואַך פארן רבי'ן, ווי אויך האבן זיי געבעטן אז קיינער זאל נישט מיט פארן מיטן רבי'ן אז עס זאל נישט זיין אזא מצב ארום איהם.
און ווי נאר די רבי'ס אמבולאנס האט זיך ארויסגעלאזט אויפן וועג האבן די גרופע בחורים אין די ווען אנגעפאנגען מאכן די וועג צוריק פארענדיג אביסל אפגערוקט פונעם רבי'ן. די רבי'ס אמבולאנס האט זיך אריינגעדרייט צום ריכטונג פון די בעטערי טונעל, און די ווען פון די בחורים איז געפארן ווייטער אין ריכטונג פון די ברוקלין ברידזש, בערך 10:30 אינדערפרי, די ווען האט געהאלטן אויפן וועג ארויף די רעמפ צום ברידזש ווען פליצלונג איז געקומען צו פליען א מבול פון קוילן אין זייער ריכטונג.
ראשיד באז, א לאבענעזער געבוירענער פון ניו דזשערסי, האט זיך גענומען שיסן מיט אן אויטאמאטישע גאן אויף די אינטערשטע חלק פון די ווען, שיסענדיג קרוב צו פערציג קוילן אין די ערשטע מינוט! ביז זיין גאן האט געדזשעמט. ווי נאר דאס איז געשען האט ער אויפגעהויבן פון דער ערד אינטער זיין זיץ א פרישע גאן, דאסמאל א גלאק 9mm סעמי-אויטאטאמישע פיסטעל און איז ארומגעפארן צו די צווייטע זייט פון די ווען בשעתן שרייען "הרג'ע די אידן!" שיסענדיג ווייטער אויף די פאדערשטע חלק פון די קאר, פון וואס פיר זענען פארוואונדעט געווארן אריינגערעכט צוויי - נחום ששונקין און ארי האלבערשטאם, אין א קריטישע צושטאנד.
די שיסער איז דאן אוועק געפארן פון די צענע.
די סצענע פון די אטאקע
ארי [אהרן יוסף] האלבערשטאם, דאן 16 יאר אלט האט געליטן פון א קול אין קאפ, און איז ליידער אוועק פון די וואונדען פינף טעג שפעטער, זונטאג כ״ג אדר. הי״ד.
ווען זיין טאטע האט געהערט פון די שיסעריי איז ער געגאנגען מזכיר זיין ביים רבי'ן בעטענדיג אז דער רבי זאל אנווינטשן, אבער דער רבי האט נישט געענטפערט. ווען ער האט געפרעגט דער רבי אויב מען זאל איהם צוגעבן א נאמען חיים, האט די רבי געשאקלט מיטן קאפ אויף ניין.
ביי זיין לוי פארענט פון 770 האבן זיך באטייליגט לויט די שאצונגען איבער 10,000 מענטשן, אריינגערעכענט דאן מעיאר רודי דזשוליאני, גאווערנאר קואמאו (דער ערשטער), דער אמבאסאדאר פון מדנ״י צו די יו. ען. גד יעקבי, און נאך.
די גרויסע לוי'
נחום שושונקין, דאן 18 יאר אלט האט אויך געכאפט א קויל אין קאפ און איז אריינגעפאלן אין א קאמע זייענדיג פארשלאפט איבער דריי וואכן, נאכן צוריק קומען אביסל צום באוויסטזיין איז ער נאך געלעגן אין שפיטאל פאראליזירט, און דאקטורים האבן נישט געהאלטן אז ער גייט עס מאכן, מיט ניסים איז ער באפרייט געווארן פון שפיטאל ווי נאר ער האט זיך אביסעל ערהוילט, און ער דרייט זיך עד היום הזה ארום מיט א קויל אין די מח, אלס זכר. ער האט זיך ליידער קיינמאל פולשטענדיג אויסגעהיילט, זאל איהם די אויבערשטער שיקן א גאנצע רפואה.
די אנדערע צוויי לוי ווילהעלם וואס האט געכאפט א קויל אין די בויך, און יעקב שפירא וואס האט געליטן מילדע וואונדען, זענען באפרייט געווארן פון שפיטאל אין די קומענדיגע טעג.
גלייך נאך די אטאקע האט די ניו יארקער פאליציי אין א פרעס קאנפרענס ארויסגעלייגט א סטעיטמענט אז זיי וועלן געבן 30,000 דאלער פאר ווער עס וועט העלפן קומען אויף די שפירן פון די שיסער. צען טויזענט האט די שטאט געגעבן, און נאך צוואנציג פון א אידישע ארגאניזאציע.
די ניו יארק פאסט פון יענעם טאג
צוויי טעג שפעטער איז דער טעראריסט געפארן צו א מעקעניק שאפ פון א חבר ווי ער האט געוואלט פאררעכטן זיין קאר פון די קוילן און אזוי פארווישן זיינע שפירן, אבער א צווייטע מעקעניק האט איהם דערקענט און גערופן די פאליציי וואס האבן אים ארעסטירט.
ווען די פאליציי האט אויסגעטשעקט זיין קאר האבן זיי געטראפן א פרישע שאט גאן און נאך א סעמי אויטאמאטישע גאון אין די טראנק, צוזאמען מיט א בולעט פראף וועסטעל און צוויי פולע קוילן מאגאזינען, ווי אויך אנטיסעמיטישע ליטעראטור, ווי אויך האבן עדות געזאגט אז ער האט זיך באטייליגט ביי א אנטיסעמיטישע רעדע ביי די איסלאמישע געזעלשאפט צענטער אין בעי רידזש.
ביים דורכפירן אן אבלאווע אויף זיין הויז האבן די פאליציי געטראפן נאך וואפן.
באז האט גע'טענה'ט אז עס איז געווען א טראפיק מיספארשטענדעניש וואס האט געפירט צו די שיסעריי און די שיסעריי איז געווען א ראוד רעידזש אינצידענט, די עף בי איי האט אויך דאן קלאסיפיצירט די אינצידענט אלס א ראוד רעידזש. באז האט זיך - אויף די ראט פון זיינע לויערס - דערקלערט נאט גילטי זאגענדיג אז ער איז נישט גייסטיש סטאביל, ווי אויך האבן זיינע לויערס גע'טענה'ט אז ער ליידט אויף א פאוסט טראמע דיסארדער צוליב דעם וואס ער איז אויפגעוואקסן בשעת די לאבענעזישע ציווילע קריג, און ער איז געטריגערט געווארן פון די אטאקע אין די מערת המכפלה וואס איז געווען גלייך פארדעם ווי דער רעכטע אקטעוויסט ברוך גאלדשטיין האט אומגעברענגט 29 אראבער, אז ער איז געווען צימישט וועגן די מצב אין מדינת ישראל, און דאס האט איהם געפירט צו דורכפירן די אקט.
די דזשורי האט נישט אנגענומען די צווי תירוצים, און באז איז באשולדיגט געווארן מיט צווייטע גראד מערדעריי, און נאך פערצן קלאגעס פון אטעמפטעד מערדער פאר יעדע פון די בחורים אין די ווען. ער האט באקומען צוגעטיילט פאר דעם 140 יאר אין תפיסה.
דער טעראריסט איז געשטארבן אין תפיסה צוויי יאר צוריק.
די ניו יארק טיימס באריכטעט וועגן די מעשה
די ניו יארק טיימס באריכטעט אז די דזשרי האט געריטש א ווערדיקט
צוזאמען מיט איהם איז אויך ארעסטירט געווארן זיין פעטער באסאם רייאטי, ער איז געווען דער אייגענטימער פון די קאר, ער איז באשולדיגט געווארן פארן פרובירן צו באהאלטן באווייזן, ער איז פאראורטיילט געווארן אויף פינף יאר פראבעישאן, און $1,000 קנס.
נאך א מיט ארבעטער הילאל עבד אל-אזיז מוכאמאד, די בעל הבית פון די מעקעניק שאפ איז באשולדיגט געווארן אויף באהאלטן באווייזן און שטערן די אויספארשונג, און איז פאראורטיילט געווארן אויף פינף יאר פראבעישאן.
אלבערט דזשעאניניטאן איז אויך אנגעקלאגט געווארן אויף קלאגעס פארן פארקויפן איינע פון די ביקסן פאר באז.
נאך די אורטייל איז די קעיס פארמאכט געווארן.
די מאמע פון ארי האט זיך געשלאגן פאר לאנגע יארן צו צוריק עפענען די קעיס און צו טוישן די שיסעריי פון א ראוד רעידזש אינצידענט צו א טעראר אטאקע, און אויך צו קלארשטעלן אויב באז האט געהאט פארבינדוגען מיט טעראר גרופעס. און יאר 1999 האט זי אויסגעפירט און די יוסטיץ דיפארטמענט האט געפענט די קעיס, די קעיס איז דאן געבליבן פארזיגעלט עד היום הזה, און איז קיינמאל געווארן די-קלאסיפייד, און די משפחה איז נישט געווארן אינפראמירט איבער ווייטערדיגע געפינסען, אבער זיי האבן יא מסכים געווען און אפציעל דערקלערט די אינצידענט אלס א טעראר אטאקע.
אין יאר 2013 האט די עף בי איי געבראכן א פאלעסטינע טעראר רינג אין ניו יארק, וואס צווישן אנדערע האבן זיי אויך געהאט א האנט אין די מארד פון ארי, ווי אויך זענען זיי דעמאלטס געוואר געווארן אז די טעראריסט האט בעצם געצילט די רבי, אלס נקמה פאר די אקט וואס גאלדשטיין האט דורכגעפירט אין די מערת המכפלה צוליב דעם וואס ער האט געליינט אז גאלדשטיינ'ס מאמע האט געהייסן שניאורסאהן. און דאס איז געווען די איינציגסטע שניאורסאהן וואס זיי האבן געקענט.
די מאמע האט אויך געפירט א שווערע קאמף אנטקעגן דאס פארקויפן אויטאמאטישע גאנס פאר יעדע שמויגער, און זי האט אויסגעפירט, און דורכגעפירט א געזעץ גערופן "די ארי׳ס לאו", וואס פארבאט די פארקויף פון אויטאמאטישע וואפן אן א לייסענס.
אין 2001 איז - נאך די שתלנות פון ארי׳ס מאמע - דורכגעפירט געווארן די ערשטע געזעץ פון קאנטער טעראריזם, וואס האט אריינגערעכנט די אפציע פון טויט שטראף פאר טעראריסטן.
א דאנק די אטאקע איז די מאמע פון ארי געווארן א שטארקע אקטיוויסטקע און די נושא פון טעראריזם, און זי פלעגט געבן דרשות פאר די פאליציי און עף בי איי קאנטער טעראריזם יוניטס.
יענע יאר האט אויך גאווערנאר פאטאקי דורכגעפירט א בילל צו טוישן די נאמען פון די רעמפ צו ארי האלבערשטאם מעמאריעל רעמפ.
און יאר תשס״ה איז געפענט געווארן די אידישע קינדער מוזעאום (Jewish Children's Museum) לזכר נשמתו.
אין 2009 איז די מאמע פון ארי באערט געווארן מיט א דירעקטער׳ס קאמיונעטי לידערשיפ אווערד דורך גאווערנער פאטאקי.
יוודע בגויים לעינינו נקמת דם עבדיך השפוך…
לזכר נשמת הבחור הקדוש אהרן יוסף הי"ד בן ר' חנניה סיני דוד תנצבה.
דראמאטישע ווידיאוס פון די צענע, ווי מען זעט די הצלה לייט באהאנדלען די בחורים, באגלייט מיט די ארגענעלע טעלעפאן רוף צו הצלה, מיט די הצלה ראדיא ריקארדינגס.
https://drive.google.com/file/d/1rMRaih ... p=drivesdk
נ.פש.ה.
ארי אלץ קינד
ארי ביי זיין בר מצווה
ארי ביים רעבין
א באשרייבונג פון די מעשה, מיט בילדער פון די צענע און פון די לוי.
איך בין נישט קיין גרויסע ארטיקלען שרייבער און אוודאי נישט קיין היסטאריקער, זייט מיר מוחל פאר די ספעלינג און גרעמער מיסטעיקס, און איך נעם נישט קיין אחריות אויף די קראנטקייט פון די פרטים, איך האב פראבירט נאכצוגיין ווי ווייט איך געקענט, אבער יא....
ווער עס וויל צולייגן טוישן אדער אראפנעמען שטיקלעך פון די מעשה קען עס טון אין דעם אשכול.
ווי אויך אויב איינער האט אייגענע זכרונות פון יענע צייט, איז מאר דען וועלקאם צו פארברייטערן דא.
ווי אויך וויל איך אין דיע געהויבענע צייט באדאנקען די ליינער שרייבער און דאנק'ערס וואס דרייען זיך דא אויפן וועלטעל, פארן מיר שאפן א געוואלדיגע הנאה זיך דרייענדיג אויפן וועלטל די לעצטע פאר יאר.
טענק יו אלל
טעראר אויפן בריק - די געשיכטע פון ארי האלבערשטאם