ווער האט חרוב געמאכט די חורבה? פארוואס גייען די ירושלימ'ע קאפטענס? היסטאריע פון ירושלים - חלק ד'
חורבת רבי יהודה חסיד!
די פראז וואס לויפט סינאנים מיט אלטשטאט ירושלים, און ספעציעל מיט די אידישן קווארטעל!
אבער וואס רוב אירע ווייסן נישט: וואס איז פשט פון די נאמען, פארוואס רופט מען אזא הערליכע שול מיטן נאמען חורבה?!
און וואס האט אט די שול מיט די יסוד פון די אשכנז'ישע קהילות אין ירושלים?!
אינמיטן דעם אכטצנטן יאר הונדערט האט רבי יהודה חסיד פון דייטשלאנד צוזאמגענומען א קבוצה אידישע משפחות, מיט די מטרה צו ארויפגיין וואוינען אין ירושלים עיר הקודש, מיט די מטרה צו מקרב צו זיין די גאולה השלימה.
אזוי האבן זיי געגאנגען צוזאמען, און יעדע שטאט וואס זיי האבן דורך געגאנגען, האבן זיך צוגעשטעלט נאך און נאך משפחות, ביז זיי האבן אנגעקומען צום מספר פון 300 משפחות.
אנקומענדיג אין ירושלים האבן זיי אפגעקויפט א שטיק באדן אין צענטער פונעם רובע היהודי פון אן אראבישן שייך, און זיך גענומען אויפבויען חצרות מיט הייזער און א (קליינעם) בית הכנסת אינעם צענטער.
אבער מיט די צייט האט אויסגעלאפן זייער געלט, און פיל אידן זענען קראנק געווארן פון מגפות און מחלות, און איבער אלץ - זייער מנהיג רבי יהודה חסיד האט נפטר געווארן פריצייטיג, און זיי האבן מער נישט געהאט די מעגליכקייט צו באצאלען די אראבישע בויער און זיינע ארבייטער, און די חובות זענען געוואקסן מיט גרויסע פראצענטן.
ווען די אראבער האבן געזען אז די קהילה האט נישט די מעגליכקייט צו באצאלן, האבן זיי חרוב געמאכט די חצרות און הייזער און אויך די בית הכנסת, און פארטריבן די אשכנז'ישע אידן פון ירושלים, פיל פון זיי זענען אנטלאפן צו צפון טבריה און צפת והגלילות.
די אראבער האבן ברוב כעסם גע'אסר'ט אויף אשכנז'ישע אידן צו וואוינען אין ירושלים, און דאס איז די סיבה פארוואס די אשכנז'ישע אידן תלמידי הבעש"ט והגר"א האבן געוואוינט אין צפון, די ביסל אשכנזי אידן וואס האבן געדארפט צו בלייבן וואוינען/באזוכן ירושלים, האבן זיך פארשטעלט (מיט קאפטענעס) ווי ספרדים-אראבער, דאס איז די סיבה פארוואס די ירושלים'על לבוש, איז געבליבן אלץ די קאפטען...
אינמיטן ניינצנטען יאר הונדערט האבן זיך צוזאמגענומען א קבוצה משפחות (דור שני) פון תלמידי הגר"א, און אויסגעלייזט די חצר פון די אראבער, און אויפגעשטעלט אויפן פלאץ א ריזיגן הערליכן מייעסטעטישן בית הכנסת, וואס מען האט גערופן "בית הכנסת - בחצר חורבת רבי יהודה חסיד", די בית הכנסת האט זיך אנטוויקלט אלץ די נערוו צענטער פון די אשכנז'ישע קהילות אין ירושלים (דארט איז נתייסד געווארן די מיטאלאגישן מוסד עץ חיים).
אלץ איז אנגעגאנגען ביז שנת תש"ח, ווען די אלטשטאט איז איבערגענומען געווארן דורך די ירדנ'ער לעגיאנערן, און זיי האבן חרוב געמאכט אלע אידישע בתי כנסיות 'די חורבה' (צום צווייטן מאל) 'תפארת ישראל' 'ישיבה פורת יוסף' (איינס ביי איינס מייעסטעטישע הערליכע בנינים), און פארשוועכט די ספרי תורה און ספרי קודש...
אזוי איז די בית כנסת אפגעלעגן 'חרוב' ביז ווען די מדינת ישראל מיליטער האב איבערגענומען קאנטראל פונעם אלטשטאט ביים 6 טאג מלחמה, און צוריק אויפגעפרישט דעם אידישן יישוב אינעם אלטשטאט.
נאך עטליכע יאר האט מען אויפגעבויעט א קשת אויפן ארט פונעם חורבה אלץ אנדענק פונעם אלטן גלאררייכן אמאל.
אין יאר תש"ס האט מען איבערגעבויעט די גאנצע בנין אויפן פונקטליכן סייז און מוסטער און געשטעל פון די אלטן בנין, און דאס איז די מייעסטעטישן בנין מיטן ווייסן קאפל וואס שטעקט זיך כהיום ארויס פונעם רובע היהודי.
היינט ווירבעלט די שול מיט מנינים חומדי ושיעורי תורה, און כוללים זיצן דארט און לערנען במשכן טאג, און די דאך פונעם חורבה איז איינע פון די וויכטיגע אטראקציעס פאר באזוכער אינעם רובע, מען קען דארט זען די מקום המקדש און די גאנצע ארום.
עס איז היינט תחת הנהלת 'קהילת הזילברמנים'.
ותחזינה עינינו בשובך לציון 'אוי' ברחמים, ושם נעבדך ביראה כימי עולם וכשנים קדמוניות!!!
די פראז וואס לויפט סינאנים מיט אלטשטאט ירושלים, און ספעציעל מיט די אידישן קווארטעל!
אבער וואס רוב אירע ווייסן נישט: וואס איז פשט פון די נאמען, פארוואס רופט מען אזא הערליכע שול מיטן נאמען חורבה?!
און וואס האט אט די שול מיט די יסוד פון די אשכנז'ישע קהילות אין ירושלים?!
אינמיטן דעם אכטצנטן יאר הונדערט האט רבי יהודה חסיד פון דייטשלאנד צוזאמגענומען א קבוצה אידישע משפחות, מיט די מטרה צו ארויפגיין וואוינען אין ירושלים עיר הקודש, מיט די מטרה צו מקרב צו זיין די גאולה השלימה.
אזוי האבן זיי געגאנגען צוזאמען, און יעדע שטאט וואס זיי האבן דורך געגאנגען, האבן זיך צוגעשטעלט נאך און נאך משפחות, ביז זיי האבן אנגעקומען צום מספר פון 300 משפחות.
אנקומענדיג אין ירושלים האבן זיי אפגעקויפט א שטיק באדן אין צענטער פונעם רובע היהודי פון אן אראבישן שייך, און זיך גענומען אויפבויען חצרות מיט הייזער און א (קליינעם) בית הכנסת אינעם צענטער.
אבער מיט די צייט האט אויסגעלאפן זייער געלט, און פיל אידן זענען קראנק געווארן פון מגפות און מחלות, און איבער אלץ - זייער מנהיג רבי יהודה חסיד האט נפטר געווארן פריצייטיג, און זיי האבן מער נישט געהאט די מעגליכקייט צו באצאלען די אראבישע בויער און זיינע ארבייטער, און די חובות זענען געוואקסן מיט גרויסע פראצענטן.
ווען די אראבער האבן געזען אז די קהילה האט נישט די מעגליכקייט צו באצאלן, האבן זיי חרוב געמאכט די חצרות און הייזער און אויך די בית הכנסת, און פארטריבן די אשכנז'ישע אידן פון ירושלים, פיל פון זיי זענען אנטלאפן צו צפון טבריה און צפת והגלילות.
די אראבער האבן ברוב כעסם גע'אסר'ט אויף אשכנז'ישע אידן צו וואוינען אין ירושלים, און דאס איז די סיבה פארוואס די אשכנז'ישע אידן תלמידי הבעש"ט והגר"א האבן געוואוינט אין צפון, די ביסל אשכנזי אידן וואס האבן געדארפט צו בלייבן וואוינען/באזוכן ירושלים, האבן זיך פארשטעלט (מיט קאפטענעס) ווי ספרדים-אראבער, דאס איז די סיבה פארוואס די ירושלים'על לבוש, איז געבליבן אלץ די קאפטען...
אינמיטן ניינצנטען יאר הונדערט האבן זיך צוזאמגענומען א קבוצה משפחות (דור שני) פון תלמידי הגר"א, און אויסגעלייזט די חצר פון די אראבער, און אויפגעשטעלט אויפן פלאץ א ריזיגן הערליכן מייעסטעטישן בית הכנסת, וואס מען האט גערופן "בית הכנסת - בחצר חורבת רבי יהודה חסיד", די בית הכנסת האט זיך אנטוויקלט אלץ די נערוו צענטער פון די אשכנז'ישע קהילות אין ירושלים (דארט איז נתייסד געווארן די מיטאלאגישן מוסד עץ חיים).
אלץ איז אנגעגאנגען ביז שנת תש"ח, ווען די אלטשטאט איז איבערגענומען געווארן דורך די ירדנ'ער לעגיאנערן, און זיי האבן חרוב געמאכט אלע אידישע בתי כנסיות 'די חורבה' (צום צווייטן מאל) 'תפארת ישראל' 'ישיבה פורת יוסף' (איינס ביי איינס מייעסטעטישע הערליכע בנינים), און פארשוועכט די ספרי תורה און ספרי קודש...
אזוי איז די בית כנסת אפגעלעגן 'חרוב' ביז ווען די מדינת ישראל מיליטער האב איבערגענומען קאנטראל פונעם אלטשטאט ביים 6 טאג מלחמה, און צוריק אויפגעפרישט דעם אידישן יישוב אינעם אלטשטאט.
נאך עטליכע יאר האט מען אויפגעבויעט א קשת אויפן ארט פונעם חורבה אלץ אנדענק פונעם אלטן גלאררייכן אמאל.
אין יאר תש"ס האט מען איבערגעבויעט די גאנצע בנין אויפן פונקטליכן סייז און מוסטער און געשטעל פון די אלטן בנין, און דאס איז די מייעסטעטישן בנין מיטן ווייסן קאפל וואס שטעקט זיך כהיום ארויס פונעם רובע היהודי.
היינט ווירבעלט די שול מיט מנינים חומדי ושיעורי תורה, און כוללים זיצן דארט און לערנען במשכן טאג, און די דאך פונעם חורבה איז איינע פון די וויכטיגע אטראקציעס פאר באזוכער אינעם רובע, מען קען דארט זען די מקום המקדש און די גאנצע ארום.
עס איז היינט תחת הנהלת 'קהילת הזילברמנים'.
ותחזינה עינינו בשובך לציון 'אוי' ברחמים, ושם נעבדך ביראה כימי עולם וכשנים קדמוניות!!!
זייטיגע נאטיץ
