אידישע וועלט פארומס

כ'שעם זיך בכלל אז איך ליין נאך דעם שנירל, אבער היסטאריש גערעדט, אן אריינרעדן אין די הלכה חלק, מאנישעוויץ אמאל [וכן זייערע קאנקורענטן ע"פ רוב] האט קיין השגחה געהאט פון א דרויסענדיגן רב, בלויז אן אייגענער רב המכשיר און א יערליכע אפבילדערן צערעמאניע מיט יעדן רב ורבי וואס איז גרייט געווען דערפאר.

יידישע קהילות האט געשריבן: ביי מאשין ציצית האט רובא דרובא וועלט נישט אנגענומען די שיטה פון ד"ח. דארט איז אויך דא די פראבלעם פון לשמה.
כידוע אז די גאנצע לשמה פון מצה איז לייכטער ווי ביי ציצית; ביי מצה איז נישט פשוט אז עס איז דא א "עשיה" פון לשמה, נאר פשוט 'שימור' - וואס קען געטוהן ווערן פון דער זייט.

גערעכט. רובא דרובא וועלט עסט אויך מאשין מצות. מ'רעדט דא פון די וועלכע האבן אנגענומען שיטת הד"ח להלכה ולמעשה פאר די לעצטע פאר דורות.

מילכיגער האט געשריבן:

צולייגער האט געשריבן: כ'האב נישט געוואלט אריינרעדן אינעם עצם מדובר, אבער איידי דחביבא עלי דברי מילכיגער וועל איך מעיר זיין א נקודה.

דער צאנזער רב האט געהאט צוויי פראבלעמען מיט די מאשין מצות 1) חשש חמץ - וואס איז יש מקום לדון בכה ובכה אויב מיט היינטיגע מאשינען זענען ערגער אדער בעסער. 2) כח גברא - דאס איז נאר א פראבלעם בליל הראשון ביי די כזיתים, אבער איז מאידך גיסא גארנישט בעסער היינט ווי אמאל לכו"ע.

זאת אומרת, עס איז שטארק מעגליך אז דער חשש חמץ וואלט אוועקגעפאלן לגבי די דאורייתא. אבער ביי די אורייתא גופא קומט אפיר דער כח גברא פראבלעם, איז דאך שוין נישט דא קיין דאורייתא, איז שוין בעסער אז מ'עסט עס נישט בכלל.

פארוואס גארנישט בעסער היינט? ווייל היינט איז מיט לעקטער אנשטאט א מענטש? פרש דבריך ביטע

ביטע קוק נאך וויאזוי די מאשין האט אויסגעקוקט בימי הד"ח, און וויאזוי די היינטיגע מאשינען קוקן אויס

צולייגער האט געשריבן: כ'האב נישט געוואלט אריינרעדן אינעם עצם מדובר, אבער איידי דחביבא עלי דברי מילכיגער וועל איך מעיר זיין א נקודה.

דער צאנזער רב האט געהאט צוויי פראבלעמען מיט די מאשין מצות 1) חשש חמץ - וואס איז יש מקום לדון בכה ובכה אויב מיט היינטיגע מאשינען זענען ערגער אדער בעסער. 2) כח גברא - דאס איז נאר א פראבלעם בליל הראשון ביי די כזיתים, אבער איז מאידך גיסא גארנישט בעסער היינט ווי אמאל לכו"ע.

זאת אומרת, עס איז שטארק מעגליך אז דער חשש חמץ וואלט אוועקגעפאלן לגבי די דאורייתא. אבער ביי די אורייתא גופא קומט אפיר דער כח גברא פראבלעם, איז דאך שוין נישט דא קיין דאורייתא, איז שוין בעסער אז מ'עסט עס נישט בכלל.

אוו האט ער געשריבן אז מאשין מצות פעלט אין לשמה. איך מיין אז ר' שלמה גלוגער האט אזוי געהאלטין, אבער אין דברי חיים האט ער להדיא מסתייג געווען פון אלער טעמים פון דער אוסרים, און שרייבט וועגען וואס דאס איז חמץ, וואס האט ער יא אנגענומין.

סטאוו יא פיטא האט געשריבן: באמת א שאד ענקער טינט. קומט נישט אריין דא השכלה, (ווער האט דא דערמאנט די ווארט?) מיר רעדן דא פון דעם וואס די וואס זענען נישט אויפגעוואקסן מיט דעם חינוך וואס דער פסק פון הייליגן צאנזע רב באדייט וועלן פרעגן 101 קשיות און אלע תירוצים והסברים לשווא להן.

כ'האב נישט קיין שום פראבלעם אז איינער טוט אנדערש עפ"י מסורתו, און דאס איז טאקע די סיבה פארוואס מ'האט עס נישט גע'אסר'ט משום חמץ שעבר עליו הפסח. אזויפיל יא אז איינער וואס איז כפוף צי דעם דעת תורה וועט נישט מיט אייגענע סברות חלילה מתיר זיין א זאך וואס דער צאנזע רב האט גע'אסר'ט מיט די אויסרייד אז ס'איז היינט אנדערש

---
נאכן שרייבן זעה איך אז מ'האט געמעקט די תגובה וואס האט ערווענט די 'השכלה' דא.

עס זענען דא היינט טויזנטער יודן און לכאורה אין אמעריקע דער גרעסטער חלק פונעם ציבור וואס שטאמען נישט פון גאליציע און און זייערע זיידעס האבן געהאט א מסורה יא צו עסן מאשין מצות כהוראת רבותיהם פון די מקומות ווי זיי שטאמען און דא אין אמעריקע זענען זיי געווארן צוגעצויגען צו מנהיגים וקדושים דא אין אמעריקע וואס די מנהיגים האבן זיך געהאלטן און געפירט על פי פסקי הדברי חיים און זיי אדער די קינדער און אייניקלעך האבן אויפגעהערט צו עסן מאשין מצות און אנגענומען די חומרא פונעם דברי חיים.

פאר די דאזיגע אידן איז גאר שטארק נוגע אויף ווי ווייט א פסק פון א גדול פונעם פריערדיגן דור וואס האט אראפגעשטעלט א יסוד מיט א טעם כמוס וואס איז בשעתו נישט געווארן אנגענומען פאר אסאך פון אונזערע זיידעס איז שייך דן צו זיין אויף דעם אויף ווי ווייט עס איז מחייב

רוב סאטמאר
רוב סקווער
רוב פאפא
א היפשער חלק בעלז
אויך א שיין חלק פון וויזניץ

Gevald Geshrigen האט געשריבן:

סטאוו יא פיטא האט געשריבן: באמת א שאד ענקער טינט. קומט נישט אריין דא השכלה, (ווער האט דא דערמאנט די ווארט?) מיר רעדן דא פון דעם וואס די וואס זענען נישט אויפגעוואקסן מיט דעם חינוך וואס דער פסק פון הייליגן צאנזע רב באדייט וועלן פרעגן 101 קשיות און אלע תירוצים והסברים לשווא להן.

כ'האב נישט קיין שום פראבלעם אז איינער טוט אנדערש עפ"י מסורתו, און דאס איז טאקע די סיבה פארוואס מ'האט עס נישט גע'אסר'ט משום חמץ שעבר עליו הפסח. אזויפיל יא אז איינער וואס איז כפוף צי דעם דעת תורה וועט נישט מיט אייגענע סברות חלילה מתיר זיין א זאך וואס דער צאנזע רב האט גע'אסר'ט מיט די אויסרייד אז ס'איז היינט אנדערש

---
נאכן שרייבן זעה איך אז מ'האט געמעקט די תגובה וואס האט ערווענט די 'השכלה' דא.

עס זענען דא היינט טויזנטער יודן און לכאורה אין אמעריקע דער גרעסטער חלק פונעם ציבור וואס שטאמען נישט פון גאליציע און און זייערע זיידעס האבן געהאט א מסורה יא צו עסן מאשין מצות כהוראת רבותיהם פון די מקומות ווי זיי שטאמען און דא אין אמעריקע זענען זיי געווארן צוגעצויגען צו מנהיגים וקדושים דא אין אמעריקע וואס די מנהיגים האבן זיך געהאלטן און געפירט על פי פסקי הדברי חיים און זיי אדער די קינדער און אייניקלעך האבן אויפגעהערט צו עסן מאשין מצות און אנגענומען די חומרא פונעם דברי חיים.

פאר די דאזיגע אידן איז גאר שטארק נוגע אויף ווי ווייט א פסק פון א גדול פונעם פריערדיגן דור וואס האט אראפגעשטעלט א יסוד מיט א טעם כמוס וואס איז בשעתו נישט געווארן אנגענומען פאר אסאך פון אונזערע זיידעס איז שייך דן צו זיין אויף דעם אויף ווי ווייט עס איז מחייב

רוב סאטמאר
רוב סקווער
רוב פאפא
א היפשער חלק בעלז
אויך א שיין חלק פון וויזניץ

פארוואס רוב פאפא? איך קען נישט קיין איין גאליציאנער פאפא חסיד

רוב סאטמאר שטימט יא?

farshlufen האט געשריבן: רוב סאטמאר שטימט יא?

א ריזיגע חלק סאטמאר זענען אויבערלענדער פונדערהיים
כווייס נישט אויב רוב, מסתמא נישט, אבער אסאך מער ווי בלויז א חלק ניכר

מצד שני, ביי די אויבערלענדער איז דער הייליגער צאנזער רב'ס א ווארט געווען קודש קדשים
אסאך פון זיי האבן טאקע אפילו נישט געגעסן קיין מאשין מצות (רוב יא)
אבער חוץ פון די פאר נושאים ווי, שייטלעך, מאשין מצות, שטאפ גענז וכו' איז דער הייליגער צאנזער רב'ס א ווארט געווען ביי זיי דער מכריע

farshlufen האט געשריבן: רוב סאטמאר שטימט יא?

די חילוק פון סאטמאר און פאפא איז פשוט
א חלק ניכר פון סאטמאר איז פונדערהיים תלמידי סאטמאר/סיגעט וואס זענען אלעמאל געווען נכנע צום הייליגן דברי חיים זי״ע משא״כ פאפא איז לויטער אשכנזים פונדערהיים

סאטמארער רב איז אויך נישט געווען קיין גאליציאנער...

סטאוו יא פיטא האט געשריבן: סאטמארער רב איז אויך נישט געווען קיין גאליציאנער...

די חילוק פון סאטמאר און פאפא איז פשוט ווי פריער אויסגעשמוסט
נאר לסימנא מילתא 99% פאפא אידן האבן געגעסן געבראקטס אינדערהיים און א גרויס חלק אפילו דא און אמעריקע אויך

עולם הפוך ראיתי. ווי איז מען מקיל מיט קטניות פאר קטנים? נאר ביי פארמולא, ווען מקען נישט טרעפן קיין מילך פארמולא, און דאס איז ביי קטני קטנים ממש. אבער סתם אזוי פאר קטנים?! און די זעלבע מענטשן זענען גאר 'מחמיר' ביי קטנים נישט צוצולאזן מאשין מצות? ווי נעמט מען אזא מאס אמונות טפלות?

איישישאק האט געשריבן: עולם הפוך ראיתי. ווי איז מען מקיל מיט קטניות פאר קטנים? נאר ביי פארמולא, ווען מקען נישט טרעפן קיין מילך פארמולא, און דאס איז ביי קטני קטנים ממש. אבער סתם אזוי פאר קטנים?! און די זעלבע מענטשן זענען גאר 'מחמיר' ביי קטנים נישט צוצולאזן מאשין מצות? ווי נעמט מען אזא מאס אמונות טפלות?

קטניות איז נישט באשטומט דעווארן אלץ ״חמץ גמור״!

מצד השני, בדרך צחות, אזוי ווי צאנזער רב שרייבט אז מאשין מצה איז ״חמץ גמור״, אולי האט עס א דין ווי א ״גוי דמור״ וואס כידוע האט א דין ישראל, דו״ק והמב״י

איך בין נישט זיכער צו מען איז דא אריין געפאלן אין poe's געזעץ. דו רעדסט סארקאסטיש צו ערנסט? עס זעט מיר אויס סארקאסטיש, נאר היינטיגע צייטן קען מען גארנישט וויסן.

איטשע האט געשריבן:

איישישאק האט געשריבן: עולם הפוך ראיתי. ווי איז מען מקיל מיט קטניות פאר קטנים? נאר ביי פארמולא, ווען מקען נישט טרעפן קיין מילך פארמולא, און דאס איז ביי קטני קטנים ממש. אבער סתם אזוי פאר קטנים?! און די זעלבע מענטשן זענען גאר 'מחמיר' ביי קטנים נישט צוצולאזן מאשין מצות? ווי נעמט מען אזא מאס אמונות טפלות?

קטניות איז נישט באשטומט דעווארן אלץ ״חמץ גמור״!

מצד השני, בדרך צחות, אזוי ווי צאנזער רב שרייבט אז מאשין מצה איז ״חמץ גמור״, אולי האט עס א דין ווי א ״גוי דמור״ וואס כידוע האט א דין ישראל, דו״ק והמב״י

דו נוצסט אכט ווערטער, אויף וואס איך האב גענוצט צוויי.

אן א נאמען האט געשריבן:

farshlufen האט געשריבן: רוב סאטמאר שטימט יא?

די חילוק פון סאטמאר און פאפא איז פשוט
א חלק ניכר פון סאטמאר איז פונדערהיים תלמידי סאטמאר/סיגעט וואס זענען אלעמאל געווען נכנע צום הייליגן דברי חיים זי״ע משא״כ פאפא איז לויטער אשכנזים פונדערהיים

א חלק ניכר יא אבער שווער צו גלייבן אז דאס איז רוב פון די היינטיגע קהילה

די עלטערן פון די חלק ניכר גלויב איך איז געווען א חלק ניכר וואס האבן געגעסן מאשין מצות

נכנע מיינט נאכנישט פירן לויט אלע פסקים
איך מיין א יעדער דא איז נכנע צום רמב"ם און צו רש"י מיט דעם אלעם וואס זיי האבן זיך געפירט יא צו מאכן א נטילת ידים אויף כרפס און אויך דוקא יא צו עסן א כזית
מען איז אויך נכנע צום רשב"א וואס האט ניאשט געמאכט קיין בורא פרי הגפן אויפן צווייטן און פערטן כוס

איטשע האט געשריבן:

איישישאק האט געשריבן: עולם הפוך ראיתי. ווי איז מען מקיל מיט קטניות פאר קטנים? נאר ביי פארמולא, ווען מקען נישט טרעפן קיין מילך פארמולא, און דאס איז ביי קטני קטנים ממש. אבער סתם אזוי פאר קטנים?! און די זעלבע מענטשן זענען גאר 'מחמיר' ביי קטנים נישט צוצולאזן מאשין מצות? ווי נעמט מען אזא מאס אמונות טפלות?

קטניות איז נישט באשטומט דעווארן אלץ ״חמץ גמור״!

מצד השני, בדרך צחות, אזוי ווי צאנזער רב שרייבט אז מאשין מצה איז ״חמץ גמור״, אולי האט עס א דין ווי א ״גוי דמור״ וואס כידוע האט א דין ישראל, דו״ק והמב״י

כמעט א יעדער מורה הוראה וועט מקיל זיין ביי חולים שאין בהם סכנה צו נעמען מעדיצינען אדער וויטאמינען פון קטניות

און אזוי אויך פון חמץ. פילן איז דאך שלא כדרך הנאתו.