גיב אים אויך א שליסל
געוועהן אמאל א גרויסע מלך וואס ער איז אויף א לאנגע נסיעה געפארן,
ער האט געמוזט אוועק גיין פאר אסאך יארן.
איך וויל רעדן צו מיינע פרינצען האט ער געטוהן פארלאנגען,
פאר איך לאז זיך ארויס אויפן וועג דעם לאנגען.
מיינע טייערע פרינצען, איך גיי יעצט אוועק פארן אויף א לאנגע צייט,
איך גיי אוועק פארן זייער ווייט.
איך האב ענק אבער אלעמען באזארגט,
איך האב אייך אינזינען אפילו איך בין דארט.
איך האב ענק איבערגעלאזט מיינע קעניגליכע אוצרות אלע אנגעפילט,
מיט גאלד און זילבער און וואס נאך איר ווילט.
צו עסן צו טרינקען גאר אסאך,
און עטס זענטס אלע בעלי בתים אין מיינע אוצרות גלייך.
ער האט פאר יעדן קינד א שליסל געגעבן,
ער זאל קענען אריינגיין אין דעם אוצר אן קיינעם נישט צו פרעגן.
ער האט געזאגט די שומרים פאר איינעם מיט א שליסל זאלט עטס עפענען דעם דרך,
אז זיינע קינדער זאלן קענען האבן אלעס כיד המלך.
איז דער מלך אויף זיין נסיעה געפארן אבער זיינע קינדער האבן נישט געהאט קיין דאגות,
יעדער האט געהאט א שליסל צום אוצר אן קיין פראגעס.
אבער איין קינד צוליב מ'האט נישט געוויסט דעם סיבן,
פאר אים האט מען קיין שליסל נישט געגיבן.
ער פלעגט יעדן טאג קומען צום אוצר צום טיר און האקן און קלאפן מיט זיין גאנצע כח,
און וויינען און שרייען אזוי הויעך.
לאזט מיר אריין איך בין אויך דעם מלך'ס א קינד,
עפענט מיר אויף דעם טיר שנעל און געשווינד.
די שומרים האבן צוגעקוקט מיט אזא וואונדער,
קען נישט זיין אז ער איז טאקע איינע פון די מלך'ס קינדער.
עס קען נישט זיין ריכטיג עס קען נישט זיין אקוראט,
ווען ער וואלט געוועהן א פרינץ וואלט ער א שליסל געהאט.
איז דער קינד געלאפן צו זיינע ברידער און געוויינט מיט טרערן,
אבער זיי האבן אים אויך נישט געוואלט אויסהערן.
יעדער איינער איז געווען מיט זיך אליין פארנומען,
און מו הסתם איז דא א סיבה פארוואס דו האסט פון טאטען א שליסל נישט באקומען.
איז דער קינד געגאנגען אויפן גאס הונגעריג און דורשטעריג מיט גרויס נויט,
און אויפגעזוכט אין די מיסט א שטיקעלע הארטע ברויט.
די בגדים צופליקט שמוציג און צוריסן,
ווער דאס איז געווען האט מען מער שוין נישט געקענט וויסן.
און אזוי גייענדיג אויפן גאס האט ער פלוצלינג אפאר פויערן געטראפן,
און אזוי הונגעריג איז ער צו זיי צוגעלאפן.
איך בין אזוי הונגעריג איך בעט עטס זאלט זיך מרחם זיין,
בעט איך פון אייך נעמט מיר אריין.
די פויער האט געהאט רחמנות ער האט אים אריינגענומען צו זיך,
און אים אנגעטוהן פויערישע קליידער און פויערישע שיך.
אים געגעבן פויערשע עסן און פויערישע געטראנקן,
אויסגעלערנט די פויערישע שפראך מיט די פויערישע געזאנגען.
אזוי האט זיך געצויגן אזויפיל יאר,
ביז דער קינד האט שוין אויסגעזעהן ווי א פויער גאר.
זיך געוואלגערט אין די גאסן די גאנצע שמיץ,
מען האט גארנישט געקענט דערקענען אז ער איז גאר א פרינץ.
איין טאג האט מען געהערט אין גאס ווי עס שפילט שיינע הערליכע מוזיק,
דער מלך איז געקומען פון זיין נסיעה צוריק.
מען האט באדעקט די גאס מיט ביימער און בלומען,
ווייל דער מלך איז פון זיין נסעיה צוריק געקומען.
ער איז אדורך געפארן אויף זיין גאלדענע וואגן די גאסן פון זיין לאנד,
ווי א יעדער איינער איז צוגעלאפען אים צו קישן די האנט.
האט אים איינער אנגעכאפט ביידע האנט,
און דער מלך קוקט אים אן און ער זעהט אים אויס באקאנט.
און ער קוקט און ער זעהט אז דאס איז א פויער אצינד,
אבער ער גיבט זיך א כאפ און ער זאגט אוי וויי דו ביזט דאך מיין אייגן קינד.
וואס טוט זיך דא ווי קומט דיר אזא זאך,
וואס גייסטו מיט אזאנע קליידער פארוואס רעדסטו אזא גראבע שפראך.
האט דער קינד געזאגט אוי טאטע אזוי זעהט שוין אויס מיין לעבן,
זייט דעם וואס דו האסט אוועקגעפארן און פאר מיר קיין שליסל צו דיין אוצר נישט געגעבן.
און מיינע ברודער האבן פון מיר אינגאנצען פארגעסן,
מוז איך זיך דרייען אויף די גאסן צו זוכן וואס צו עסן.
דער מלך האט דאס געזעהן האט ער ביטער געוויינט,
נישט דאס נישט דאס מיין קינד האב איך געמיינט.
דאס וואס דו האסט נישט קיין שליסל קען נאר איך פארשטיין,
דאס איז א סוד נאר פאר מיר אליין.
אבער איך האב פארשטאנען אז דיינע ברודער וועלן,
מיינע אוצרת פאר דיר אויך צושטעלן.
איך האב פארשטאנען אז זיי וועלן האבן רחמנות אין דעת,
אז א מלך'ס א קינד לאזט מען נישט איבער אליין אויפן גאס.
מיין טייער קינד איך האב פאר דיר א אוצר אוועקגעלייגט,
און ער האט אים אויפגעהויבן די גאלד און זילבער געצייגט.
זאלסטו וויסן מיין קינד אז דו ביזט צו דעם אלעס כדי,
דו ביזט פונקט אזא יורש אזוי ווי זיי.
פארשטייט זיך ווען די אנדערע קינדער האבן דאס געזעהן,
האבן זיי זיך געכאפט אוי וויי ווי זענען מיר געווען.
זיי האבן געזעהן ווי ס'האט זיך אויסגעפירט די ענינים,
האבן זיי זיך געשעמט זייער טאטן אריין צו קוקן אין פנים.
דער משל איז דומה לנמשל
דער מלך איז דער מלך פון די גאנצע בריאה,
וואס ער איז אוועק געפארן אויף א לאנגע נסיעה.
אין א ווייטע ארט לאנג גאר,
א נסיעה שוין פון צוויי טויזענט יאר.
אבער פאר ער איז אין וועג אריין,
האט ער זיינע פרינצן נישט געלאזט אליין,
ער האט אינז געלאזט אוצרת אנגעפילט מיט אלע גוטע זאכן,
תורה צו לערנען און מצות צו מאכן.
אונז אויף צוהויבן, מיט שבתות און ימים טובים,
אז מיר זאלן קענען לעבן ווי בני מלכים.
פאר ער איז געגאנגען האט ער פאר יעדן קינד געגעבן א שליסל ער זאל קענען אריין גיין,
און פון זיינע גרויסע אוצרות קענען נהנה זיין.
יעדע נשמה באקומט א שליסל אויפן העכסטע באגריף,
די נשמה האט א שליסל א געזונטע גוף.
אויגן צו זעהן און פוס צו גיין,
א מויל צו רעדן און א קאפ צו פארשטיין.
און דער וואס האט די שליסל איז גליקליך פיל,
ווייל ער קען נעמען פונעם מלך'ס אוצר וויפיל ער וויל.
אבער אמאל עס מאכט זיך מיר פארשטייען נישט די חשבונות,
עס איז דא לעכטיגע נשמות אבער זיי האבן חסרונות.
און מען האט צו זיי דעם שליסעל נישט געבראכט,
און דער טויער פאר דעם אוצר איז פאר זיי צוגעמאכט.
און זיי קומען צום טיר מיט אזא געוויין,
פארוואס לאזט מען מיר נישט אריין.
די אוצר געהערט פונקט אזוי צו מיר,
פארוואס וויל מען נישט פאר מיר עפענען דעם טיר.
און ער מוז נעבעך ארויסגיין אויפן גאס פון הונגער און נויט,
און זוכן אין די מיסט א שטיקל הארטע ברויט.
גיין צו די גוים אין זייער סקול זיי זאלן זיין מרחם,
און אים אויסלערנען דעי אלע פויערישע זאכן.
אלע גויאישע השפעות וואס זענען אזוי טמא,
דאס גיסט מען אריין אין א הייליגע אידישע נשמה.
ער מוז נעמען פון זיי וואס ער קען נישט קריגן פון אינז,
ווייל מיר פארגעסן אז ער איז אויך א פרינץ.
אבער עס וועט אמאל קומען א צייט,
עס איז נישט ווייט.
ווען מען וועט הערן אין די גאס הערליכע מוזיק,
דער מלך וועט קומען פון זיין נסיעה צוריק.
ער וועט ארום גיין אויף די גאסן,
און צוזאם נעמען זיינע מאסן.
און פירן בשמחה מיט גרויס גליק,
ווען ער וועט זעהן זיינס א קינד.
אויסגעהונגערט און אויסגעדארשט,
ביי די פויערן איינגעשפארט.
וועט ער פרעגן מיט א טענה,
דו ביזט דאך א קינד מיינע.
און דו האסט דאך אזא רייכע אוצר געהאט,
איז פארוואס ביזטו אזוי אזוי און א זייט.
מען קען נישט קיין השגה האבן,
וויזוי ס'וועט אויסזעהן דאס קינד וועט דעם ביטערע אמת אויסזאגן.
מיינע ברידערס האבן פון מיר נישט געטראכט,
נאר ווייל איך האב א שליסל נישט געבראכט.
איז לאמיר פארויס מאכן די חשבונות,
מען זאל נישט דארפן שטיין יענעם טאג פארן טאטען מיט בושות און בזיונות.
מען זאל ווייזען אז דאס קינד דער נשמה איז פונקט ווי אונז,
און זאל ער לעבן אזוי ווי א פרינץ.
דער מלך וועט יענעם טאג אויסהיילן דאס קינד זיינע,
ער וועט יעדען אבר אויסהיילן סאיז נישט קיין שאלה.
ער וועט נעמען דעמאלטסט יעדע קראנקע אידיש קינד,
און מיט איין קיש אים מאכן אינגאנצען געזונט.
ער וועט האבן פוס צו טאנצן פאר משיח בשמחה טהורה,
א קאפ צו פארשטיין די טיפקייט פון אונזער הייליגע תורה.
א מויל צו זינגען מיט די שיינע מוזיק,
אויפן טאג וואס דער מלך וועט קומען צוריק.
ער האט געמוזט אוועק גיין פאר אסאך יארן.
איך וויל רעדן צו מיינע פרינצען האט ער געטוהן פארלאנגען,
פאר איך לאז זיך ארויס אויפן וועג דעם לאנגען.
מיינע טייערע פרינצען, איך גיי יעצט אוועק פארן אויף א לאנגע צייט,
איך גיי אוועק פארן זייער ווייט.
איך האב ענק אבער אלעמען באזארגט,
איך האב אייך אינזינען אפילו איך בין דארט.
איך האב ענק איבערגעלאזט מיינע קעניגליכע אוצרות אלע אנגעפילט,
מיט גאלד און זילבער און וואס נאך איר ווילט.
צו עסן צו טרינקען גאר אסאך,
און עטס זענטס אלע בעלי בתים אין מיינע אוצרות גלייך.
ער האט פאר יעדן קינד א שליסל געגעבן,
ער זאל קענען אריינגיין אין דעם אוצר אן קיינעם נישט צו פרעגן.
ער האט געזאגט די שומרים פאר איינעם מיט א שליסל זאלט עטס עפענען דעם דרך,
אז זיינע קינדער זאלן קענען האבן אלעס כיד המלך.
איז דער מלך אויף זיין נסיעה געפארן אבער זיינע קינדער האבן נישט געהאט קיין דאגות,
יעדער האט געהאט א שליסל צום אוצר אן קיין פראגעס.
אבער איין קינד צוליב מ'האט נישט געוויסט דעם סיבן,
פאר אים האט מען קיין שליסל נישט געגיבן.
ער פלעגט יעדן טאג קומען צום אוצר צום טיר און האקן און קלאפן מיט זיין גאנצע כח,
און וויינען און שרייען אזוי הויעך.
לאזט מיר אריין איך בין אויך דעם מלך'ס א קינד,
עפענט מיר אויף דעם טיר שנעל און געשווינד.
די שומרים האבן צוגעקוקט מיט אזא וואונדער,
קען נישט זיין אז ער איז טאקע איינע פון די מלך'ס קינדער.
עס קען נישט זיין ריכטיג עס קען נישט זיין אקוראט,
ווען ער וואלט געוועהן א פרינץ וואלט ער א שליסל געהאט.
איז דער קינד געלאפן צו זיינע ברידער און געוויינט מיט טרערן,
אבער זיי האבן אים אויך נישט געוואלט אויסהערן.
יעדער איינער איז געווען מיט זיך אליין פארנומען,
און מו הסתם איז דא א סיבה פארוואס דו האסט פון טאטען א שליסל נישט באקומען.
איז דער קינד געגאנגען אויפן גאס הונגעריג און דורשטעריג מיט גרויס נויט,
און אויפגעזוכט אין די מיסט א שטיקעלע הארטע ברויט.
די בגדים צופליקט שמוציג און צוריסן,
ווער דאס איז געווען האט מען מער שוין נישט געקענט וויסן.
און אזוי גייענדיג אויפן גאס האט ער פלוצלינג אפאר פויערן געטראפן,
און אזוי הונגעריג איז ער צו זיי צוגעלאפן.
איך בין אזוי הונגעריג איך בעט עטס זאלט זיך מרחם זיין,
בעט איך פון אייך נעמט מיר אריין.
די פויער האט געהאט רחמנות ער האט אים אריינגענומען צו זיך,
און אים אנגעטוהן פויערישע קליידער און פויערישע שיך.
אים געגעבן פויערשע עסן און פויערישע געטראנקן,
אויסגעלערנט די פויערישע שפראך מיט די פויערישע געזאנגען.
אזוי האט זיך געצויגן אזויפיל יאר,
ביז דער קינד האט שוין אויסגעזעהן ווי א פויער גאר.
זיך געוואלגערט אין די גאסן די גאנצע שמיץ,
מען האט גארנישט געקענט דערקענען אז ער איז גאר א פרינץ.
איין טאג האט מען געהערט אין גאס ווי עס שפילט שיינע הערליכע מוזיק,
דער מלך איז געקומען פון זיין נסיעה צוריק.
מען האט באדעקט די גאס מיט ביימער און בלומען,
ווייל דער מלך איז פון זיין נסעיה צוריק געקומען.
ער איז אדורך געפארן אויף זיין גאלדענע וואגן די גאסן פון זיין לאנד,
ווי א יעדער איינער איז צוגעלאפען אים צו קישן די האנט.
האט אים איינער אנגעכאפט ביידע האנט,
און דער מלך קוקט אים אן און ער זעהט אים אויס באקאנט.
און ער קוקט און ער זעהט אז דאס איז א פויער אצינד,
אבער ער גיבט זיך א כאפ און ער זאגט אוי וויי דו ביזט דאך מיין אייגן קינד.
וואס טוט זיך דא ווי קומט דיר אזא זאך,
וואס גייסטו מיט אזאנע קליידער פארוואס רעדסטו אזא גראבע שפראך.
האט דער קינד געזאגט אוי טאטע אזוי זעהט שוין אויס מיין לעבן,
זייט דעם וואס דו האסט אוועקגעפארן און פאר מיר קיין שליסל צו דיין אוצר נישט געגעבן.
און מיינע ברודער האבן פון מיר אינגאנצען פארגעסן,
מוז איך זיך דרייען אויף די גאסן צו זוכן וואס צו עסן.
דער מלך האט דאס געזעהן האט ער ביטער געוויינט,
נישט דאס נישט דאס מיין קינד האב איך געמיינט.
דאס וואס דו האסט נישט קיין שליסל קען נאר איך פארשטיין,
דאס איז א סוד נאר פאר מיר אליין.
אבער איך האב פארשטאנען אז דיינע ברודער וועלן,
מיינע אוצרת פאר דיר אויך צושטעלן.
איך האב פארשטאנען אז זיי וועלן האבן רחמנות אין דעת,
אז א מלך'ס א קינד לאזט מען נישט איבער אליין אויפן גאס.
מיין טייער קינד איך האב פאר דיר א אוצר אוועקגעלייגט,
און ער האט אים אויפגעהויבן די גאלד און זילבער געצייגט.
זאלסטו וויסן מיין קינד אז דו ביזט צו דעם אלעס כדי,
דו ביזט פונקט אזא יורש אזוי ווי זיי.
פארשטייט זיך ווען די אנדערע קינדער האבן דאס געזעהן,
האבן זיי זיך געכאפט אוי וויי ווי זענען מיר געווען.
זיי האבן געזעהן ווי ס'האט זיך אויסגעפירט די ענינים,
האבן זיי זיך געשעמט זייער טאטן אריין צו קוקן אין פנים.
דער משל איז דומה לנמשל
דער מלך איז דער מלך פון די גאנצע בריאה,
וואס ער איז אוועק געפארן אויף א לאנגע נסיעה.
אין א ווייטע ארט לאנג גאר,
א נסיעה שוין פון צוויי טויזענט יאר.
אבער פאר ער איז אין וועג אריין,
האט ער זיינע פרינצן נישט געלאזט אליין,
ער האט אינז געלאזט אוצרת אנגעפילט מיט אלע גוטע זאכן,
תורה צו לערנען און מצות צו מאכן.
אונז אויף צוהויבן, מיט שבתות און ימים טובים,
אז מיר זאלן קענען לעבן ווי בני מלכים.
פאר ער איז געגאנגען האט ער פאר יעדן קינד געגעבן א שליסל ער זאל קענען אריין גיין,
און פון זיינע גרויסע אוצרות קענען נהנה זיין.
יעדע נשמה באקומט א שליסל אויפן העכסטע באגריף,
די נשמה האט א שליסל א געזונטע גוף.
אויגן צו זעהן און פוס צו גיין,
א מויל צו רעדן און א קאפ צו פארשטיין.
און דער וואס האט די שליסל איז גליקליך פיל,
ווייל ער קען נעמען פונעם מלך'ס אוצר וויפיל ער וויל.
אבער אמאל עס מאכט זיך מיר פארשטייען נישט די חשבונות,
עס איז דא לעכטיגע נשמות אבער זיי האבן חסרונות.
און מען האט צו זיי דעם שליסעל נישט געבראכט,
און דער טויער פאר דעם אוצר איז פאר זיי צוגעמאכט.
און זיי קומען צום טיר מיט אזא געוויין,
פארוואס לאזט מען מיר נישט אריין.
די אוצר געהערט פונקט אזוי צו מיר,
פארוואס וויל מען נישט פאר מיר עפענען דעם טיר.
און ער מוז נעבעך ארויסגיין אויפן גאס פון הונגער און נויט,
און זוכן אין די מיסט א שטיקל הארטע ברויט.
גיין צו די גוים אין זייער סקול זיי זאלן זיין מרחם,
און אים אויסלערנען דעי אלע פויערישע זאכן.
אלע גויאישע השפעות וואס זענען אזוי טמא,
דאס גיסט מען אריין אין א הייליגע אידישע נשמה.
ער מוז נעמען פון זיי וואס ער קען נישט קריגן פון אינז,
ווייל מיר פארגעסן אז ער איז אויך א פרינץ.
אבער עס וועט אמאל קומען א צייט,
עס איז נישט ווייט.
ווען מען וועט הערן אין די גאס הערליכע מוזיק,
דער מלך וועט קומען פון זיין נסיעה צוריק.
ער וועט ארום גיין אויף די גאסן,
און צוזאם נעמען זיינע מאסן.
און פירן בשמחה מיט גרויס גליק,
ווען ער וועט זעהן זיינס א קינד.
אויסגעהונגערט און אויסגעדארשט,
ביי די פויערן איינגעשפארט.
וועט ער פרעגן מיט א טענה,
דו ביזט דאך א קינד מיינע.
און דו האסט דאך אזא רייכע אוצר געהאט,
איז פארוואס ביזטו אזוי אזוי און א זייט.
מען קען נישט קיין השגה האבן,
וויזוי ס'וועט אויסזעהן דאס קינד וועט דעם ביטערע אמת אויסזאגן.
מיינע ברידערס האבן פון מיר נישט געטראכט,
נאר ווייל איך האב א שליסל נישט געבראכט.
איז לאמיר פארויס מאכן די חשבונות,
מען זאל נישט דארפן שטיין יענעם טאג פארן טאטען מיט בושות און בזיונות.
מען זאל ווייזען אז דאס קינד דער נשמה איז פונקט ווי אונז,
און זאל ער לעבן אזוי ווי א פרינץ.
דער מלך וועט יענעם טאג אויסהיילן דאס קינד זיינע,
ער וועט יעדען אבר אויסהיילן סאיז נישט קיין שאלה.
ער וועט נעמען דעמאלטסט יעדע קראנקע אידיש קינד,
און מיט איין קיש אים מאכן אינגאנצען געזונט.
ער וועט האבן פוס צו טאנצן פאר משיח בשמחה טהורה,
א קאפ צו פארשטיין די טיפקייט פון אונזער הייליגע תורה.
א מויל צו זינגען מיט די שיינע מוזיק,
אויפן טאג וואס דער מלך וועט קומען צוריק.
ואף על פי שיתמהמה עם כל זה אחכה לו
