הרה"ק רבי מרדכי ב"ר אברהם זי"ע, (טווערסקי), בעל מאמר מרדכי, מקאזמיר איז געבוירן אין שטאט טריסק, בשנת ת"ר. צו זיין טאטע הרה"ק רבי אברהם בעל מגן אברהם המגיד מטריסק זי"ע, בן הרה"ק רבי מרדכי המגיד מטשערנאביל זי"ע, בן הרה"ק רבי מנחם נחום בעל המאור עינים מטשערנאביל זי"ע.
און צו זיין מאמע הרבנית הצדקת מרת ריקל ע"ה, בת הרה"ק רבי יעקב אריה שפירא מקובלא זי"ע, בן הרה"ק רבי מרדכי מנעשכיז זי"ע.
ווי צדיקים האבן דערציילט האט דער טאטע המגיד מטריסק זי"ע אסאך מתפלל געווען אז ער זאל זוכה זיין אראפברענגען די נשמה פונעם הייליגען טשערנאבלער מגיד זי"ע אויף די וועלט. ווען דער קינד איז געבוירן געווארן האט דער טאטע א נאמען געגעבן פאר דעם קינד "מרדכי" נאכן הייליגען זיידע דער טשערנאבלער מגיד, און אויך נאכן זיידע הרה"ק רבי מאטעלע נעשכיזער זי"ע.
ווען ער איז געווען 8 יאר אלט איז ער געגאנגען צו א ברית מיט זיין טאטע דער הייליגער טריסקער מגיד זי"ע, וואס איז געווען סנדק ביים ברית. ביים ברית האט דער קליינער מרדכי געזען א אלטן איד זיצן אויפן כסא של אליהו, האט ער געפרעגט דעם טאטן ווער איז דער איד, האט דער טאטע געזאגט, דאס איז אליהו הנביא ז"ל, און געהייסן פארן קינד זאל זיך אויך זעצן נעבן אליהו הנביא ז"ל.
ער איז געווען א צדיק און א פועל ישועות, ער איז געווען באקאנט מיט זיין געוואלדיגע כח בשעתו, די גרעסטע צדיקים אין פולין האבן געשיקט אידען צו אים זאגענדיג אז ביים קאזמירער ווערט מען געהאלפן.
אויך איז ער געווען א גרויסע מתמיד, ער איז געווען באוויסט מיטן זאגן דברי תורה מיט געוואלדיגע רעיונות און גימטריות. ער האט זיך זיין גאנצע לעבן מסגף געווען, ער איז נישט געשלאפן אין א בעט נאר ער איז געשלאפן שטייענדיג ביים וואנט. הרה"ק רבי יצחק מסקווירא זי"ע האט מעיד געווען אז זיין גרויסע מדריגה אין קדושה איז געווען א חידוש אפילו אין די צייטן פון תנאים און אמוראים. אויך איז דער צדיק געווען א ווארעמע בעל תפלה, ער האט הונדערטער אידישע קינדער מעורר געווען צו תשובה און תיקון המעשים, ורבים השיב מעון.
איינמאל איז געווען אן אסיפה פון די צדיקי דורו אין פולין, און עס איז געווען א דין ודברים צווישן די צדיקים ווי אזוי מען זאל זיך פירן איבער א נושא, און רבי מרדכי מקאזמיר זי"ע האט געזאגט זיין חוות דעת. האט הרה"ק רבי מאיר יחיאל מאוסטרובצא זי"ע געזאגט אז מען זאל טון אזוי ווי דער צדיק מקאזמיר האט געזאגט ווייל ער איז א "פועל ישועות", און דאן האט הרה"ק בעל אמרי אמת מגור זי"ע געזאגט אז ער האט אויך געהערט פון זיין טאטן הרה"ק בעל שפת אמת זי"ע אז דער הייליגער קאזמירער איז א פועל ישועות, און מען האט טאקע אנגענומען דעם חוות דעת פונעם הייליגען קאזמירער זי"ע.
עס שטייט אין ספר מאמר מרדכי וואס הרה"ק ר' ניסן לייב מקיעלץ זי"ע ז"ל האט געדריקט, בזה"ל, "והנה לצייר ולספר כאן מתוקף פרשת גדולת וקדושת דודי ז"ל, תקצר היריעה מהכיל. ….וכמה מעשים נוראים ונפלאים הראה כמו בימי הבעש"ט הק' זי"ע".
דער צדיק האט אסאך עוסק געווען אין קדושת שבת קודש, עס איז נישט מעגליך צו שילדערן זיין הייליגע עבודה וואס איז נישט שייך צו פארשטיין מיט א מענטשליכע שכל. זיין דביקות אין השי"ת איז געווען ווי א מלאך ה' צבקות, די שטילע שמונה עשרה ביי מנחה ערב שבת האט גענומען צוויי שעה און אזוי איז געווען יעדן וואך שבת קודש, און ווי באקאנט האט דער צדיק אסאך געליטען אויף די פיס אז ווען ער איז געגאנגען אויפן גאס האבן צוויי גבאים אים געברויכט אינטער האלטן, אבער ביי שמונה עשרה איז דער צדיק געשטאנען אויף די פיס פאר צוויי שעה.
דאס עבודה יום הקדוש ביי דעם צדיק איז נישט צו באשרייבן, האט א חסיד דערציילט אז איין יאר אלס בחור זייענדיג ביים רבין אויף יום הקדוש אין דאמבראווא, ווען דער רבי איז אנגעקומען ביי מוסף צום שטיקל "והכהנים והעם העומדים בעזרה" און דער חזן און דער עולם האבן דאס געזאגט מיטן באקאנטן נוסח. האט דער רבי זיך פלוצלונג צוקרעכצט מיט א טיפן וויי געשריי, און עס האט באטראפן דעם בחור דאס פינטל אונעם הארץ אויף אזוי ווייט אז פון גרויס התרגשות האט דער בחור אויסגעפלאצט אין א געוויין און ער האט פאר צוויי שעה נישט געקענט אויפהערן וויינען, און זינט דאן יעדעס יאר ביי די עבודה איז דער בחור נתעורר געווארן פון די רושם פון יענעם געשריי פונעם צדיק.
אויך סוכות איז די עבודה פון דעם צדיק געווען העכער די כוחות פון א בשר ודם, עס איז ממש געווען אין לשער ואין לספר, דער צדיק איז יעדן טאג געשטאנען מיט די ד' מינים פאר העכער 4 שעה, און די עבודה פון די הקפות אין שמחת תורה איז ממש נישט צום פארשטיין, וואס ווי באקאנט האט דער צדיק גאר שטארק געליטען אויף די פיס, און די דאקטורים וואס האבן זיך באשעפטיגט מיט דעם רבינ'ס פיס, פלעגן קומען זען דעם למעלה מדרך הטבע'דיגן חידוש ווי דער צדיק טאנצט שעות אריכות אן א אויפהער מיט די ווייעדיגע פיס.
אויך ווערט דערציילט אז דער צדיק האט געהאט א שטארקע חביבות ביים דברי חיים מצאנז זי"ע. אמאל ווען דער צדיק איז געפארן זיך היילן אין שטאט קרעניץ איז ער אויפן וועג דורכגעפארן די שטאט צאנז, איז ער דאן אריין אויף א באזוך צום הייליגען צאנזער רב זי"ע, דאן האט דער צאנזער רב ארויסגעוויזן א געוואלדיגע שעצונג פאר רבי מאטעלע זי"ע און האט אים צוגעטיילט פיל כבוד, טראץ וואס רבי מאטעלע איז נאך דאן געווען א יונגערמאן פון 30 יאר אלט, און דער צאנזער רב איז שוין דאן געווען א זקן מופלג. אויך האט ער געהאט גאר א שטארקע ידידות מיט הרה"ק בעל דברי יחזקאל משינאווא זי"ע און מיט הרה"ק רבי ישעי' מטשחויב זי"ע.
זיינע הייליגע דברי תורה זענען געדריקט געווארן אונעם ספר מאמר מרדכי, דורך הרה"ק רבי ניסן יהודה ליב מקיעליץ זי"ע וואס איז געווען זיין שוועסטערס א קינד און אויך פון זיינע גאר חשובע תלמידים. דער צדיק האט ליידער נישט איבער געלאזט קיין זש"ק, און עס ווערט דערציילט אז זיין טאטע און שווער האבן געזאגט פארן צדיק אז זיי קענען פוילען קינדער נאר מיטן תנאי אז ער וועט זיך לייגן אין בעט פאר דריי שעה, אבער דער צדיק האט געזאגט אז דאס איז צו א טייערע פרייז צו באצאלן און ער האט נישט מסכים געווען דערצו. אבער ער האט אויפגעצויגען ביי זיך אין שטוב צוויי פון זיינע פלימעניקס הרה"ק רבי משה יהודה לייב טווערסקי מחעלם זי"ע בן הרה"ק רבי מנחם נחום מבריסק זי"ע וועלכער איז ליידער נפטר געווארן יונגערהייט, און אויך הרה"ק רבי ניסן יהודה לייב טווערסקי מקיעליץ זי"ע, בן הרה"ק רבי דוד מקארוב זי"ע א איידעם ביים טריסקער מגיד, וואס איז אויך נפטר געווארן יונגערהייט.
ער האט איבער געלאזט זיין צוואה און דארט האט ער געבעטן, אז נאך זיין פטירה זאל מען קומען זיך משתטח זיין ביי זיין ציון, און לערנען משניות און זאגן תהילים און אנצינדען א ליכט לעילוי נשמתו, און ער וועט זיך מיען בעולם העליון פאר די אידן וואס טוען א טובה פאר זיין נשמה. דעם טאג פון זיין פטירה איז דער צדיק געגאנגען אין מקו', ווען ער איז צוריק געקומען האט ער געבעטן אז מען זאל אים ברענגן די פרי "קירשין" אין געמאכט א שהחיינו און טועם געווען, דאן האט זיך דער צדיק אוועק געזעצט אויפן בענקל און אריין אין א געוואלדיגע דביקות, און דאן האט דער צדיק צוריק געגעבן זיין נשמה טהורה לבוראו.
נסתלק לגנזי מרומים ח' תמוז תרע"ח. ומנוחתו כבוד איז אין ביה"ח אין קעליץ, און דאס פלאץ איז געווען א מקום ווי אידן האבן אלע יארן געזען ישועות, אין יעדע עת צרה אין זמני התעוררות פלעגן קומען אידען זיך אויסוויינען אין דעם מקום קדוש. בפרט אינעם יום מסוגל " ח' תמוז " פלעגן אידען קומען פון נאנט און ווייט ובראשם גרויסע אדמורי"ם לבית טשערנאבעל און טריסק להפקד בדבר ישועה ורחמים.
ווען רבי מרדכי מקאזמיר זי"ע איז נאך געוועהן א יונגערמאן, איז ער געווען ביי זיין הייליגן פאטער דער טריסקער מגיד זי"ע הושענא רבה בשעת דער הקפות מיט די ד' מינים, ווען דער טריסקער מגיד גייט ארום אין זיינע קינדער גייען מיט אינטער איהם. אינמיטן געט זיך דער טריסקער מגיד א דריי אויס צו זיין זוהן ר' מרדכי אין געט איהם א זאג "מאטעלע! די מלאכים האסטו שוין איבערדערשראקן וועם ווילסטו נאך איבערשרעקן!".
די אידן וואס האבן נאך זוכה געווען צו זיין ביים יארצייט פונעם הייליגען צדיק רבי מרדכי מקאזמיר אין שטאט קעליץ, דערציילן דאס גרויסקייט פונעם יום היארצייט, אז ביי די תלמידים פונעם רבין איז די יארצייט פון זייער רבין מקאזמיר געווען ממש ווי עצם יום הקדוש, טויזנטער אידן זענען געקומען צו פארן צום ציון הקדוש, די התעוררות ביים ציון איז נישט צום באשרייבן, צדיקים זענען געשטאנען ביים ציון פאר שעות אריכות און אויסגעזאגט גאנץ תהילים מיט א השתפכות הנפש, און געזען גרויסע ישועות.
א חסיד איז איינמאל געקומען מיט א קוויטל צום צדיק רבי מרדכי מקאזמיר זי"ע, ווען דער צדיק האט געליינט דעם קוויטל האט ער א פרעג געגעבן דעם איד, וואס מאכן די קינדער, האט דער איד געזאגט ברוך השם, אבער ווען דער צדיק האט איבער געפרעגט נאכאמאל די פראגע, האט דער איד גלייך פארשטאנען אז עפעס גייט פאר. דער איד איז גלייך אהיים געלאפן און געזען אז דאס גאנצע הויז שלאפט, און דאס איז געווען אינמיטן די טאג, דער איד האט גלייך פארשטאנען אז עפעס איז נישט גוט דא, האט ער גלייך געכאפט זיינע קינדער און די גאנצע משפחה ארויסגעטראגען פונעם שטוב, און דאן האט דער איד אויך אנגעהויבן פילען א שוואכקייט, האט ער גלייך פארשטאנען אז די לופט אין שטוב איז פארפעסטיגט געווארן כמו קארב'ן מענאקסיי'ד, און דער צדיק האט דאס גלייך מרגיש געווען, און דורך דעם געראטעוועט די גאנצע משפחה.
געהערט פון הרה"ח ר' מאטל אורז'ל זצ"ל. כידוע איז געווען די דרך ביי צדיקי בית טריסק צו מאכן השוואות. דאס הייסט אז ווען די חסיד איז אריינגעקומען צום רב'ן מיט א בקשה, האט די רבי פארגעלייגט א געוויסע סכום פון געלט וויפיל יענער זאל געבן. (ס'נישט געווען קיין כלל און ס'האט זיך אויך געקענט מאכן אז די רבי האט געזאגט אז מ'דארף גארנישט געבן). און געווענטליך פלעגט מען אהיים גיין עס ברענגען אדער קומענדיגע מאל מ'איז געקומען צום רבי'ן האט מען עס געברענגט, און דערווייל פלעגט די גבאי אויפשרייבן אין זיין ביכל די חוב.
איז געווען א אינגערמאן וואס איז געקומען צום רבי'ן און געוואלט אריינגיין, אבער די גבאי האט עם נישט געלאזט ווייל ער האט נישט באצאלט די חובות פון די פריערדיגע פאר מאל. אבער דער אינגערמאן האט געפערליך פארפירט אז ער מוז אריינגיין יעצט צום רבי'ן און ס'איז געווארן קולות דארט אין ווארט צימער. אנמיטען עפענט זיך די טיר און די רבי פרעגט, וואס גייט דא פאר? האט מען עם געוויזן אויף דעם אינגערמאן אז ער וויל אריינגיין אבער ער האט נאך אלטע חובות וואס ער וויל נישט צאלן, האט די רבי געזאגט נו, זאל ער אריינקומען... ווען דער אינגערמאן איז ארויס, האט די רבי זיך אנגערופן: 'וואס מיינט ער? איך דארף זיין געלט? אבער מיט וואס דען זאל איך האבן א קשר מיט עם, צו דען מיט זיין תורה ותפילה.
אמאל האט רבי מאטעלע מקאזמיר זי"ע געדארפט דורך גיין אן אפעראציע אויף די אויגן ר"ל, און ער איז געפארן קיין וויען צום גרויסן פראפעסאר פונעם קייסער פראנץ יאזעף צו מאכן ביי אים די אפעראציע. בעפאר די אפעראציע האט דער פראפעסאר געוואלט געבן פארן רבין איינצונעמען א שלאף געטראנק, אבער דער צדיק רבי מאטעלע האט עס נישט געוואלט איינעמען, דער פראפעסאר האט געזאגט אז עס איז נישט מעגליך צו מאכן די אפעראציע אן איינשלאפען, ווייל אויב ער וועט בשעת'ן אפעראציע זיך רירן אפילו א משהו קען דאס זיין א שרעקליכע סכנה.
אבער דער צדיק האט בשום אופן נישט געוואלט נעמען דעם איינשלאף, האט דער דאקטאר געהייסן אז דער רבי וועט מוזן אינטער שרייבן א דאקומענט אז ער וועט נישט האבן קיין טענה אויפן פראפעסאר אויב ח"ו עפעס וועט נישט טויגן, און דער צדיק האט דאס אינטער געשריבן. מען האט טאקע געמאכט די אפעראציע בשעת ווען דער צדיק איז געזעצן אויף א בענקל וואכערהייט, און דער צדיק האט זיך נישט גערירט דורך די גאנצע אפעראציע, נאר עטליכע מאל בשעת די אפעראציע האט דער צדיק געקלאפט מיטן פינגער, און ב"ה די אפעראציע איז דורך בשלום.
נאך דעם אפעראציע איז דער פראפעסאר געווען אויסער זיך פון דעם וואונדערליכע ערשיינונג, דערפאר האט ער נישט געוואלט נעמען קיין איין פרוטה פאר די אפעראציע זאגענדיג אז ער האט זיך איבערצייגט אז דאס איז א "ג-טליכער מאן", ווייל מיט מענטשליכע כוחות איז דאס נישט מעגליך צו באווייזען, און ער האט געזאגט פארן רבין אז ווען ער וויל קען ער קומען צו אים אן קיין באצאלונג.
יארן שפעטער ווען מען האט ל"ע איינגעזעצט א חסיד פונעם רבין פון די שטאט קעליץ ווייל מען האט אויף דעם איד געמאכט א בלבול אז ער איז א שפיאן, האט דער צדיק רבי מרדכי געשיקט א בריוו צום פראפעסאר און אים געבעטן אז ער זאל שתדל'ן פאר דעם איד, און דער רבי האט געזאגט אז ער קען פרעזענליך דעם איד און זאגט עדות אז ער איז נישט קיין שפיאן, דער דאקטאר האט טאקע מצליח געווען צו באפרייען דעם איד.
אמאל פרייטאג צונאכטס נאך די עבודה פון מנחה, ווען דער צדיק איז אריין אין שטוב זיך אפרוען פון די עבודה, זענען דארט אנוועזנד געווען עטליכע חסידים און חשובע געסט, צווישען די געסט איז געווען הרה"ק רבי צבי מאיר מראדומסק זי"ע א זוהן פונעם הייליגען תפארת שלמה זי"ע. האט דער רבי צבי מאיר דערמאנט פארן רבין איינעם א שר אין די מלוכה וואס טוט אן צרות פאר אידן, האט דער הייליגער צדיק זיך אנגערופן מיט א וואונדער, "אים? פארקוועטשן וועל איך אים", און מאכענדיג דערביי מיטן גרויסן פינגער, ווי איינער וואס רייסט ארויס די קישקעס.
דעם קומענדיגן זונטאג האבן די צייטונגען געמאלדן, אז יענער רשע האט פרייטאג צונאכטס געריטן אויף זיין פערד, און פלוצלונג האט דער פערד אים אראפגעווארפן אויף דער ערד, און מיט זיין פוס אויסגעריסן זיינע קישקעס, און דאס איז געווען גענוי אין די צייט וואס דער רבי האט אזוי געמאכט מיט די פינגער ביי זיך אין שטוב, כן יאבדו כל אויביך ה'.
מיר וועלן נאכברענגען וואס עס האט דערציילט הרה"ח הישיש ר' מרדכי ארזעל ז"ל, וואס האט זיך באטייליגט ביים יארצייט פון רבי מרדכי אין קיעלץ בשנת תרצ"ו:
אצל החסידים היה ביום היארצייט התעוררות ממש כמו יום הקדוש, וויפיל טרערן מיין טאטע האט פארגאסן אין ח' תמוז! הסעודות שהחסידים היו עורכים בהשטיבלעך לכבוד היום ארכו שעות ע"ג שעות, והיו יושבים ומדברים סיפורים מעשיות במשך שעות ארוכות. ההתעוררות אצל הציון היה באופן שלא ראיתי מעולם, היו באים לקיעלץ מכל רחבי המדינה יותר מעשרת אלפים אנשים, ולא אגזים אם אומר שהיו שם כעשרים אלף איש. מ'איז געקומען צו פארן ביז שפעט ביינאכט אני זוכר את דודי ר' אברהם ראדזינסקי (מחסידי האמרי מ"י) שהיה עומד על הציון ביומא דהילולא שש שעות רצופים, ואמר שם תהלים בהתעוררות ובבכיה, וגם למד שם ועשה הכל אצל הציון, כל אדמו"רי בית טוריסק היו באים להציון, והסדר היה שלכל אחד היה שתי שעות לשהות בתוך האוהל, הרה"ק מווארשא היה הראשון בשעה שש בבוקר, והרה"ק האמרי מ"י היה האחרון משעה 12 עד שעה 2 אחה"צ. הרבי האמרי מ"י האט פארגעזאגט די טשערנאבלער קאפיטלעך, וסיים בעצמו כל מזמור, ואח"כ קרא שם קוויטלעך, ער האט גענומען פון איין טאש און דערנאך פון אן אנדערע טאש און פון א דריטע טאש וכו'. והדברים היה ממש מבהיל על הרעיון. והקוויטל של האמרי מ"י בעצמו ארך עשרים דקות וקרא את הקוויטל בבכיות נוראות. ואח"כ נתן את כל הקוויטלעך לתוך הציון. אח"כ הרכין ראשו על הציון ועמד כך בערך 15 - 20 דקות. אח"כ הלך לאכסנייתו והתפלל שם מנחה ואח"כ ערך שם שולחנו הטהור לכבוד ההילולא. [וכן כל האדמו"רים ערכו את שולחנם בבית אכסנייתם לרגל ההילולא.
