אידישע וועלט פארומס

קרעמער האט געשריבן: שפת אמת בערזאן
שפת אמת גור

שפת אמת (א פריערדיגער ווערט געברענגט אין ישמח משה פ' נח).

פרי העץ (הגר"י מודרן - תרמ"ה)
פרי העץ (הספרדי - תקפ"א)

זכרון שמואל מס' גיטין (מודרן - תרכ"ז)
זכרון שמואל עה"ת (העליר - תרמ"ב)

פרעגער האט געשריבן:

חרמש בקמה האט געשריבן: וועגן פרי הארץ ווייס איך נישט, און אויך נישט וועגן דעם פרט מיטן שינאווער רב, אבער דער ספר מים אדירים פון רמ"מ משקלוב, האט מען איבערגעדרוקט בטעות מיטן נאמען מנחם ציון על שם רמ"מ מויטבסק.
(דברי ר' יהושע מונדשיין):
בשנת תרמ"ה נדפס, בפשמישל, הס' מנחם ציון, והוא פירוש לאידרא זוטא שבזוהר, מאת רמ"מ מוויטבסק. אולם כעבור שנה נדפס, בווארשא, הס' מים אדירים מאת רמ"מ משקלוב תלמיד הגר"א, והנה הוא זהה לחלוטין לס' מנחם ציון! נתברר כי אך בטעות יוחס הספר בראשונה לרמ"מ מוויטבסק.
ועתה לפנינו פנינה מחידושי מחקר הקבלה והחסידות: ג' שלום רשם את שני הספרים הזהים הללו ב-Bibliographia Kabbalistica (עמ' 201), במס' 69 רשם את הס' מים אדירים, והגדירו כהולך בדרך פירושו של הרמח"ל, ואת הס' מנחם ציון רשם במס' 70, וקבע שהוא נוטה לדרך הדרשות החסידיות. ובכן, דרשות חסידיות מבית מדרשו של הגר"א מוילנא...

יתכן שאתה צודק שהי' הספר מים אדירים ולא הספר פרי הארץ, אינני זוכר בדיוק הפרטים, והאם הי' לההדפסה שייכות להרה"ק משינאווא זי"ע?

מים אדירים - מנחם ציון

כתר ישועה האט געשריבן: ס'איז דא אויכעט, נאך א שבט הלוי מלבד ר' שמואל'ס וואזנער'ס חיבור. עפעס א שטיקל קדמון, יאך האב עס אמאל געזעהן אוין היברו.
ווי אזוי האט מען פארגעסן פון דו צוויי 'פלא יועץ', דעם ר' אליעזר פאפו מיט ר' מוטעל'ע הארנאסטייפלער

עיין כמה תגובות לפני זה, שהבאתי הפלא יועץ.

חרמש בקמה האט געשריבן: אולם כעבור שנה נדפס, בווארשא, הס' מים אדירים מאת רמ"מ משקלוב תלמיד הגר"א, והנה הוא זהה לחלוטין לס' מנחם ציון! נתברר כי אך בטעות יוחס הספר בראשונה לרמ"מ מוויטבסק.
ועתה לפנינו פנינה מחידושי מחקר הקבלה והחסידות: ג' שלום רשם את שני הספרים הזהים הללו ב-Bibliographia Kabbalistica (עמ' 201), במס' 69 רשם את הס' מים אדירים, והגדירו כהולך בדרך פירושו של הרמח"ל,

יש ספר 'מים אדירים' מהר"ר אשר בהר"ר שלמה זלמן מסטרעליסק, ההסמכות המה משנות תקל"ז ותקל"ח.
הרה"ק רב ייבי מאוסטראה, מביא בשמו בהקונטרס מורא מקדש.

סטראשעלע האט געשריבן: מילער שרייבט "ריב"ם שנייטוך איז א קדמון"
ביסט לכאורה נישט דער ערשטער וואס מאכט דעם גרייז אדאנק דעם קלינגעדיגען קדמוניש'ן נאמען "ריב"ם שנייטוך", (כמדומה אז אסאך פון די מסכימים אויפן ספר דימו כך כנראה מסגנון דבריהם)

לכאורה האט מיללער נישט געמיינט צו זאגן אז ער איז א קדמון, ער האט געמיינט צו זאגן אז עס איז דא א פריער'דיגע ספר מיטן נאמען שו"ת ריב"ם שנייטוך.
און וועגן די הסכמות, וועלכע פון די הסכמות מאכן דיר אזוי טראכטן?

סטראשעלע האט געשריבן: מילער שרייבט "ריב"ם שנייטוך איז א קדמון"
ביסט לכאורה נישט דער ערשטער וואס מאכט דעם גרייז אדאנק דעם קלינגעדיגען קדמוניש'ן נאמען "ריב"ם שנייטוך", (כמדומה אז אסאך פון די מסכימים אויפן ספר דימו כך כנראה מסגנון דבריהם, דער מו"ל האט עס ארויסגעגעבן פאר פרנסה, און לצורך זה האט ער גענומען הסכמות פון רבנים בכל המדינות כדי להשביח מקחו),

הגאון ר' יוסף שנייטוך זצ"ל איז א תלמיד מהגאון המהרז"ך אבד"ק פיורדא בעל שו"ת בגדי כהונה, און ווי אויך פון הגה"ק ר' נתן אדלער, א יליד פיורדא און שפעטער משמש געווען ברבנות רוב ימיו בעיר פריידנטאהל באשכנז, בדורו של הגאון החת"ס ורע"א זי"ע. ער איז געווען אן איש קדוש וסיפרו עליו נפלאות.

ווי קען מען געפינען אביסעל מער פרטים אויף איהם?

למעלה משבעים האט געשריבן:

סטראשעלע האט געשריבן: מילער שרייבט "ריב"ם שנייטוך איז א קדמון"
ביסט לכאורה נישט דער ערשטער וואס מאכט דעם גרייז אדאנק דעם קלינגעדיגען קדמוניש'ן נאמען "ריב"ם שנייטוך", (כמדומה אז אסאך פון די מסכימים אויפן ספר דימו כך כנראה מסגנון דבריהם)

לכאורה האט מיללער נישט געמיינט צו זאגן אז ער איז א קדמון, ער האט געמיינט צו זאגן אז עס איז דא א פריער'דיגע ספר מיטן נאמען שו"ת ריב"ם שנייטוך.
און וועגן די הסכמות, וועלכע פון די הסכמות מאכן דיר אזוי טראכטן?

אזא הרגשה האב איך געהאט קוקנדיג די לשונות פון אייניגע הסכמות, ווי צב"ש דער אויסדרוק 'חד מגאוני קמאי' אא"וו, כזאג נאר "כמדומה" (עכ"פ אזוי האב איך געמיינט הערנדיג דאס ערשטע מאל דעם נאמען אז דאס איז זיכער איינער פון די בעלי התוספות....)

איך האב אמאל געזען א ספר משנה ברורה אויף יורה דעה מיין איך, ער איז א היינטיגער איך געדענק אבער נישט ווער, קען זיין ער לעבט נאך איך דערמאן זיך נישט אזויפיל געדעק איך אז ער איז א סאטמאר מהר"י חסיד.

ר' יהושע העשיל וואלהענדלער , גופי הלכות.

שעפטיל האט געשריבן: דברי יחזקאל (שינאווא)
דברי יחזקאל (ליטא-כ'דענק נישט יעצט נאמען)
מאמר מרדכי (דא עטליכע, אפשר מער פון 3 כדענק נישט קיין פרטים)

דברי יחזקאל-ליטא

מיינסט פון ר' ברוך טעם - א הערליך ספר

פריילאך האט געשריבן:

שעפטיל האט געשריבן: דברי יחזקאל (שינאווא)
דברי יחזקאל (ליטא-כ'דענק נישט יעצט נאמען)
מאמר מרדכי (דא עטליכע, אפשר מער פון 3 כדענק נישט קיין פרטים)

דברי יחזקאל-ליטא

מיינסט פון ר' ברוך טעם- א הערליך ספר

ווער איז ר' ברוך טעם?

ער מיינט פון ר' יחזקאל ברשטיין ר"מ סלאבודקא:
http://www.hebrewbooks.org/14038

פארשריבן האט געשריבן:
ס'איז דא א "צפנת פענח", אויסער דער ספר פונעם תולדות. פון ר' יוסף ראזין פון דווינסק, אויף מס' מכות.

וואס עפעס אויף מס' מכות, זיין גרויסע ספר אויף רמב"ם איז דאך צפנת פענח, ועוד זיינע תשובות רופן זיי אויך שו"ת צפנת פענח.

נאר דאס האב איך געזעהן.

פארשריבן האט געשריבן:
מען זאגט נאך פונעם פריערדיגן סאטמארער רב זצ"ל. אז ווען ער האט געהאלטן ביים ארויסגעבן זיין ספה"ק ויואל משה, האט איינער פון די מקורבים אים אויפמערקזאם געמאכט אז ס'איז שוין דא א פריערדיג ספר מיט דעם נאמען.
האט דער רבי אים צוריקגעפרעגט: דו הייסט יאסל? [ס'איז נאר א משל] איך קען נאך עטליכע אידן וואס הייסן אזוי?...

(כך שמעתי מפי איש מהימן).

חידוש, ווייסט איר וואסארא ספר פון די פריעריגע וואס הייסט ויואל משה?

cano האט געשריבן: איך האב אמאל געזען א ספר משנה ברורהאויף יורה דעה מיין איך, ער איז א היינטיגער איך געדענק אבער נישט ווער, קען זיין ער לעבט נאך איך דערמאן זיך נישט אזויפיל געדעק איך אז ער איז א סאטמאר מהר"י חסיד.

דו מיינסט לכאורה משנה סדורהפון יאראסלאוויטש

פארשריבן האט געשריבן: היינט פארן דאווענען, בליקענדיג אין ספרים קדושים חלק ל"ח, האב איך זיך באגעגנט מיט נאך א "חסד לאברהם" עה"ת.
פון ר' אברהם פאדאלסקער, תלמיד הבעש"ט, מ"מ דק"ק שדה לבן.

א אינטרעסאנטע זאך האב איך דארט געזעהן: אז די "פרענומעראנטען" זענען ביים אנהייב ספר, און נישט ביים סוף ווי געווענליך.

---

נאך עטליכע דאפלטע ספרים:

ס'איז דא א "צפנת פענח", אויסער דער ספר פונעם תולדות. פון ר' יוסף ראזין פון דווינסק, אויף מס' מכות.

אויסער דער באקאנטער "חוט המשולש" עה"ת פון וואס חתנים [פלעגן] נעמען תורות צו זאגן פארן מחותן, איז דא פון ר' חיים וואלאזשינער א שו"ת ספר מיט זיין מחותן און אייניקל.

ספר "הלכה ברורה" איז אויך דא צוויי.
אויף שו"ע או"ח פון הרה"ג פנחס אויערבאך א דיין אין קראקא און אן איידעם פון ר' שמואל אב"ד פפד"מ.
און אויף יו"ד פון הרה"ג (איני זוכר כעת שמו הראשון) מענדלאוויטש פון ק"י.

---

מען זאגט נאך פונעם פריערדיגן סאטמארער רב זצ"ל. אז ווען ער האט געהאלטן ביים ארויסגעבן זיין ספה"ק ויואל משה, האט איינער פון די מקורבים אים אויפמערקזאם געמאכט אז ס'איז שוין דא א פריערדיג ספר מיט דעם נאמען.
האט דער רבי אים צוריקגעפרעגט: דו הייסט יאסל? [ס'איז נאר א משל] איך קען נאך עטליכע אידן וואס הייסן אזוי?...

(כך שמעתי מפי איש מהימן).

דער גאנצער תגובה דא איז א מישמאש פון אומוואוסענדקייט בספרות התורנית און סתם האלב געבראטן, במחילת כבוד פארשריבען הרם.

1. פרענומעראנטן אנהייב פון ספרים איז זייער נפוץ בפרט אים פריערדיגע ספרים
2. צו רופען דעם גרויסען ראגאטשאבער גאון בשם 'ר' יוסף ראזין פון דווינסק' און אידענטיפיצערן זיין ספר צפנת פענח 'אויף מס' מכות' בעת וואס עס איז פקיע שמיה מיט זיין ספר שו"ת צפנת פענח שהדפיס בחייו וספריו על מס' הש"ס שהו"ל תלמידו הרב טייץ איז ווי איינער זאל שרייבען אז ער האט געזעהן א ספר 'זמירות דברי יואל פון ר' יואל טייטלבוים אב"ד ירושלים'
3. ווי א גרויסער גאון דער הרב מענדלאוויטש פון מאנרא זאל זיין באלאנגט ער נישט בהעלם אחת מיט א פריערדיגער גאו
4. יעדער בר בי רב דחד יומא ווייסט אז עס איז דא א פירוש 'יואל משה' (נישט ויואל משה) אויף עשרה מאמרות פונעם רמ"ע מפאנו און אויף דעם גייט דער שמועס פונעם רבי'ן ז"ל, וואס איר האט געהערט פון א איש מהימן, איך זעה אבער נישט וואס דער סיפור דערציילט, איך ווייס נישט אויב ס'איז דא איין ספר (חוץ די ספרדישע ספרים) מיט א געוונליכע נאמען פון וואס עס זענען נישט דא קיין צוויי מיט די זעלבער נאמען.

צום רשימה פון 'חסד לאברהם' קאן מען צולייגן דער מחבר פון יסוד העבודה וואס האט געמאכט א חיבור חסד לאברהם עה"ת און אויף קבלה.

מיללער האט געשריבן:

פריילאך האט געשריבן:

שעפטיל האט געשריבן: דברי יחזקאל (שינאווא)
דברי יחזקאל (ליטא-כ'דענק נישט יעצט נאמען)
מאמר מרדכי (דא עטליכע, אפשר מער פון 3 כדענק נישט קיין פרטים)

דברי יחזקאל-ליטא

מיינסט פון ר' ברוך טעם- א הערליך ספר

ווער איז ר' ברוך טעם?

ער מיינט פון ר' יחזקאל ברשטיין ר"מ סלאבודקא:
http://www.hebrewbooks.org/14038

מיללער, במח"כ, פרייליך ווייסט וואס ער רעדט.