חלב ישראל האט געשריבן:
מדי דברי בו, שוין א לאנגע צייט וואס ס'שטערט מיך די קשיא. רבי אמי האט געזאגטלעולםישלים אדם פרשיותיו עם הציבור שנים מקרא ואחד תרגום, קוקט אויס ווי אזא מנהג טוב, אזויווי "לעולם יצא אדם בכי טוב", "לעולם יהא אדם רך כקנה", "לעולם יקדים אדם תפילה לצרה" וכו'. ווידער דער מחבר שרייבטחייבלקרות לעצמו בכל שבוע פרשת אותו שבוע שנים מקרא ואחד תרגום, דאס זעהט שוין אויס ווי א חיוב ממש, וואס איז פשט פונם שינוי לשון?
אולי גייט דער ווארט 'לעולם' (וואס נניח אז עס א 'מנהג טוב', אפשר איז 'לעולם יהא אדם ירא שמים' אויך א מנהג טוב?) אויף די חלק 'עם הציבור', שלא יקדים ולא יאחר, אבער דער עצם העברת הסידרא איז א חיוב.
ווייל רוב לעולם'ס פון גמרא דערמאנט ער ניטאמאל, ווען ס'איז ממש א חיוב דארף ער דאך עס זאגן מ'זאל וואוסן וואס צו טון. ועוד, מה נפשך, אויב האט דער מחבר פארשטאנען אז אין "לעולם" שטייט א "חייב" דאן פארוואס האט אויסגעפעלט דעם שינוי לשון? הלא דבר הוא.
דער לשון 'חייב' אויף שמו"ת שטייט שוין אין די ראשונים, ווי סמ"ג, רבינו אפרים, ארחות חיים, כל בו, ספר השלחן. אין ב"י ברענגט ער דעם לשון 'חייב' פונעם תרומת הדשן. סאיז יתכן אז דער מחבר האט גענומען דעם לשון 'חייב' - פון רבותינו הראשונים.
חלב ישראל האט געשריבן:
ווייל רוב לעולם'ס פון גמרא דערמאנט ער ניטאמאל, ווען ס'איז ממש א חיוב דארף ער דאך עס זאגן מ'זאל וואוסן וואס צו טון. ועוד, מה נפשך, אויב האט דער מחבר פארשטאנען אז אין "לעולם" שטייט א "חייב" דאן פארוואס האט אויסגעפעלט דעם שינוי לשון? הלא דבר הוא.
איר האט איבערגעקוקט אלע לעולם'ס? כ'ווייס נישט פון ווי איר נעמט עס, אויף די לעולם'ס וואס איך האב נאכגעקוקט, ניצט די מחבר/רמ"א געהעריג די לשון פון מצוה/צריך/אסור אדער די זעלבע סגנון ווי ער שרייבט אלע הלכות.
די מחבר/רמב"ם שרייבט עפעס יעדע מאל די לשון הגמרא אז ס'זאל עפעס מיינען? די מחבר/רמב"ם וויל דאך דא ארויסברענגן נאך א חידוש, אז אפילו מען האט שוין געהערט דעם קריאה, דאך דארף מען מעביר סדרה זיין [יא כ'ווייס אז איינער האט אזוי אנגעפרעגט פונעם שבט הלוי, אבער איך זע בכלל נישט קיין שום משמעות פון א מנהג טוב. בפרט נאך פון דאס וואס די גמרא ברענגט עמוד ב', און פון די תוס' וואס ברענגט דעם מדרש פון רבינו הקדוש זעט אויס אז די לעולם איז א חיוב].
די פשטות הגמרא מיינט די לעולם אויף אפילו עטרות ודיבון.
חוח בין השושנים האט געשריבן:
דער לשון 'חייב' אויף שמו"ת שטייט שוין אין די ראשונים, ווי סמ"ג, רבינו אפרים, ארחות חיים, כל בו, ספר השלחן. אין ב"י ברענגט ער דעם לשון 'חייב' פונעם תרומת הדשן. סאיז יתכן אז דער מחבר האט גענומען דעם לשון 'חייב' - פון רבותינו הראשונים.
אז ער ציטירט פונעם תרומת הדשן איז דאך די גאנצע קשיא נישט שווער. אויפ'ן בית יוסף אליינס וואלט מען געקענט פרעגן אזא קשיא ווייל געווענליך האלט ער זיך צו וואס שטייט, זיין גאנצע ספר איז דאך געבויעט אויף דעם מהלך, אויפ'ן תרומת הדשן ווייס איך נישט צו מ'קען פרעגן אזא קשיא.
געבורטסטאג האט געשריבן:
ווייסט איינער איבער די מהלך פון די של"ה הק' אין שמו"ת? וויאזוי ארבעט עס און די מקור, און וועלכע חצרות און מנהגים פירן זיך אזוי?
חלב ישראל האט געשריבן:
ווייל רוב לעולם'ס פון גמרא דערמאנט ער ניטאמאל, ווען ס'איז ממש א חיוב דארף ער דאך עס זאגן מ'זאל וואוסן וואס צו טון. ועוד, מה נפשך, אויב האט דער מחבר פארשטאנען אז אין "לעולם" שטייט א "חייב" דאן פארוואס האט אויסגעפעלט דעם שינוי לשון? הלא דבר הוא.
איר האט איבערגעקוקט אלע לעולם'ס? כ'ווייס נישט פון ווי איר נעמט עס, אויף די לעולם'ס וואס איך האב נאכגעקוקט, ניצט די מחבר/רמ"א געהעריג די לשון פון מצוה/צריך/אסור אדער די זעלבע סגנון ווי ער שרייבט אלע הלכות.
די מחבר/רמב"ם שרייבט עפעס יעדע מאל די לשון הגמרא אז ס'זאל עפעס מיינען? די מחבר/רמב"ם וויל דאך דא ארויסברענגן נאך א חידוש, אז אפילו מען האט שוין געהערט דעם קריאה, דאך דארף מען מעביר סדרה זיין [יא כ'ווייס אז איינער האט אזוי אנגעפרעגט פונעם שבט הלוי, אבער איך זע בכלל נישט קיין שום משמעות פון א מנהג טוב. בפרט נאך פון דאס וואס די גמרא ברענגט עמוד ב', און פון די תוס' וואס ברענגט דעם מדרש פון רבינו הקדוש זעט אויס אז די לעולם איז א חיוב].
די פשטות הגמרא מיינט די לעולם אויף אפילו עטרות ודיבון.
ועל דרך "לעולם" יעסוק אדם בתוומ"צ "אפילו [\אף]" שלא לשמה וכו'
על הפסוק "והיה ביום הששי והכינו את אשר יביאו והיה משנה על אשר ילקטו יום יום" וז"ל, וירמוז עוד לשנים מקרא ואחד תרגום, שמחיוב לומר פרשת התורה בערב שבת, ואמר והיה ביום הששי והכינו (במאמרם וקריאתם) את אשר יביאו (א"ת היינו אותיות התורה אשר יביאו אח"כ בשבת היינו פרשת התורה שקורין בשבת) , והיה משנה (היינו שיקראו במשנה ובכפל), על אשר ילקטו יום יום ( היינו עם התרגום שהיא מקלי' נוגה שממנו מלקטין ניצוצות בכל יום), יקראוהו עם השנים מקרא. ע"כ.
וזלה"ק, סגולה ועצה שיוכל אדם לקשר מחשבתו אל הדיבור בתפילות שבת הוא לראות לקרות הפרשה שמו"ת דווקא ביום וא"ו ערב שב"ק, והטעם, כי תושב"כ מרמז על בחינת המחשבה, ותשבע"פ שהוא פירושי התורה מרמז על בחינת הדיבור ע"כ קריאת הפרשה עם התרגום שהוא פירושו, שקורא ביום וא"ו עש"ק, עושה פעולה שיהיה דבוק ומקושר אח"כ בשב"ק בעת התפלה מחשבתו ודיבורו כאחד:
וואס טוט זיך מיט ויקהל און פקודי, וואס רש"י שרייבט "כבר פירשתי נדבת המשכן ומלאכתו במקום צוואתם", און דערפאר איז ער נישט מסביר נאכאמאהל די כלי המשכן.
איז גענוג אז מ'לערנט די רש"י'ס וואס זענען דא, אדער מ'ברויך אויך לערנען די רש"י'ס פון תרומה און תצוה.
ונ"מ, אויך צו וואס דער מחבר פירט אויס וִירֵא שָׁמַיִם יִקְרָא תַּרְגּוּם וְגַם פֵּרוּשׁ רַשִׁ''י.
לענ"ד האב איך מכריע געווען, אז אויב האט ער געלערנט די רש"י'ס פרשת תו"ת ברויך ער נישט איבעלערנען, אבער אויב נישט, דאן דארף מען לערנען אויך יענע רש"י'ס יוצא צו זיין.
לענ"ד דארף מען עס יא לערנען, דאס אז מ'קען שוין די טייטש איז בכלל נישט קיין מעלה, וכי יעלה על הדעת אז תרגום די וואך דארף מען אויך נישט זאגן ווייל מ'האט עס שוין געזאגט ת"ת?
בכלל איז די הכרעת הפוסקים (משנ"ב דאכצעך) אויב קען מען נאר זאגן רש"י אדער תרגום זאל מען ענדערש זאגן תרגום כאטש וואס רש"י איז מער מובן פאר אינז, וויבאלד תרגום איז דא אויף יעדע פסוק און אויף יעדע ווארט, מנגד רש"י איז נישט דא אויף אלע פסוקים וכ"ש נישט אויף אלע ווערטער. פון דעם זעהט מען א ענין צי זאגן די פירוש הפסוק בשעת'ן עס זאגן און ס'נישט געניג אז מ'ווייסט די טייטש
ועוד סמך לדבר, רשיה"ק שרייבט כבר פירשתי און נישט כבר למדתי (ס'בכלל נישט קיין ראי' נאר א געפיל)
כה אמרו חז"ל בגמ' ברכות )ח:( ונפסק בשו"ע )סי' רפ"ה ס"א(: 'לעולם ישלים אדם פרשיותיו עם הציבור שניים מקרא ואחד תרגום'.
שלוש טעמים נאמרו בדבר, רבינו חננאל כתב: כדי שיהא רגיל במה שהציבור קורין. רבינו שמחה )הובא בתרוה"ד סי' כ"ג( נתן טעם: כדי שישלים כל שנהאת חמשה חומשי תורה. וה'לבוש' כתב, שהטעם הוא כדי שכל אדם יהיה בקי בתורה.
.
לייף אינשורענס אן קיין בלוט-טעסט גרינגערהייט. רופט/טעקסט די ווארט INFO צו 718-480-0545#קהלֵב
פאריגע וואך@האבן@עטליכע@חשוב'ע@מעמבער'ס@דאדיסקוסירט בנוגע די אופן פון מעביר סדרה זיין.
קוקנדיג אין הלכה טרעף איך נישט קיינער וואס זאגט אז מ'זאל מעביר סדרה זיין שנים מקרא ואחד תרגום.
דער משנ"ב און שועה"ר זאגן אז ס'ענדערשער רש"י ווי תרגום, נאר דער משנ"ב ענדיגט צו אז למעשה זאל מען טון ווי דער בית יוסף וואס זאגט אז הגם רש"י איז ענדערשער, דאך זאל מען אויך זאגן תרגום כיון שניתן מסיני. אבער ער רעדט נישט פון תרגום אליין. און אפי' דער ב"י אליין, פסקענט אין שו"ע אז מעביר סדרה זיין מיט רש"י איז גוט להלכה, ויר"ש יוצא ידי שניהם.
א"כ פארשטיי איך נישט די ווארעמקייט צו מעביר סדרה זיין תרגום איידער מ'לערנט רש"י.
די הלכה'דיגע חיוב איז אז יעדער איד זאל דורכגיין די גאנצע תורה יעדע יאר און וויסן וואָס עס שטייט דארטן, און דאס דארף לכתחילה זיין יעדע וואך זיין סדרה. דאס הייסט אז חז''ל האבן געוואלט אז א יעדער איד זאל לעבן מיט די סדרה, וויסן וואספארא פרשה גייט די וואך, און וואס שטייט אין די פרשה, פארדעם האבן חז''ל מחייב געווען צו דורכגיין די גאנצע סדרה יעדע וואך מיט תרגום, די פשוטע פשט פארוואס אויך די תרגום איז צוליב ''טייטש'', מ'זאל וויסן עברי טייטש וואס שטייט אין די תורה.
שפעטער ווען רש''י הק' האט געמאכט זיין פירוש האלטן די ראשונים אז ס'איז פונקט אזוי גוט ווי תרגום, און ס'האט נאך א שטיקל מעלה ווייל ער ברייטערט עס אויס און ס'איז מיוסד אויף מדרשי חז''ל. ממילא א איד וואס ''לערנט'' חומש מיט רש''י (נישט סתם זאגן די ווערטער) האט יוצא געווען די חיוב פון דורכגיין די סדרה.
לעומת זה האט תרגום א שטארקע מעלה, ס'איז נישט בלויז א טייטשער, ס'איז ניתנה מסיני! ממילא שטייט אין שולחן ערוך אז א ירא שמים זאל טון ביידע, ער זאל דורכגיין די פרשה סיי מיט די תרגום, וועגן ס'איז ניתנה מסיני און אויך זאל ער לערנען מיט רש''י ווייל ער האט א בעסערע פירוש.
אבער נישט פארגעסן אז די עיקר חיוב און די ציל וואס חז''ל האבן געוואלט איז אז א יעדער איד זאל וויסן און קענען די סדרה, ממילא שטייט אין טורי זהב אז אויב א איד קען נישט קיין לערנען, ער פארשטייט נישט רש''י, זאל ער לערנען די אידישע טייטש וואס ער פארשטייט יא, למשל צאינה וראינה.
דאס איז עפ''י הלכה, אבער עפ''י אריז''ל איז נאכמער דא א ענין פון דוקא תרגום אונקלוס.
