วงการงานศิลปะ NFT กำลังเจอบททดสอบสำคัญ เมื่อมีคนนำภาพชิ้นงานยอดนิยมอย่าง CryptoPunks หรือ Bored Ape Yacht Club (BAYC) ซึ่งปัจจุบันมีราคาแพงมากแล้ว ไปกลับด้านซ้าย-ขวา แล้วนำขึ้นมาขายใหม่บนแพลตฟอร์มซื้อขาย NFT ต่างๆ อย่าง OpenSea
กรณีของ CryptoPunks มีภาพล้อเลียนใช้ชื่อว่า CryptoPhunks (เติม h) ส่วน Bored Ape Yacht Club มีถึง 2 โครงการคือ Phunky Ape Yacht Club (PAYC) กับ PHAYC (ไม่มีชื่อเต็ม แต่ตั้งใจให้อ่านว่า เฟค)
โครงการเหล่านี้ประกาศตัวว่าเป็นการ "ล้อเลียน" มาตั้งแต่ต้น โดย CryptoPhunks นิยามตัวเองว่า "Facing left on the right side of history" ส่วน PAYC ใช้คำว่า "Apes phace left on the right side of History" และ ประกาศชัดว่าได้แรงบันดาลใจมาจาก CryptoPhunks
wen marketplace? ? #PHAYC #PAYC #TheOGPhlippedApes pic.twitter.com/jFW3oWgU1B
— PAYC (@phunkyApeYC) December 30, 2021
สิ่งที่เกิดขึ้นในขณะนี้คือ โครงการล้อเลียนเหล่านี้นำภาพ (กลับด้าน) ไปขายบนแพลตฟอร์ม NFT เพื่อทดสอบขอบเขตว่าทำได้แค่ไหน ซึ่งแพลตฟอร์มดังๆ อย่าง OpenSea ก็แบนการซื้อขายด้วยเหตุผลว่าละเมิดลิขสิทธิ์ แต่โครงการทั้งสองก็นำไปขายต่อบนแพลตฟอร์ม NFT อื่นๆ ได้ทันที ( ปัจจุบันยังไม่โดนแบน ) ก็ชวนให้ตั้งคำถามว่า กรอบการกำกับดูแลด้านทรัพย์สินทางปัญญาแบบเดิม สามารถใช้กับการท้าทายแนวคิดลักษณะนี้ (ไม่ก็อปปี้ตรงๆ แต่ดัดแปลงเล็กน้อยด้วยการกลับซ้ายขวา) ได้หรือไม่
Now we really made it ? https://t.co/NnbmVYYOO6
— PAYC (@phunkyApeYC) December 31, 2021
Comments
ขอบคุณที่ช่วยเปิด รอบทสรุปกันต่อ
ความสวยงามของศิลปะ น่าจะเป็นการที่ถูกมองเห็นการถูกเข้าใจและตีความหมาย
การครอบครองน่าจะเป็นเรื่องผลประโยชน
แล้วศิลปินเอาอะไรกินล่ะครับ
I need healing.
หลังจากหลงเข้าไปวาดอยู่พักนึง(แบบลึกๆ ก็ไม่ได้ believe)...นี่มัน Digital Tulip Mania ชัดๆ ครับ นักเก็งกำไรสมัยนั้นไม่สนเรื่องการปลูกทิวลิปฉันใด นักเก็งกำไรรอบนี้ก็ไม่ได้สนเรื่องอาร์ตฉันนั้น
ส่วนคอมมูก็กาวกันเองทั้งคนขาย คนวาด คนซื้อ ปล่อยของทำกำไรต่อกันไปเป็นทอดๆ เพราะมันก็ไม่ได้มีฟังชั่นอะไรมากกว่านั้น ศิลปินส่วนใหญ่ก็ถูกขายฝัน บางส่วนก็มาแนวอุดมคติ naive เกิ๊น โถ จะไปทันเกมพวกเสือสิงห์กระทิงแรดยังง๊าย
นับว่าเป็น Digital Dadaism ได้มั้ยหว่า?
ไหนบางเจ้าเคยบอก NFT เป็นช่องทางหารายได้และปกป้องผลประโยชน์ของศิลปินแบบdecentralizedไง บอกว่าsmart contract จะทำให้ปกป้องสิทธิ์ได้ไม่มีใครขโมยผลงานได้
แต่เจอแบบนี้....
NFT มันก็ดีของมัน แต่การจะมาเป็น NFT มันง่ายเกินไป
เหมือนตู้เซฟ ด้านหน้า แต่ด้านหลังเปิดอ้าไว้
NFT ไม่ใช่ DRM ดังนั้นไม่สามารถช่วยอะไรที่เกี่ยวกับ Copyright ได้ครับ
แต่มันเป็นสิ่งที่"ตลาด"หลายแห่งพยายามโฆษณากันแบบนั้นครับ ว่าจะเป็นตลาดทีเ่ปิดกว้างสำหรับศิลปิน และด้วยระบบblockchain ที่เข้มแข็ง ทำให้โกงกันยากขึ้นและส่งต่อความเป็น"เจ้าของ"ได้ พยายามบอกว่าเป็นอาณาเขตใหม่ของการขายผลงานของศิลปินกันเลยทีเดียว
เคยตั้งข้อสงสัยไว้นานแล้ว ว่ามันไม่ได้ผูกพันกับ"สิทธิ์"ในโลกจริง มันต่างอะไรกับการซื้อskin หรือitemในเกมออนไลน์(ที่ยกตัวอย่างว่าไม่ต่างจากเกมออนไลน์เพราะตลาดNFTส่วนใหญ่ฝากไฟล์ภาพไว้ที่serverข้างนอกด้วย ไม่ได้ใส่มาในblockchain ถ้าเวบที่ฝากไฟล์ล้ม ก็จบเหมือนเกมออนไลน์ปิดserver?) ที่เพียงบอกว่ามันunique ในช่วงเวลาหนึ่งๆเท่านั้นนะ แถมสุดท้ายแล้วในเมื่อไม่ได้ผูกพันกับการถือลิขสิทธิ์ มันก็กลายเป็นว่า จะทำซ้ำ ก็ไม่ได้มีความผิดอะไร หรือการทำซ้ำทางอ้อมแบบตัวอย่างในข่าว(ด้วยการกลับภาพ) มันก็ไม่มีทางที่ใครจะไปห้ามหรือป้องกันอะไรได้ กลายเป็นว่าถือสิทธิ์แค่ itemในเกมที่มีรหัสนึง แต่ก็มีโอกาสที่จะมีของซ้ำในอีกรหัสก็ได้ด้วยซ้ำ ไม่unique ไปซะอีก และพอมันไม่ใช่หนึ่งเดียว การเก็งกำไร ก็ย่อมไม่มีคุณค่าในตัวเอง
"น้ำเชี่ยวอย่าเอาเรือเข้าไปขวาง" ประมาณนี้ครับ
+1 น่าจะแค่นั้นเลยครับ เราทำได้แค่ดูอย่างห่างๆ และคอยให้กำลังใจ ?
ผมว่ายังไงก็ไม่ต่างกับตอนทิวลิปแหละ
หรือว่าการ Copy ทำซ้ำนำมาดัดแปลง ถูกยอมรับแล้วว่าเป็นกระบวนการทางศิลปะ
แล้วแต่วิจารณญาณเลยครับ
อะไรก็เป็นศิลปะได้จริง ๆ เหรอ? - พูด
เป็นเรื่องของความเชื่อนะมนุษย์เชื่อในอะไรแปลกๆ หลายอย่าง
เมื่อก่อนตอนอยู่ในถ้ำก็เชื่อว่าฟ้าผ่ามาจากเทพเจ้า จับแพะไปบูชายันต์
เชื่อว่าคนเป็นแม่มด ต้องเผาทำลาย
ตอนนี้ยุค digital จะเชื่อแบบนี้ ถือว่า basic มากๆ
อนาคตนอกเหนือจาก
IQ (Intelligence Quotient)
EQ (Emotional Quotient)
อาจต้องมีSQ (Skepticism Quotient)
ถ้ามีคนให้ค่า มันก็มีราคา แต่คนจะเห็นค่าแบบเดียวกันไหม เผลอๆ ถ้าเว็บไม่แบน อาจจะขายได้ดีกว่าตัวจริงเพราะราคาถูกกว่า สร้างเงินให้คนทำล้อเลียนแบบลงทุนค่าMintก็ได้เงินละ
อันนี้ผมเคยสงสัย เคยถามในกลุ่มเล็กๆแต่ไม่ได้คำตอบ
สมมติผมซื้อผลงานศิลปะบางอย่างจากเว็บ Stock
แล้วเอามาทำ NFT ขายหารายได้อีกทอดนึง แล้วถ้ามีคนซื้อ
แบบนี้ NFT ที่ผมขายมันจะเป็นต้นฉบับใช่มั้ย ถ้าเจ้าของรูปจริงๆไมไ่ด้ทำมาขาย
แล้วสมมติมีคนซื้อไป ผมขายไปแล้วได้เงินไปแล้ว คนที่ซื้่อของผมไปจะมีสิทธิ์อะไรในสิ่งที่ซื้อไปบ้าง
รูปใน Stock มีขอบเขตในการนำไปใช้งานครับ ใช้นอกเหนือจากที่ระบุไว้(เช่นนำไปขายต่อ)สามารถโดนฟ้องร้องจากเจ้าของผลงานได้ครับ
ถ้าเป็นงานที่ไม่เคยเอาเข้า NFT มาก่อน งานนั้นก็เป็นต้นฉบับของเชนนั้น สำหรับเรื่องของสิทธิ์ของเจ้าของงานนั้น บอกตามตรงว่าถ้าตีตามตัวอักษรก็ทำอะไรไม่ได้ เพราะ NFT เองก็ไม่ได้รับการรับรองให้เป็นสินทรัพย์อย่างเป็นทางการสำหรับนานาประเทศ ตัวเงินที่คนก็อปงานได้มาก็ไม่ได้เป็นเงินจริง (แม้ว่าจะแลกมาเป็นเงินตามกฎหมายแล้ว มันก็ถูกคิดเป็นรายได้จากคริปโตฯ ไม่ใช่รายได้จาก NFT)
ตอนนี้ในหลาย ๆ เว็บ stock ก็ออกโรงมาเตือนเรื่องนี้กันอยู่เรื่อย ๆ (อย่าง OGA เองประกาศจนบังพื้นที่หน้าเว็บหลักเลย) บางเว็บก็วางข้อตกลงกันไว้ล่วงหน้า เพราะตัวกฎหมายเองยังทำอะไรไม่ได้
NFT = กาวขายฝัน