אידישע וועלט פארומס

קרייסלער האט געשריבן:
אדרבה אויב איינער האט א הסבר זאל אריינקומען קלאר, אלץ מלבוש בפשטות איז א קיטל נאך עניטיים אזא מלבוש ווי א טיש בעקיטשע/כאלאט, ובפרט די רבנישע/נגידישע קיטלעך מיט די עטרת זהב גדולה אידאך זיכער א חשובע מלבוש

דאס גיין היינט מיט חשובע און טייערע קיטלען פסח ביים סדר, איז זיכער א שינוי מנהג פון וואס אונזערע טאטעס, רבי'ס, פוסקים, האבן זיך נוהג געווען. דער גאנצער אנטון א קיטל, איז כדי שילבש בגד מתים, ולהכניע את הלב, גייט מען און מאכט עס גאר א בגד של עשירים?!

איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

סטאוו יא פיטא האט געשריבן: חסיד'ישע אידן זענען קיינמאל נישט געגאנגען בלויז מיט א קיטל. ונימוקם אז ס'איז נישט קיין מלבוש

וגם אני שמעתי את נאקת די'ע טעם פון מיין טאטע זז"ג, און איך בין זיך נוהג צו גיין אין זיינע וועגן.
מיין טאטע זאגט מיר אז ווען איינער גייט א ווייסע בעקיטשע איז עס א מלבוש, משא"כ אונזערע קיטלעך זענען נישט קיין מלבושים.

און גראדע פאר באקוועמליכקייט וואלט מען ווען געדארפט גיין אנעם בעקיטשע, מ'קען זיך דערשטיקן, אסאך מער באקוועם צו גיין בלויז מיטן קיטל.

איטשע האט געשריבן: געשאסן פיילן פון אלע זייטן

א קיטל איז א קיטל. ס׳איז נישט קיין בגד של מתים, אזויווי א טלית איז אויך נישט. תכריכים איז א בגד של מתים. גראדע באגראבט מען מיט׳ן קיטל, אויב איז נישטא קיין קיטל, באגראבט מען אן דעם.
ווען מען טוט א קיטל, איז דא אן ענין פון שמחה, ווייל ס׳איז א חשוב׳ע מלבוש, אזוי אויך איז דא אן ענין, אזוי ווי מען באגראבט מיט דעם, איז דא דעם יזכיר לו יום המיתה.
דעריבער, פאסט אז דער קיטל זאל זיין באצירט כראוי וכיאות, אזוי ווי דעם טלית.

נייתי ספר וניחזי:

וז"ל השלחן ערוך הרב תע"ב ס"ד:

אבל אם לא נהג אבילות כלל קודם הפסח בענין שעדיין לא בטלה ממש אבילות שבעה נוהגין שלא להסב בליל פסח לפי שחושבין הסיבה זו כדברים שבצינעה שהוא נוהג אותם ברגל כמו שנתבאר ביו"ד שם, ומכל מקום יכול ללבוש הקיטל שלובשין בשעת עשיית הסדר, שבגד זה הוא בגד מתים , ולובשין אותו להכניע הלב, שלא תזוח דעתו מחמת השמחה והחירות שעושין בליל זה.

נא_שכל האט געשריבן: איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

איך קען טאקע א איד, וואס ער טראגט דעם גארטל אויף די בעקעשע, און דערויף טוט ער אן זיין קיטל אלס א בגד מתים.

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן: איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

נא_שכל האט געשריבן:

איטשע האט געשריבן: געשאסן פיילן פון אלע זייטן

א קיטל איז א קיטל. ס׳איז נישט קיין בגד של מתים, אזויווי א טלית איז אויך נישט. תכריכים איז א בגד של מתים. גראדע באגראבט מען מיט׳ן קיטל, אויב איז נישטא קיין קיטל, באגראבט מען אן דעם.
ווען מען טוט א קיטל, איז דא אן ענין פון שמחה, ווייל ס׳איז א חשוב׳ע מלבוש, אזוי אויך איז דא אן ענין, אזוי ווי מען באגראבט מיט דעם, איז דא דעם יזכיר לו יום המיתה.
דעריבער, פאסט אז דער קיטל זאל זיין באצירט כראוי וכיאות, אזוי ווי דעם טלית.

נייתי ספר וניחזי:

וז"ל השלחן ערוך הרב תע"ב ס"ד:

אבל אם לא נהג אבילות כלל קודם הפסח בענין שעדיין לא בטלה ממש אבילות שבעה נוהגין שלא להסב בליל פסח לפי שחושבין הסיבה זו כדברים שבצינעה שהוא נוהג אותם ברגל כמו שנתבאר ביו"ד שם, ומכל מקום יכול ללבוש הקיטל שלובשין בשעת עשיית הסדר, שבגד זה הוא בגד מתים ,
ולובשין אותו להכניע הלב, שלא תזוח דעתו מחמת השמחה והחירות שעושין בליל זה.

ביידע טעמים זענען אמת און ווערן געברענגט און די ספרים
אין ירושלים (קען זיין נאר געוויסע קרייזן) איז דא איין בגד וואס איז מיוחד פאר יו"כ און אנדערע זמנים ווי ר"ה און הו"ר א ווייסע קאפטן, און פסח גייט מען מיט א ווייסע קאפטן מיט בלויע און גאלדענע שטריכן וואס איז מער א שיינע בגד
ביידע זענען א געהעריקע בגד מער א דיקע סחורה און נישט ווי אונזערע קיטלעך וואס איז מער ווי א העמד סחורה

אביונה האט געשריבן: לעצם הנושא, איז כדאי צי מעיר זיין, מען זאל נישט אנטוהן דעם קיטל אויפן טלית קטן, אויב האט מען א קיטל של פשתן, הגם להלכה מעג מען, יש מקום להחמיר

זעה ביים ערשטן בלאט דעם 'מעשה רב' פונעם גר"א און די גאנצע שמועס דערויף.

נא_שכל האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן: איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן: איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

חוץ פון די תכרוכים טוט מען אן די געהעריגע קיטל מיט די טלית

זעקס און ניינציגער האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן: איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

חוץ פון די תכרוכים טוט מען אן די געהעריגע קיטל מיט די טלית

מען טוט נישט אן קיין טלית. נאר אין ארץ ישראל

Bissli האט געשריבן:

זעקס און ניינציגער האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן: איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

חוץ פון די תכרוכים טוט מען אן די געהעריגע קיטל מיט די טלית

מען טוט נישט אן קיין טלית. נאר אין ארץ ישראל

אין א״י טוט מען נישט אן קיין טלית, אין חו״ל יא.

Bissli האט געשריבן:

זעקס און ניינציגער האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן: איך גלייב אז דאס איז געשריבען געווארען בדרך צחות, ווייל מען באערדיגט נישט מיט די קיטל וואס מען גייט פסח/יו"כ.

נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

חוץ פון די תכרוכים טוט מען אן די געהעריגע קיטל מיט די טלית

מען טוט נישט אן קיין טלית. נאר אין ארץ ישראל

לכאורה א טעות מען טוט יא אן א טלית נאר מען לייגט אריין אין אן ארון ממילא זעהסטו עס נישט משא"כ אין א"י לייגט מען נישט אריין א א ארון נאר מיט א טלית

זעקס און ניינציגער האט געשריבן:

Bissli האט געשריבן:

זעקס און ניינציגער האט געשריבן:

להגדיל שמו האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן: נישט קיין ווערטעל, בעיני ראיתי, אז מ'האט אפגעהאלטן דעם קאר מיטן נפטר, און מ'האט געפליקט די עטרות פון ארבל פונעם קיטל.

אפשר די משפחה האט עס מיט געשיקט און זיי האבען עס געטיען. אבער איך כמעט ברור אז מען ניצט נישט די מין קיטל פאר א מת.

חוץ פון די תכרוכים טוט מען אן די געהעריגע קיטל מיט די טלית

מען טוט נישט אן קיין טלית. נאר אין ארץ ישראל

לכאורה א טעות מען טוט יא אן א טלית נאר מען לייגט אריין אין אן ארון ממילא זעהסטו עס נישט משא"כ אין א"י לייגט מען נישט אריין א א ארון נאר מיט א טלית

אין ארץ ישראל טוט מען אן א טלית ווייל מען לייגט נישט אין א ארון

נא_שכל האט געשריבן:

קרייסלער האט געשריבן:
אדרבה אויב איינער האט א הסבר זאל אריינקומען קלאר, אלץ מלבוש בפשטות איז א קיטל נאך עניטיים אזא מלבוש ווי א טיש בעקיטשע/כאלאט, ובפרט די רבנישע/נגידישע קיטלעך מיט די עטרת זהב גדולה אידאך זיכער א חשובע מלבוש

דאס גיין היינט מיט חשובע און טייערע קיטלען פסח ביים סדר, איז זיכער א שינוי מנהג פון וואס אונזערע טאטעס, רבי'ס, פוסקים, האבן זיך נוהג געווען. דער גאנצער אנטון א קיטל, איז כדי שילבש בגד מתים, ולהכניע את הלב, גייט מען און מאכט עס גאר א בגד של עשירים?!

איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

קיינער האט נאך ביז איצט נישט געענטפערט אויף דעם וואס כ'האב געשריבן

צום ענין פון זילבער אויף א קיטל, כך נהג רביה"ק מ'סאטמאר זי"ע, הרה"ק רמ"א פריינד זי"ע, הגה"צ ראב"ד סאטמאר זי"ע
סא וויסעך נישט וואס איר ווילט

Programming האט געשריבן: מיין טאטע גייט מיטן בעקיטשע מיין שווער נישט. איך מאך א פשרה, איך טו יא אדער נישט אן געוואנדן לויט די טעמפעראטור.

עס איז אביסל שווער צו זאגן אז עס האט נישט קיין שום מקור / ענין צו גיין מיטן בעקיטשע דערונטער, ווייל ארויפשלעפן דעם קיטל אויפן בעקיטשע איז א מעשה בידים וואס - כאטש פאר די וואס זענען אזוי אויפגעוואקסן קומט עס אזוי, פארט - איז קאונטער אינטואיטיוו, אקעגן דעם מושכל ראשון. אויב האבן אסאך אזוי געטון איז מסתבר אז עס איז דא דערין כאטש עפעס א סברא. (אויב סתם וועגן ווארעמקייט וויבאלד דער קיטל איז צו דין, האט מען געקענט אנטון א סוועטער וואס מאכט מער סענס ווי 2 סעטס בגדים איינע איבער די אנדערע).

דהיינו ווען ס'איז קאלטליך וועסטו אנטוהן דעם בעקיטשע פאר באקוועמליכקייט (אנשטאט א סוועטער) און אינזין האבן מנהג אבותיך? דאס איז קיין פשרה נישט...

קרייסלער האט געשריבן: קיינער האט נאך ביז איצט נישט געענטפערט אויף דעם וואס כ'האב געשריבן

האסט אראפגעלייגט א הנחה אז דאס האט נישט מיט קיין טאטע און ס'פינקט ווי אנהייבן בויען די סוכה די זעלבע טאג ווי די טאטע
און די הוכחה איז טאקע אדרבה אויב איינער האט א הסבר זאל אריינקומען קלאר
לענ''ד איז דאס זייער נישט ריכטיג, טוהן וואס די עלטערן האבן געטוהן האט טאקע נישט מיט קיין הסבר (אז נישט טוהסטו עס אלץ דעם הסבר נישט אלץ מנהג בית אבותיו)
די פאקט אז אונזערע עלטערן זענען אזוי געגאנגען (די וואס זענען אזוי געגאנגען) מיינט אז אזוי האבן זיי געזעהן ביי זייערע עלטערן און אור עלטערן ולמעלה בקודש
גלייב נישט אז מ'דארף האבן א בריענסטורם צו פארשטיין אז ס'איז לייכטער אנדעים און ס'איז זיי פשוט נישט בייגעפאלן..
אלזא די קענסט גיין וויאזוי די ווילסט אבער זאלט וויסען אייערע קינדער וועלן ווארשיינלעך מאכן פשעטלעך אויף אייערע מנהגים לויט זייערע באקוועמלעכקייטן..

קרייסלער האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

קרייסלער האט געשריבן:
אדרבה אויב איינער האט א הסבר זאל אריינקומען קלאר, אלץ מלבוש בפשטות איז א קיטל נאך עניטיים אזא מלבוש ווי א טיש בעקיטשע/כאלאט, ובפרט די רבנישע/נגידישע קיטלעך מיט די עטרת זהב גדולה אידאך זיכער א חשובע מלבוש

דאס גיין היינט מיט חשובע און טייערע קיטלען פסח ביים סדר, איז זיכער א שינוי מנהג פון וואס אונזערע טאטעס, רבי'ס, פוסקים, האבן זיך נוהג געווען. דער גאנצער אנטון א קיטל, איז כדי שילבש בגד מתים, ולהכניע את הלב, גייט מען און מאכט עס גאר א בגד של עשירים?!

איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

קיינער האט נאך ביז איצט נישט געענטפערט אויף דעם וואס כ'האב געשריבן

צום ענין פון זילבער אויף א קיטל, כך נהג רביה"ק מ'סאטמאר זי"ע, הרה"ק רמ"א פריינד זי"ע, הגה"צ ראב"ד סאטמאר זי"ע
סא וויסעך נישט וואס איר ווילט

און די דעששע הגדה שטייט אז עס פאט פאר יעדע איד צו מאכען א זילבערנע קראגען אויף די קיטל.

הרבטייטעלבוים האט געשריבן:

קרייסלער האט געשריבן:

נא_שכל האט געשריבן:

קרייסלער האט געשריבן:
אדרבה אויב איינער האט א הסבר זאל אריינקומען קלאר, אלץ מלבוש בפשטות איז א קיטל נאך עניטיים אזא מלבוש ווי א טיש בעקיטשע/כאלאט, ובפרט די רבנישע/נגידישע קיטלעך מיט די עטרת זהב גדולה אידאך זיכער א חשובע מלבוש

דאס גיין היינט מיט חשובע און טייערע קיטלען פסח ביים סדר, איז זיכער א שינוי מנהג פון וואס אונזערע טאטעס, רבי'ס, פוסקים, האבן זיך נוהג געווען. דער גאנצער אנטון א קיטל, איז כדי שילבש בגד מתים, ולהכניע את הלב, גייט מען און מאכט עס גאר א בגד של עשירים?!

איך האב אמאל צוגעזען פאר א לויה, וואס מ'האט אין די שנעלקייט געמוזט אראפרייסן די שיינע עטרה פונעם קיטל...

קיינער האט נאך ביז איצט נישט געענטפערט אויף דעם וואס כ'האב געשריבן

צום ענין פון זילבער אויף א קיטל, כך נהג רביה"ק מ'סאטמאר זי"ע, הרה"ק רמ"א פריינד זי"ע, הגה"צ ראב"ד סאטמאר זי"ע
סא וויסעך נישט וואס איר ווילט

און די דעששע הגדה שטייט אז עס פאט פאר יעדע איד צו מאכען א זילבערנע קראגען אויף די קיטל.

ער מיינט צו זאגן אלע אידן וואס קוקן די דעעשע הגדה.