אידישע וועלט פארומס

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

דריידל האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

פאר ווי לאנג גייט עס שוין אן? און האט ער מסביר געווען פארוואס ער מ'זאל טוישן די מנהג פון אמאל?

דריידל האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

פאר ווי לאנג גייט עס שוין אן? און האט ער מסביר געווען פארוואס ער מ'זאל טוישן די מנהג פון אמאל?

פריינד האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

פאר ווי לאנג גייט עס שוין אן? און האט ער מסביר געווען פארוואס ער מ'זאל טוישן די מנהג פון אמאל?

פאר אינטערעסאנטקייט די מנהג גייט שוין אן פאר אסאך יארן. זייט די שלחן ערוך איז ארויסגעקומען.
אז מען זאגט נישט קיין תחנון ווען עס איז דא א ברית אין שטאט.

farshlufen האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

פאר ווי לאנג גייט עס שוין אן? און האט ער מסביר געווען פארוואס ער מ'זאל טוישן די מנהג פון אמאל?

אזוי האט מען זיך שטענדיג געפיהרט אין אלע סאטמארע שוהלן אין וויליאמסבורג, דער עלטערער דור האט געזאגט אז דאס ע"פ פסקו פון שארמאשער רב זצ"ל.

קאנסילמאן האט געשריבן: ווען עס איז דא א ברית זאגט מען נישט קיין תחנון, וואס טוט מען אויב מען האט שוין אנגעהויבן?

איך האב געוויסט אז נפילת אפים איז די זאך, ביז מען קומט נישט אן אהין קען מען עס נאך קענסלען און אנהייבן יתגדל.

איך האב געדאוואנט אמאל א מאנטאג פאר'ן עמוד, האלטענדיג נאך אשמנו האט איינגער געשריגען די קאוד ווארט "ברית" און איך האב געלייך אנגעהויבן יתגדל, תיכף איז געווארען א מהומה אז מען האט שוין אנגעהויבן דארף מען ענדיגען.

וואס איז די ריכטיגע וועג?

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

נו וואדע האט געשריבן:

מ'האמיר געהערט יארן צוריק פון הגה"צ ריח"מ פר"מ שליטא אז ער האלט אויב סיז דא א ברית אין סיי וועכע סאטמארע שוהל אין וויליאמסבורג זאל מען ניש זאגן תחנון אין קיין איין סאטמארע שוהל
וטעמו האט ער יעמאלטס צוגעלייגט אז וויבאלד אין שו"ע ווערט דאך געפסקענט אז ווען סיז דא א ברית בעיר זאגט מען ניש קיין תחנון און וויבאלד מ'קעניש היינט זאגן פונקטליך וואס און ווי אין וומ"ס גייט נאך אריין אינעם זעלבן עירעכ"פ אבער אויב אין א סאטמארע ביהמ"ד אין דעם געגנט איז דא א ברית איז אודאי גילטיג דיזער הלכה
כך שמעתי מפיו שוין א היפשע פאר יאר צוריק

נו וואדע האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

מ'האמיר געהערט יארן צוריק פון הגה"צ ריח"מ פר"מ שליטא אז ער האלט אויב סיז דא א ברית אין סיי וועכע סאטמארע שוהל אין וויליאמסבורג זאל מען ניש זאגן תחנון אין קיין איין סאטמארע שוהל
וטעמו האט ער יעמאלטס צוגעלייגט אז וויבאלד אין שו"ע ווערט דאך געפסקענט אז ווען סיז דא א ברית בעיר זאגט מען ניש קיין תחנון און וויבאלד מ'קעניש היינט זאגן פונקטליך וואס און ווי אין וומ"ס גייט נאך אריין אינעם זעלבן עיר עכ"פ אבער אויב אין א סאטמארע ביהמ"ד אין דעם געגנט איז דא א ברית איז אודאי גילטיג דיזער הלכה
כך שמעתי מפיו שוין א היפשע פאר יאר צוריק

נו וואדע האט געשריבן: זייער פשוט
וואס הייסט עיר

וומ"ס?
קינג קאונטי?
ברוקלין?
נוי יארק סיטי ? אדער אפשר נוי יארק סטעיט ?
אבער די בתי מדרשים פון איין קהילה אין איין געגנט זעהט אויס מאכט מער סענס
וועגן דעם איז ער טאקע דער סאטמארע דיין און ניש אייך ודו"ק

ווייל צו דעם דארף מען טאקע זיין א מורה הוראה מובהק צו קענען זאגן אזא פסק וואס הייסט יא און וואס ניש

יידישע קהילות האט געשריבן:

נו וואדע האט געשריבן:

ניס קראכער האט געשריבן:

דריידל האט געשריבן: געהערט אז מר"א מסאטמר האט געהייסן נישט זאגן תחנון אין אלע בתי מדרשים פון זיין קהילה ווען ס'דא א ברית אין איינע פון די שולן אין יענע שטאט. למשל ווען ס'דא א ברית אין הופפער וועט מען נישט זאגן תחנון אין סקילמאן.

וואס האט זיך יעצט געטוישט?

גייט שוין אן פאר א היפש לאנגע צייט דאס נישט זאגן קיין תחנין ווען ס'איז דא א ברית אין איינע פון די קהילשע בתי מדרשים
קיינמאל געהערט אז ער האט באפוילן אזוי צו טוען. קען זיין אז איינער אזי אים געגאנגען פרעגן וויזוי מען פירט זיך אבער קיין באפעל איז נישט געווען

מ'האמיר געהערט יארן צוריק פון הגה"צ ריח"מ פר"מ שליטא אז ער האלט אויב סיז דא א ברית אין סיי וועכע סאטמארע שוהל אין וויליאמסבורג זאל מען ניש זאגן תחנון אין קיין איין סאטמארע שוהל
וטעמו האט ער יעמאלטס צוגעלייגט אז וויבאלד אין שו"ע ווערט דאך געפסקענט אז ווען סיז דא א ברית בעיר זאגט מען ניש קיין תחנון און וויבאלד מ'קעניש היינט זאגן פונקטליך וואס און ווי אין וומ"ס גייט נאך אריין אינעם זעלבן עיר עכ"פ אבער אויב אין א סאטמארע ביהמ"ד אין דעם געגנט איז דא א ברית איז אודאי גילטיג דיזער הלכה
כך שמעתי מפיו שוין א היפשע פאר יאר צוריק

אויב אזוי אידאך על אחת כמה וכמה ווען אין וומסב"ג אלייס איז דא א ברית זאל מען אין גאנץ וומסב"ג נישט זאגן קיין תחנון, און ווען אין מאנסי איז דא ברית וכו'.
קען דאס זיין?

דריידל האט געשריבן:

נו וואדע האט געשריבן: זייער פשוט
וואס הייסט עיר

וומ"ס?
קינג קאונטי?
ברוקלין?
נוי יארק סיטי ? אדער אפשר נוי יארק סטעיט ?
אבער די בתי מדרשים פון איין קהילה אין איין געגנט זעהט אויס מאכט מער סענס
וועגן דעם איז ער טאקע דער סאטמארע דיין און ניש אייך ודו"ק

ווייל צו דעם דארף מען טאקע זיין א מורה הוראה מובהק צו קענען זאגן אזא פסק וואס הייסט יא און וואס ניש

שכח פאר די פליק, אבער אפשר קען מען פאוקעסן אויף די סאבזשעקט און טאמער האסטי נישט וואס צו ענטפערן וועט קיינער נישט זיין ברוגז. מיין קשיא מאכט מיך טראכטן אז די האסט נישט פארשטאנען וואס די דיין האט געזאגט.

נאכאמאל, טאמער ווייסט מען נישט וואס מיינט עיר דאן וויאזוי ווייסט מען וואס הייסט געגענט? און טאמער ווייסט מען וואס הייסט געגענט דארף מען נישט זאגן אין די גאנצע געגענט נישט קיין נפק"מ אין וועלכע שול די ברית קומט פאר

דער מנהג איז אז מ'איז מרבה בנירות מ'צינדט אן פיל לעכט אין ביהמ"ד ווען עס קומט פאר א ברית (אזוי שטייט בפי' אין תוס' סנהדרין ל"ב:) , דער יעב"ץ אין מגדל עוז שרייבט אז מ'זאל צינדן קודם דריי לעכט פאר אברהם יצחק ויעקב, און דערנאך 12 לעכט פאר די י"ב שבטי ק'ה, די נירות איז נישט נאר גולטיג אויפן טאטן נאר בכלל אין ביהמ"ד דארף זיין מער לעכטיג און מער נירות ווי געווענדליך, (איך געדענק טאקע נאך מיט יארן צוריק אין ביהמ"ד הגדול ראדני איז טאקע די אנגעצינדענע טשילאר'ס געוועהן א סימן פארן עולם אז מ'זאגט נישט קיין תחנון...)