מקובל אלוקיהאט געשריבן:↑דינסטאג מארטש 21, 2023 3:58 am
ע”פ מנהגי בית ראפשיץ צו מאכן א בורא פרי האדמה אויף די פאטעיטא נאר פסח ביי כרפס אין א גאנצע יאר מאכט מען א שהכל... מעג מען לכ’ ניצן די מרור לכתחילה, ווייל די סיבה פארוואס זיי מאכן א שהכל אויף פאטעיטא א גאנצע יאר איז ווייל זיי האבן געהאלטן אז סוואקסט פון די וואסער נישט פון די ערד... אין דאך האבן זי געהאלטן אז מ'קען מאכן א האדמה פאר כרפס, צו פטרן די מרור... די זעלבע ביי די מרור לכאורה, איך פסקען נישט... אבער די ראפשיצע קינדער זענען געווען גרויסע ת”ח!
די שאלה איז נישט נאר וועגן האדמה, ס'איז דא וואס האלטן אז אויב איז עס נישט קיין האדמה איז מען נישט יוצא מרור.
די מעשה איז בכלל נישט אזוי פשוט, איך בין געגאנגען צו מיין נאכט-שיעור און מיטגענומען עטליכע קאפיעס פון די טייערע גליונות וואס ר' שכל האט צוגעשטעלט, און א גרויסער יישר כח דערפאר, און איך קום אריין מיט א פרייליכע אנאונסמענט אז "רבותי, מ'האמיר פיינע לעטוס פאר פסח!" דאס יאר וועט מען ניצן די Bowery hydroponic לעטוס מיט די הכשר פון "מנחת חינוך" טארטיקוב. ווואס קען דען זיין בעסער?
פארשטייט זיך אז דער עולם האט זיך געמורמלט, אבער איך בין שוין גרייט, איך טייל אויס די צעטלעך פאר'ן עולם, ווייל כלומר'שט שטייט דארט אז מ'מעג נוצן די לעטוס פאר מרור און יוצא זיין מיט די בורא פרי האדמה פון כרפס (און אויב דאס איז אויך געווען היידראופאניק? נישקאנפראבלעם, מ'וועט מאכן א בורא פרי האדמה אויף די היידראופאניק רעטאך, ווייל אזוי שטייט דעך אין די צעטלעך).
בנוגע די נייע ברענדס Bowery Mehadrin און Grown Kosher. בקיצור נמרץ
1) די ברכה - וויבאלד די ירקות ווערן נישט געפלאנצט אין די ערד נאר אין וואסער (Hydroponic), ווערט א גרויסע שאלה וועלכע ברכה מ'מאכט אויף דעם, כדין עציץ שאינו נקוב (Vertical Grown) און גידולי מים. לשון השבט הלוי (חלק א' סימן ר"ה על סימן ר"ד) "בחיי אדם שנסתפק ובנשמת אדם בהל' ד' מינים ספק גדול בגידולי מים, אך למעשה אין לפסוק לברך עליה שהכל, ויותר מסתבר לברך עליה ברכתו הראויה" וכן מטו משמיה הגאון החזו"א ז"ל ועוד
ולאידך גיסא אין ספר מחזה אליהו פון הרה"ג ר' פסח אליהו פאלק ז"ל (סי' כ"ו כ"ז כ"ח) "מוכח מדברי החיי"א והקרן אורה שברכת ירקות כאלו שהכל הוא כדמוכח מהראוית הגדולות שזכרנו" וכן מטו משמיה הגאון ר' ש"ז אוירבאך ז"ל ועוד אין ספר פסקי תשובות (ח"ב סי' ר"ד סעי' ב') פסק "שמספק יפטור א"ע עצמו בברכות שהכל והאדמה על דברים אחרים"
2) דאס אפרייסן אום שבת קודש - אזוי ווי א חלק פון די ירקות ווערן פארקויפט נאך אין די שורש וואס עס איז געפלאנצן אין דעם איז שטארק שייך ביי דעם א ערנסטע שאלה פון קוצר! (שטייט אויפן פעקל אז מען זאל אפרייסן גלייך פארן נוצן ד.מ. אז עס איז נאך יונק פון די שורש וואס עס איז געוואקסן אין.) (און אין ספר מחזה אליהו פון הרה"ג ר' אליהו פאלק ז"ל שרייבט ער איבער עפעס וואס מהאט דעמאלס פארקויפט אין ענגלאנד גערופן mustard and cress וואס מהאט געוואקסן אין אזוינע טעצער און דערנאך פארקויפט מיט די טעצער און ער איז מצדד דארט צו זאגן אז עס איז ממש א איסור קוצר דאורייתא ואפילו דיש לחלק אבל איסורא דרבנן לכאורה בכ"א יש)
יעדער זאל אנפרעגן ביי זיין דיין וויאזוי זיך צו פירן
2) דאס אפרייסן אום שבת קודש - אזוי ווי א חלק פון די ירקות ווערן פארקויפט נאך אין די שורש וואס עס איז געפלאנצן אין דעם איז שטארק שייך ביי דעם א ערנסטע שאלה פון קוצר! (שטייט אויפן פעקל אז מען זאל אפרייסן גלייך פארן נוצן ד.מ. אז עס איז נאך יונק פון די שורש וואס עס איז געוואקסן אין.) (און אין ספר מחזה אליהו פון הרה"ג ר' אליהו פאלק ז"ל שרייבט ער איבער עפעס וואס מהאט דעמאלס פארקויפט אין ענגלאנד גערופן mustard and cress וואס מהאט געוואקסן אין אזוינע טעצער און דערנאך פארקויפט מיט די טעצער און ער איז מצדד דארט צו זאגן אז עס איז ממש א איסור קוצר דאורייתא ואפילו דיש לחלק אבל איסורא דרבנן לכאורה בכ"א יש)
יעדער זאל אנפרעגן ביי זיין דיין וויאזוי זיך צו פירן צוריק ארויף
יישר כח.
איז שייך צו האבן א בילד דערפון? דאס זעט אויס צו זיין גאר אן ערנסטע שאלה, און אפילו לגבי יו"ט לצורך או"נ דארף עס צו זיין אסור לכאורה. ביטע געט ווי מער פרטים ס'איז שייך.
אויך, אויב ס'איז דא סיי וועלכע בילדער פון די פעקעדזשינגס פון אלע קאמפאניס.
יישר כח פאר יעדן וואס העלפט ארויס דא, להגדיל תורה ולהאדירה וגם להנצל מחשש מכשול.
2) דאס אפרייסן אום שבת קודש - אזוי ווי א חלק פון די ירקות ווערן פארקויפט נאך אין די שורש וואס עס איז געפלאנצן אין דעם איז שטארק שייך ביי דעם א ערנסטע שאלה פון קוצר! (שטייט אויפן פעקל אז מען זאל אפרייסן גלייך פארן נוצן ד.מ. אז עס איז נאך יונק פון די שורש וואס עס איז געוואקסן אין.) (און אין ספר מחזה אליהו פון הרה"ג ר' אליהו פאלק ז"ל שרייבט ער איבער עפעס וואס מהאט דעמאלס פארקויפט אין ענגלאנד גערופן mustard and cress וואס מהאט געוואקסן אין אזוינע טעצער און דערנאך פארקויפט מיט די טעצער און ער איז מצדד דארט צו זאגן אז עס איז ממש א איסור קוצר דאורייתא ואפילו דיש לחלק אבל איסורא דרבנן לכאורה בכ"א יש)
יעדער זאל אנפרעגן ביי זיין דיין וויאזוי זיך צו פירן צוריק ארויף
יישר כח.
איז שייך צו האבן א בילד דערפון? דאס זעט אויס צו זיין גאר אן ערנסטע שאלה, און אפילו לגבי יו"ט לצורך או"נ דארף עס צו זיין אסור לכאורה. ביטע געט ווי מער פרטים ס'איז שייך.
דאהי הייסט עס DAIKON CRESS פין די קאמפאני Koppert Cress אין אלע געשעפטן פארקויפט מען דאס
מקובל אלוקיהאט געשריבן:↑דינסטאג מארטש 21, 2023 3:58 am
ע”פ מנהגי בית ראפשיץ צו מאכן א בורא פרי האדמה אויף די פאטעיטא נאר פסח ביי כרפס אין א גאנצע יאר מאכט מען א שהכל... מעג מען לכ’ ניצן די מרור לכתחילה, ווייל די סיבה פארוואס זיי מאכן א שהכל אויף פאטעיטא א גאנצע יאר איז ווייל זיי האבן געהאלטן אז סוואקסט פון די וואסער נישט פון די ערד... אין דאך האבן זי געהאלטן אז מ'קען מאכן א האדמה פאר כרפס, צו פטרן די מרור... די זעלבע ביי די מרור לכאורה, איך פסקען נישט... אבער די ראפשיצע קינדער זענען געווען גרויסע ת”ח!
די טעם פארוואס און ראפשיץ ועוד ווי מען האט נישט געמאכט א האדמה אויף קארטאפל. איז ווייל עס 'קען'וואקסן אן די ערד. אבער במציאות קומט עס פון די ערד. מילא יש לדון אויב דאס איז פארגלייך אויף עפעס וואס האט קיין ערד נישט געזעהן. אגב, זייער אסאך פירען זיך צו מאכן א שהכל פסח אויך.
2) דאס אפרייסן אום שבת קודש - אזוי ווי א חלק פון די ירקות ווערן פארקויפט נאך אין די שורש וואס עס איז געפלאנצן אין דעם איז שטארק שייך ביי דעם א ערנסטע שאלה פון קוצר! (שטייט אויפן פעקל אז מען זאל אפרייסן גלייך פארן נוצן ד.מ. אז עס איז נאך יונק פון די שורש וואס עס איז געוואקסן אין.) (און אין ספר מחזה אליהו פון הרה"ג ר' אליהו פאלק ז"ל שרייבט ער איבער עפעס וואס מהאט דעמאלס פארקויפט אין ענגלאנד גערופן mustard and cress וואס מהאט געוואקסן אין אזוינע טעצער און דערנאך פארקויפט מיט די טעצער און ער איז מצדד דארט צו זאגן אז עס איז ממש א איסור קוצר דאורייתא ואפילו דיש לחלק אבל איסורא דרבנן לכאורה בכ"א יש)
יעדער זאל אנפרעגן ביי זיין דיין וויאזוי זיך צו פירן צוריק ארויף
יישר כח.
איז שייך צו האבן א בילד דערפון? דאס זעט אויס צו זיין גאר אן ערנסטע שאלה, און אפילו לגבי יו"ט לצורך או"נ דארף עס צו זיין אסור לכאורה. ביטע געט ווי מער פרטים ס'איז שייך.
אויך, אויב ס'איז דא סיי וועלכע בילדער פון די פעקעדזשינגס פון אלע קאמפאניס.
יישר כח פאר יעדן וואס העלפט ארויס דא, להגדיל תורה ולהאדירה וגם להנצל מחשש מכשול.
קומט אין א פלעסטיק קאנטעינער, ענליך צו די סארט אין וועלכע שוואמען ווערן פארקויפט.
דער פרישער דור פון געזונט ליבהאבער, האבן געטראפן אז אנשטאט וואס מ'זאל פלאנצן די ביימעלעך קען מען עס עסן רויערהייט, און ס'האט גאר אסאך געזונטע נוטריענטס. אלזא מאכט מען ספראוטס פון אלע מינים קערנדלעך. אסאך מענטשן טוען דאס אינדערהיים.
און וואס האט דאס מיט שאלאטן וואס זענען געוואקסן צו זייער פולן גרויס דורך וואסער מיט מינעראלן אנשטאט צו זיין איינגעפלאנצט אין דער ערד?
דוכט זיך אז פון די גמרא זעהט אויס קלאר אז עס איז דא א איסור דאורייתא בכה"ג, אפילו אויב נישט אלס קוצר איז דאס אבער א עוקר דבר מגידולו
עי שבת קח. ואו"ח סימן של"ו ס"ה דפטור אבל אסור כיון דהוי שלא כדרך
וואו זעסטו דא שטיין אז מ'איז פטור?
עיין שם במג"א סק"ח דתלוי אם דרך זריעה שם (ואפשר דsprout וכו’ הוי דרך זריעה וחייב ולא דמי לסתם עשא"נ דלא הוי דרך זריעה ופטור אבל אסור. עיין שו"ת מחזה אליהו סי' ל"א)
ניין איך מיין צו זאגן אז זיי עסן עס דוקא נישט פאר כרפס ווייל זיי וואלטן געמאכט א שהכל אפילו דעמאלטס. אנטשולדיגט אויב איך האב מיר נישט גענוג גוט אויסגעדרוקט
ניין איך מיין צו זאגן אז זיי עסן עס דוקא נישט פאר כרפס ווייל זיי וואלטן געמאכט א שהכל אפילו דעמאלטס. אנטשולדיגט אויב איך האב מיר נישט גענוג גוט אויסגעדרוקט
נחלתיהאט געשריבן:↑דאנערשטאג מארטש 23, 2023 12:20 am
ניין איך מיין צו זאגן אז זיי עסן עס דוקא נישט פאר כרפס ווייל זיי וואלטן געמאכט א שהכל אפילו דעמאלטס. אנטשולדיגט אויב איך האב מיר נישט גענוג גוט אויסגעדרוקט
יישר כח פאר'ן קלארמאכן, ווייל ס'האט אויסגעזען אז דו האסט א היתר צו טוישן פון בורא פרי האדמה צו שהכל, ווען סיי דער מג"א און סיי דער פמ"ג מוטשען זיך מיט דעם.