די ים קוה פארמאגט נאר זעקס האלז-ביינער - די ים קוה פארמאגט האט אויך אלדזשי אויף זיך - טייל האלטן עס באשיצט אים פון דער זון-שיין ביים אויבערפלאך פונעם וואסער
אגב איז יא דא א רעקארדירונג ווי דער סלאָט קעמפט צוריק א פארציקער ניצנדיג זיינע לאנגע נעגל, דער רעקארדירונג קומט פון א 'קעמרע טרעפּ' ווי מען זעט ווי אן אָסעלאָט [Ocelot = א קלענערע סארט פון די ווילדע קעץ] פראבירט צו פארציקן א סלאָט אויף דער ערד קומענדיג פון הונטערוויילעכץ און אטאקירט מיט א ביס אויפן גענאק דערנאך דרייט זיך דער סלאָט ארויס פונעם ביס און דרייט זיך ארום פנים אל פנים און אטאקירט צוריק מיט זיינע לאנגע נעגל פון אלע פיר און דאן ענדיגט זיך דעם שטיקל ווידעא, דער ענדע איז נישט באקאנט, אבער דאס גיבט אונז אביסל אינפארמאציע אז מעגליך דער סלאָט איז נישט אזוי אומבאהאלפן
בילד פונעם אינצידענט ווי דער אסעלאט פאנגט אן צו אטאקירן דעם סלאָט
שליסנדיג דעם ברוינער-האלז סלאָט איז דא זייער אן ענליכער סלאָט צום ברוינער-האלז מיטן נאמען 'פּיגמי סלאָט' [Pygmy sloth] ער איז א דריי-פינגער סלאָט, און איז קלענער פונעם ברוינער-האלז, זיין קאפ איז קלענער און אן אנדערער פארום, מיט א שטיקל אנדערער געזיכט, צוליב די פונאנדערשיידן האט ער באקומען אן עקסטערער נאמען [בלויז לעצטנס אין יאר 2001 למספרם] און ווערט באטראכט אלס אן אנדערע סארט אין די סלאָט פאמילע
דער פּיגמי סלאָט
דער פִּיגמי סלאָט געפינט זיך נאר אויף איין פלאץ אין דער וועלט אן אינזל מיט א שפאנישער נאמען 'איסלַע עֶסקָאדֶע דִי וועראַגוועס' (= געפאנצעטער אינזל אין וועראגוועס - אין ענגליש;Escudo de Veraguas) איינע פון די קאריביען אינזלען ביים גרעניץ פון פאנאמע, דאס איז אויך געווען א פאקטאר וואס האט צוגעגעבן צום אפטיילן די צוויי סלאָטס פאר עקסטערע סארטן
אויפן מאפע - דער אינזל 'עסקאדע די וועראגע'
פּיגמי סלאָטס זענען אין א קריטישער געפאר פון אינגאצען ווערן אויסגעראָטן פון דער וועלט, דער סיבה דערצו איז זייענדיג אין א קליינעם איזולירטן אינזל האבן זיי נישט אפילו קיין שאנס זיך צו אויסברייטערן און דאס האט זיי געמאכט אז אייביג דורכאויס די יארן זענען זיי געווען אין געפאר און געהאט גאר א קליינע פאפולאציע
דער פּיגמי סלאָט איז אויף די IUCN רויטע ליסטע - אין א קריטישער געפאר פון אונטערגיין
דער פונקטליכער צאל פון פּיגמי סלאָטס איז נישט קלאר פון אזוי ווייניג ווי אונטער פופציג ביז ערגעץ וואו אין די עטליכע הונדערט, א ציילונג אין יאר 2012 האט געטראפן ניין און זיבעציג, און יאר 2017 האט א שטודיע געוויזן אז עס איז איבערגעבליבן בלויז אכט און פערציג
איינוואוינער אויפן אינזל עסקאדע די וועראגע
אין יאר 2013 האט די 'דאלאס וואלרד אקוועריום' פראבירט צו אריינברענגען געפאנגענע פּיגמי סלאָטס פאר אויסשטעל, אבער נאך שווערע פראטעסטן האבן זיי צוריקגעשיקט די פּיגמיס צוריק צו די ווילדעניש
אבער דער אמת איז אז קיינער האט נאכנישט באמת אריין טיף אינעם אינזל פאר א גרונטליכער זוכעריי, ווי געשריבן ממש אנפאנג און ווי איר האלט שוין יעצט קענט איר זיך פארשטעלטן ווי גרינג עס איז צו טרעפן א סלאָט אויפן בוים, און בפרט טיף אינעם אינזל ווי ארויפקוקן העלפט נישט צופיל צוליב די געדעכטע בלעטער פונעם קענאפי בלאקירט צו זען דעם סלאָט, און רוב פארשער וועלן ענדערש שטיין ביים ברעג אינזל אדער שיפלען, און אזוי ארומקרייזן דעם אינזל צו טרעפן סלאָטס אין די נאנטע ביימער צום ברעג
איינע פון די טאקטיקן פון פארשער צו טרעפן פּיגמי סלאָטס איז צו נאכזוכן די 'מאַנגראוו וועלדער' אויפן אינזל, מאנגראוו וועלדער זענען הויפטזעכליך מאנגראוו ביימער וואס האבן אן אינטערעסאנטן וועג פון וואקסן זינט די מאנגראוו ביימער דערליידן נישט קיין היץ [אין די זאמד] וועלן זיי וואקסן אין די פלאכע וואסערן ביים בארטן וואס דארט וועלן זייערע ווארצלן זיין אויפגעדעקט און די וואסער וועט אדורכפליסן ווען עס איזהיי-טייד[צוויי מאל א טאג וועט זיך די וואסער הייבן; איין זייט צוליב די גראוויטי פון די לבנה און די צווייטע זייט איז די נארמאלער זייט וואס הייסט הויעך צוליב וואס אנדערע צוויי זייטן ווערן געשלעפט צום חלק ווי די לבנה שיינט און זיי זענען נידריג; לאו-טייד] און דאס וועט פארמירן ביי די ברעגעס אזא קאמפלעצירטע שטח פון ווארצלן וואס שטעקן זיך ארויס געקניפט און געבינדן
2.png (369.06 KiB) געזען 1409 מאל
א מאנגראוו וואלד - ביים בארטן
מאנגראוו ווארצלן וואקסן אין די פלאכע וואסערן ביים ברעג
אלזא דער פּיגמי סלאָט גלייכט די מאנגראוו וועלדער און מער א ספעציפישער סארט מאנגראווס; די רויטע מאַנגראָווס [Red mangroves] ביימער, זיי עסן זיי עסן די בלעטער פונעם בוים און אויטאמאטיש וואוינען זיי דארט, אין א שטודיע אין 2012 ווען מען האט אפגעציילט ניין און זיבעציג פּיגמי סלאָטס זענען זיבעציג אפגעפינען געווארן אין די מאנגראווס און בלויז ניין זענען געווען אינדרויסן פון מאנגראווס
3.jpg (268.14 KiB) געזען 1409 מאל
רויטע מאנגראוו ביימער
די עסקאדע די וועראגע אינזל איז 1.7 סקווער מייל גרויס, בלויז צוויי און א האלב פראצענט זענען מאנגראווס, דאס איז גאר א קליינער שטח פונעם אינזל און דאס איז פאר די פארשער א גרינגער ארבעט צו טרעפן פּיגמיס אויפן אינזל
בלויז 2.5 פראצענט פון עסקאדע די וועראגע זענען מאנגראוו ביימער
פון די אנדערע זייט איז דאס בכלל נישט קיין גוטער זאך פאר די פּיגמיס דאס איז א שרעקליכער קליינער טערעטאריע פאר זיי, און אויב זיי זענען אזוי צוגעבינדען צו די מאנגראווס וואס אזוי אויך שניידן מענטשן אראפ די מאנגראווס ביימער דאן זענען זייער עקזיסטענץ טאקע אין א געפאר פון ווערן אינגאנצען אונטערגיין
אבער ווי געשריבן זינט עס איז זייער א פרישע אנטדעקונג ווייסט מען נישט וואס עס טוט זיך אינמיטן דעם אינזל לויט עדות און רעקארדירונגען זעט מען קלאר ווי פּיגמיס זענען אינדרויסן פון זייער באליבטע מאנגראווס און עסן בלעטער פון אנדערע ביימער, דאס גיבט יא האפענונג אז זיי קענען זיך אן עצה געבן אן די מאנגראווס
פארשער ביים אונטערזוכן א פּיגמי סלאָט אין די ווילדעניש - מערקט דעם אפאראט ביים האלז
פארשער טוען אנצייגן אז אין אלגעמיין איז פיל לייכטער צו פארשן סלאָטס אין די ווילדעניש מער ווי אנדערע באשעפענישן צוליב וואס זיי קענען נישט אנטלויפן פון די פארשער און מען קען זיי גרינג כאפן און אונטערזוכן אדער ארויפלייגן אן אפאראט צו נאכגיין זען אין וועלכע ביימער זיי גייען, און וויפיל זיי טוען וואנדערן, און אין די צוקונפט נאכאמאל אויפזוכן דעם סלאָט [אן דעם וואס ער קען אנטלויפן] צו באטראכטן זיין געזונד צושטאנד.
ביים אראפנעמען א סלאָט פון די קענאפי
ביים ארויפלייגן אן אפאראט פאר פארשעריי
סלאָטס אין געפענגעניש; זענען אנדערש ווי אין די ווילדעניש, זינט מען גיבט זיך אפ מיט אים וועט נישט וואקסן קיין אלדזשי אויף אים, אזוי אויך וועט ער נישט האבן קיין אינזעקטן אין זיך האבנדיג אין געפענגעניש א ריינער פעל, אזוי אויך וועט מען שטיין אויף זיין דיעטע, און אים געבן מער פראטין וואס דאס וועט אים געבן מער ענערגיע
סלאָטס אין געפענגעניש וועלן האבן א ברייטערער עסן אויסוואל
סלאָטס אין געפענגעניש וועלן האבן זייער א ריינער פעל - נישט פארהאן קיין אלדזשי אדער אינזעקטן
סלאָטס וועלן שלאפן פיל מער אין געפענגעניש ווי אין די ווילדעניש, זינט ער ברויך נישט זוכן קיין בלעטער איז דאך א שאד די צייט מען קען דאך שלאפן נאך אביסל, עס איז אינטערעסאנט צו זען וויאזוי כאטש ער האט מער ענערגיע גייט ער אן מיט זיין שטייטע לעבנשטייגער, זיי וועלן ווייטער אראפקריכן פון בוים איינמאל א וואך פאר געברויכן, כאטש זיי וואוינען נישט אויף א געהעריגע בוים נאר א קליין נאכגעמאכטע ביימעלע, טייל סלאָטס וועלן גאר גלייכן צו פלאטשקענען אין וואסער, זיי וועלן לעבן לענגער כמעט דאפלט פון אין די ווילדעניש לויט טייל פארשער
דער שרייבער פון די שורות ביים אונטערזוכן און שטודירן אן עלף יעריגער 'ליניאסעס' צוויי-פינגער סלאָט אין געפענגעניש
****
צום שלוס; וויפל מיר ווייסן איבערן סלאָט ווייסן מיר גארנישט, דער באשעפעניש איז איינגעהילט אין א גרויסער מיסטעריע, און די ווייניג פארשעריי ברענגט אונז נישט גענוג אינפארמאציע, צום ביישפיל וויפיל יאר א סלאָט לעבט אין די ווילדעניש איז קיינמאל נישט פעסטגעשטעלט געווארן [מעגליך זיי לעבן פיל לענגער וויפיל עס איז אנגענומען] און מיטן אויפווייזן וויפיל ער לעבט אין געפענגעניש איז נישט קיין ראיה ווייל זיי האבן א גענצליכער אנדערע לעבן סטיל ווי אין די ווילדעניש
ווי אייביג פראבירן מיר צו אריינטראכטן טיפער אינעם באשעפערס בריאה, און זוכן צו זען די חכמה אין יעדער זאך וואס דער באשעפער האט באשאפן, ווי דער חובת הלבבות אין שער הבחינה איז פארנומען, אז עס ליגט אויף אונז א פליכט זיך צו מתבונן זיין און פראבירן צו פארשטיין די וואונדערליכן בריאה ווי ער שרייבט ''על כן התבונן בבריאות הבורא מקטנם ועד גדולם והתישב בנעלם ממך'' ווי ער איז מסביר אז די אלע כוחות וואס מען זעט האט גארנישט מיט דער באשעפעניש, נאר אלעס ווערט געפירט פון דער באשעפער, דער באשעפעניש פאלגט סך הכל נאך זיין טבע וואס דער באשעפער האט אים געגעבן. און פארשטייט זיך מיט דעם אנערקענען דעם גדלות הבורא און אים דינען מיט מער יראה און אהבה
אלזא שטעלט זיך דער פראגע פארוואס האט דער באשעפער באשאפן אזא אומבאהאלפענעם האלב טויטער האלב זעענדיגער באשעפעניש? ווען די יוראפעאישע האבן צום ערשטן מאל אנטדעקט דעם סלאָט האבן זיי אים באצייכנט אלס 'נאריש' און אזוי אויך להבדיל באצייכנט אים דער ספר הברית; 'הוא העצל וְהַסָּכָל מכל בעלי-חיים'
דאס איז אבער געווען אמאל, היינט צוטאגס ווייסן מיר שוין פון די אלדזשי וואס מען ניצט פאר מעדעצינען פאר פארשידענע מחלות (ל''ע) און ווער ווייסט צו דער באשעפער האט אים באשאפן נאר פאר דעם, ווי דער אמורא ריש לקיש זאגט; [מגילה י''ג ע''ב] "אין הקדוש ברוך הוא מכה את ישראל אלא אם כן בורא להם רפואה תחילה"
אזוי אויך מיט די הילף פון פארשעריי האט מען אויפגעכאפט אז זיי עסן צוויי פראצענט פון די בלעטער אין די דזשאנגל, דאס קען אפשר אויסקוקן ווי א קליינע ציפער, אבער באמת איז דאס באדייטנדע ציפער, און דאס מיינט זיי שפילן א געהעריגער ראלע אינעם דזשאנגל און בפרט ווען זיי קענען עסן פארגיפטיגע געוויקסן
