אידישע וועלט פארומס

ג: אזהרה שמענו עונש מניין אמר קרא כי כל אשר יעשה מכל התועבות וגו' לכאורה ווי ס'איז מבואר ברש"י כמה פעמים אז א צרת ערוה איז נישט קיין נייע איסור, נאר אז עס איז נישט דא קיין מצוות יבום ממילא קיימת באיסור אשת אח, איז וואס דארף איך א עקסטרע אזהרה

הבוחר בטוב האט געשריבן: ג: אזהרה שמענו עונש מניין אמר קרא כי כל אשר יעשה מכל התועבות וגו' לכאורה ווי ס'איז מבואר ברש"י כמה פעמים אז א צרת ערוה איז נישט קיין נייע איסור, נאר אז עס איז נישט דא קיין מצוות יבום ממילא קיימת באיסור אשת אח, איז וואס דארף איך א עקסטרע אזהרה

פשט פון די גמרא איז, אז ווילאנג איך האלט אז מ'דארף א פסוק אז מצות יבום גייט נישט אויב פאלט לפניו איינע פון די חמש עשרה עריות האמורות במשנתינו, טראץ דעם וואס דער געווענליכער איסור ערות אשת אח איז דאך נישט דא במקום מצוה, איז דאך דאס א חידוש (די גמרא שפעטער זאגט למעשה אז איך דארף טאקע נישט קיין פסוט פאר די צרות) און דאס ליגט אינעם ווארט פון עליה, קלערט די גמרא אז אולי אה"נ עס איז אסור אפי' במקום מצוה אבער כאטש דער הארבער עונש פון כרת אדער מיתת בי"ד פאלט אוועק במקום יבום אויב איז ער מיבם איינע פון די עריות, ברענגט די גמרא דעם פסוק פון כי כל ודו"ק. (אוודאי נאכדעם קומט צוריק אויך דער איסור אשת אח בתוקפו און אפי' אויפן צרה, אבער איך דארף דאך דאס אויסבויען קודם פון לימודים)

מיללער האט געשריבן: פשט פון די גמרא איז, אז ווילאנג איך האלט אז מ'דארף א פסוק אז מצות יבום גייט נישט אויב פאלט לפניו איינע פון די חמש עשרה עריות האמורות במשנתינו, טראץ דעם וואס דער געווענליכער איסור ערות אשת אח איז דאך נישט דא במקום מצוה, איז דאך דאס א חידוש (די גמרא שפעטער זאגט למעשה אז איך דארף טאקע נישט קיין פסוט פאר די צרות) און דאס ליגט אינעם ווארט פון עליה, קלערט די גמרא אז אולי אה"נ עס איז אסור אפי' במקום מצוה אבער כאטש דער הארבער עונש פון כרת אדער מיתת בי"ד פאלט אוועק במקום יבום אויב איז ער מיבם איינע פון די עריות, ברענגט די גמרא דעם פסוק פון כי כל ודו"ק. (אוודאי נאכדעם קומט צוריק אויך דער איסור אשת אח בתוקפו און אפי' אויפן צרה, אבער איך דארף דאך דאס אויסבויען קודם פון לימודים)

איך פארשטיי נישט וואס איר ווילט זאגען, אויב איז דא לימוד אז דא גייט נישט אן מצוות יבום, איז ער א פשוטער בא על הערוה, פונקט ווי ער זאל מייבם זיין אשת אחיו מאמו, נאך וואס איך לערן אחווה אחווה מבני יעקב, דארף איך נישט קיין עקסטרע למודים לחייבו כרות.

און אזוי זעט מען אין תס' לקמן כ. ד"ה בשלמא ווי תוס' פרעגט אויף אלמנה לכה"ג וואס מען איז נישט מייבם אבער חליצה איז מען
מחיוב און די גמ' האט קודם געלערנט אז מייבם איז מען נישט ווייל אין עשה דוחה לא תעשה ועשה, אבער ס'איז נאך אלס דא א זיקה וואס צוליב דעם דארף ער געבן חליצה, פרעגט תוס' אמאי חולצת כיון דאין עולה לייבום דלא אתי עשה ודחי לא תעשה ועשה ותיהוי כי חייבי כריתות, איז מבואר אפי' אן א פסוק איין מאל ס'איז נישט שייך קיין יבום באקומט מען ממילא א דין ערוה.

נאר פון דעם אליינס וואס די לימוד פון עליה איז אין די פרשה פון עריות, און נישט אין די פרשה פון יבום וואלט זיך אויסגעוויזן אז דאס איז א דין און עריות, און אזוי לערנט טאקע דער בריסקער רב, און לויט דעם פארשטייט מען פארוואס מען דארף א עקסטרע אזהרה, אבער לויט רש"י איז שווער

אפי נאכדעם וואס תורה זאגט אז אז עס איז נישטא דא קיין מצות יבום, וואלט געווען א הוו"א אז פון דא ביז צוריקשטעלן דעם איסור כרת איז צו א ווייטער שפרונג, און אפשר גייט כאטש אראפ דער עונש.

מיללער האט געשריבן: אפי נאכדעם וואס תורה זאגט אז אז עס איז נישטא דא קיין מצות יבום, וואלט געווען א הוו"א אז פון דא ביז "צוריקשטעלן" דעם איסור כרת איז צו א ווייטער שפרונג, און אפשר גייט כאטש אראפ דער עונש.

דאס איז וואס איך פארשטיי נישט וואס דארף מען צוריקשטעלן, זי איז א ערוות אשת אחיו, איז ווי איך פארשטיי ווילסטו זאגן אז און פאל שמת אחיו בלא בנים איז די איסור אשת אחיו אראפ און יעדנפאל, נישט פארבינדן צו ער איז מקיים/מחוייב המצוה צו נישט, און איך דארף א עקסטרע לימוד עס צוריקצושטעלן, ס'איז דא אזא שמועס שפעטער אין די גמ' י: אם בא אחר חליצה, אבער דארט איז דא א מפורש'ה פסוק שנתקו ללאו, וצרוכים להתיישב בזה

מיללער האט געשריבן: אז איר ברענגט ארויף די רש"י מיט דער איסור אשת אח, איז דא דא א קשיא פון רבי עקיבא איגר אויף משניות וואס איז מרפסין איגרא, די ישיבה'ישע וועלט קאכט זיך מיט די קשיא, מיט פארשידענע מהלכים. רעק"א פרעגט אז אויב א יעדע צרת ערוה וואס איז אסור לייבם איז קיימא עליו באיסור ערות אשת אח, קומט דאך אויס אז די צרות צרה איז דאך א פשוט'ע צרת ערוה, ווייל זי איז א צרה פון אשת אחיו (אזוי ווי אשת אחיו שלא בעולמו אדער אשת אחיו מאמו וואס די משנה רעכנט אויס), אויב אזוי וואס דארף איך א ספעציעלן פסוק פון לצרור צו אסר'ן און פטר'ן צרות צרותיהן, עס ליגט דאך אינעם אריגינעלן איסור פון צרת ערוה.

האט איינער א גוטן תירוץ אויף די קשיא?

דער מרומה שדה פרעגט אויך די קשיא ב. תוד"ה עד סוף עיי"ש מה שתירוץ

אין עלי יוסף איז ער באריכות מבאר דברי האחרונים

בנוגע וואס מ'זעהט דא אנהייב יבמות ווי די גמרא איז מדקדק אויף יעדע ווארט פון די משנה, ווי עס וואלט געווען א פסוק אין די תורה, וואס מ'זעהט נישט געווענליך אין גמרא (סיי די סדר פארוואס מ'הייבט אן מיט בתו און נישט אחות אשתו וכו' און נאכדעם פוטרות ולא אוסרות וכו'), בדומה לזה איז דא אנהייב קידושין שטעלט זיך די גמרא אויף יעדעס ווארט אין די משנה (האשה, נקנית, דרכים וכו').

דארט ברענגט די חשק שלמה בשם דעם בעל העיטור, אז יענע גאנצע סוגיא איז אן הוספה פון די רבנן סבוראי.

איז דא וואס ווילן צושטעלן דערצו אז איך די סוגיא דא אין יבמות איז פון די סבוראי,זעה דא:

http://www.daat.ac.il/daat/toshba/hatalmud/a14-2.htm

נאך א שיינע הערה מענינא דיומא, זעה איך בקובץ הערות לרבי אלחנן זצ"ל-הי"ד (סי' י"ז אות ב'), ער פרעגט פארוואס ביי די הלכה אין פסחים קח. בן אצל אביו צריך הסיבה זאגן די ראשונים די טעם ווייל סתם אב מחיל ליה ליקריה גבי בנו, ווייזט אויס אז אויב דער טאטע איז יא מקפיד טאר דער זון זיך נישט אנלאנען משום כיבוד אב, לכאורה די גמ' זאגט דאך דא אין יבמות ה: אז כיבוד אב איז נישט דוחה קיין שום מצוה (ואפי' מצוה דרבנן כמבואר ברמב"ם הל' ממרים פ"ו הי"ב), ונשאר שם בקושיא.

מיללער האט געשריבן: נאך א שיינע הערה מענינא דיומא, זעה איך בקובץ הערות לרבי אלחנן זצ"ל-הי"ד (סי' י"ז אות ב'), ער פרעגט פארוואס ביי די הלכה אין פסחים קח. בן אצל אביו צריך הסיבה זאגן די ראשונים די טעם ווייל סתם אב מחיל ליה ליקריה גבי בנו, ווייזט אויס אז אויב דער טאטע איז יא מקפיד טאר דער זון זיך נישט אנלאנען משום כיבוד אב, לכאורה די גמ' זאגט דאך דא אין יבמות ה: אז כיבוד אב איז נישט דוחה קיין שום מצוה (ואפי' מצוה דרבנן כמבואר ברמב"ם הל' ממרים פ"ו הי"ב), ונשאר שם בקושיא.

סיבת חיוב הסיבה הוא משום חירות (כמבואר בראשונים ורמב"ם וש"ע הרב).
איז אויב דער טאטע וואלט נישט מוחל געווען אויף זיין כבוד וואלט דער הסיבה נישט געווען בדרך חירות אפילו אויב מדינא וואלט די מצוה דוחה געווען כיבוד אב, ווייל וויבאלד איינער איז מקפיד אויף זיין הסיבה שפירט זיך דאס נישט ווי קיין פולע חירות, ואדרבה ס'ברענגט ארויף אז ס'דא איינער איבער עם וואס איז מקפיד ווען ער איז זיך מתנהג בחירות, ממילא אויף אז פאל וואלט ווען געווען עדיף אז דער זון זאל זיך נישט מיסב זיין. אבער למעשה זאגט די גמרא אז דער טאטע איז נישט מקפיד, ממילא איז עס א חירות, ממילא קען ער זיך מיסב זיין.

בקיצור: בלי מחילת האב היה חסרון בה'הסיבה' ולא ב'כיבוד אב' (חי' נ"ש סטנסיל).

הרב נ"ש בהסטנסיל, גם אני הדל חשבתי בכיוון הזה, אבל כנראה לא היה ניחא זה לרבי אלחנן.

הבוחר בטוב האט געשריבן: איך טראכט צו מען קען מחלק זיין אז ווען דער טאטע הייסט עם עובר זיין על דברי תורה, וואס די גאנצע מצוה הייבט זיך נאר אן צוליב דעם טאטן, זאגט די תורה כולכם חייבים בכבודי, משא"כ משא"כ די איסור מיסב זיין בפני אביו וואס דאס איז די תורה מחייב מדין מורא אב איז עס פונקט ווי יעדע אנדערע מצווה.

בקצרה די שאלה איז ווען די תורה זאגט כולכם חייבים בכבודי איז פשט אז דער טאטע האט נישט וואס מצווה צו זיין נגד התורה, קומט אויס דברים וואס די תורה איז מחייב אפי' מדין מורת אב איז נישט בכלל, אדער פשט איז אז די תורה זאגט קיינמאל קען כיבוד/מורא אב נישט מדחה זיין אנדערע מצוות צוליב וואס א מצווה שהוא משום כבוד האב קען נישט קומען פאר אנדערע מצוות שהם משום כבוד שמים

עי' בפנים בקובץ הערות שרצה לחלק משהו כזה אבל דחה ונשאר בקושיתו

בפשטות אזוי ווי דו זאגסט אריינגערינגלט, פארוואס איז עס נישט מסתבר?

הבוחר בטוב האט געשריבן: ג: אזהרה שמענו עונש מניין אמר קרא כי כל אשר יעשה מכל התועבות וגו' לכאורה ווי ס'איז מבואר ברש"י כמה פעמים אז א צרת ערוה איז נישט קיין נייע איסור, נאר אז עס איז נישט דא קיין מצוות יבום ממילא קיימת באיסור אשת אח, איז וואס דארף איך א עקסטרע אזהרה

בדף ח: פרעגט תוס' לרבי דנפיק פטור צרות מולקחה ועד תימה דהשתא ליכא כרת בצרת ערוה וא"כ תיבעי חליצה כמו חייבי עשה דמרבינן להו מיבמתו, ועיין עוד בתוס' ישנים שם וא"ת לרבי וכו' א"כ אזהרה שמענו עונש מנין וכו' ואין לומר דליכא רק אזהרה דא"כ לא ליפטרו מחליצה כמו דאמרינן לקמן דחייבי לאוין חולצות, עיי"ש מה שתירצו.

עכ"פ מבואר אפילו במקום וואס עס איז נישט דא קיין דין יבום, וואס לכאורה דאס ברענגט דאך א דין כריתות פון אשת אח, פון דעסוועגען וואלט געווען א דין חליצה צוליב וואס די כריתות איז נאר נאך וואס עס איז נישט דא קיין יבום, איז כדי צו האבן א פטור לגמרי סיי פון יבום און סיי פון חליצה און אזוי אויך א דין צרה איז נאר אויב ס'איז דא א דין ערוה פון פאר דעם איז וועגן דעם דארף מען א ספעציעלע אזהרה ארויפצולייגען א דין כריתות אנעם דין א"א.
(ובאמת כל זה מבואר בברכת שמואל וכמבואר באריכות בקונ' עלי יוסף)

מיללער האט געשריבן: בדף י. רב אשי אמר לעולם לית ליה לרבי הני כללי "ובפלוגתא קמיירי" וכו' מ"ט לא דייקת מתני' דמתני' רבי יהודה היא דקתני שש עריות חמורות וכו'

פשט איז אז פון די קומענדיגע משנה איז קלאר אז מתני' רבי יהודא, ממילא איז,שוין נישט שייך צו פרעגן פארוואס,שטייט נישט אין די משנה ט"ז עריות.

וצ"ע פון אנהייב זאגט די גמרא בדף ט' אז פארדעם רעכנט ער נישט אויס ט"ז ווייל אנוסת אביו פלוגתא דר"י ורבנן ו"בפלוגתא לא קמיירי", און יעצט ווער איז מכריח אז מתני' רבי יהודה הייסט עס אז בפלוגתא קאמיירי, ער האט דאך באלד פון אנהייב געקענט זאגן מתניצין רבי יהודה היא און פטור אנייסעק?

תוס' בדף י. ד"ה דקתני שש עריות חמורות מאלו פרעגט די קשיא