אידישע וועלט פארומס

דער חינוך פרעגט, פארוואס פונקט ביי די מצוה פון קרבן פסח האט די תורה געגעבן א צווייטע זמן אויף משלים צו זיין פאר דער וואס האט נישט געקענט ברענגען די ערשטע זמן, וואס מיר טרעפן נישט אזא זאך ביי קיין שום מצוה? ענטפערט דער חינוך, ווייל די מצוה פון קרבן פסח איז די יסוד פון אונזער אמונה ווייל די ניסים פון יציאת מצרים האבן געוויזן אז עס איז דא א באשעפער אויף דער וועלט וואס איז משגיח בתחתונים און ער שטראפט די רשעים און ער גיט שכר פאר די צדיקים, וואס די ענינים זענען די יסוד פון אונזער אמונה, ממילא האט דער באשעפער געוואלט אז יעדע איד זאל קענען מקיים זיין דער מצוה אפילו דער וואס האט נישט געקענט מאכן די פסח ראשון וועגן א געוויסע אונס, זאל ער עס מאכן י"ד אייר.

עס ווערט געברענגט אין די אחרונים א מנהג צו עסן מצה אין פסח שני. דער לקוטי מהרי"ח ברענגט פון געוויסע אחרונים אז זיי האבן געגעסן די מצה, די נאכט פון ט"ו אייר, וואס דעמאלס האט מען געגעסן די פלייש פון קרבן פסח שני און מען האט געדארפט עסן א כזית מצה צוזאמען מיט די פלייש אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (במדבר ט', י"א) "על מצות ומרורים יאכלוהו". ביי אסאך אנדערע צדיקים און בפרט ביי די תלמידי בעל שם זי"ע, האט מען זיך געפירט צו עסן די מצה ביום י"ד. דער לקוטי מהרי"ח פרעגט אז ער פארשטייט נישט דער מנהג, ווייל דעמאלס איז נישט געווען די זמן פון אכילת מצה אין פסח שני, נאר ביינאכט ביים עסן די קרבן פסח.

פסח אויף דער נאכט, פאר מיר עסן "כורך", זאגן מיר "זכר למקדש כהלל כן עשה הלל וגו' לקיים מה שנאמר על מצות ומרורים יאכלוהו". דער ערשטער בעלזער רב, ר' שלום רוקח זצ"ל פרעגט, פארוואס דער בעל הגדה ברענגט די פסוק וואס שטייט ביי פסח שני (במדבר ט’, י"א), פארוואס ברענגט ער נישט די פסוק וואס שטייט ביי פסח ראשון (שמות י"ב, ח') "צלי אש ומצות על מרורים יאכלוהו"? האט זיין זון ר' יהושע'לע זצ"ל געענטפערט, אז דער בעל הגדה האט געוואלט דערמיט זאגן א תפילה, "לקיים מה שנאמר", אז מיר זאלן שוין זוכה זיין אז די דריטע בית המקדש זאל אויפגעבויעט ווערן און מיר וועלן מקריב זיין די קרבן פסח שני און מיר וועלן שוין קענען מקיים זיין וואס עס שטייט ביי פסח שני "ומצות על מרורים יאכלוהו".

זיידעניו האט געשריבן: פסח אויף דער נאכט, פאר מיר עסן "כורך", זאגן מיר "זכר למקדש כהלל כן עשה הלל וגו' לקיים מה שנאמר על מצות ומרורים יאכלוהו". דער ערשטער בעלזער רב, ר' שלום רוקח זצ"ל פרעגט, פארוואס דער בעל הגדה ברענגט די פסוק וואס שטייט ביי פסח שני (במדבר ט’, י"א), פארוואס ברענגט ער נישט די פסוק וואס שטייט ביי פסח ראשון (שמות י"ב, ח') "צלי אש ומצות על מרורים יאכלוהו"? האט זיין זון ר' יהושע'לע זצ"ל געענטפערט, אז דער בעל הגדה האט געוואלט דערמיט זאגן א תפילה, "לקיים מה שנאמר", אז מיר זאלן שוין זוכה זיין אז די דריטע בית המקדש זאל אויפגעבויעט ווערן און מיר וועלן מקריב זיין די קרבן פסח שני און מיר וועלן שוין קענען מקיים זיין וואס עס שטייט ביי פסח שני "ומצות על מרורים יאכלוהו".

ווען דער שואל ומשיב האט געהערט דער תורה, האט ער זיך זייער געווינערט דערויף, ווייל עס איז קעגען די הלכה פון אין צבור נדחה לפסח שני.

scy4851 האט געשריבן:

זיידעניו האט געשריבן: פסח אויף דער נאכט, פאר מיר עסן "כורך", זאגן מיר "זכר למקדש כהלל כן עשה הלל וגו' לקיים מה שנאמר על מצות ומרורים יאכלוהו". דער ערשטער בעלזער רב, ר' שלום רוקח זצ"ל פרעגט, פארוואס דער בעל הגדה ברענגט די פסוק וואס שטייט ביי פסח שני (במדבר ט’, י"א), פארוואס ברענגט ער נישט די פסוק וואס שטייט ביי פסח ראשון (שמות י"ב, ח') "צלי אש ומצות על מרורים יאכלוהו"? האט זיין זון ר' יהושע'לע זצ"ל געענטפערט, אז דער בעל הגדה האט געוואלט דערמיט זאגן א תפילה, "לקיים מה שנאמר", אז מיר זאלן שוין זוכה זיין אז די דריטע בית המקדש זאל אויפגעבויעט ווערן און מיר וועלן מקריב זיין די קרבן פסח שני און מיר וועלן שוין קענען מקיים זיין וואס עס שטייט ביי פסח שני "ומצות על מרורים יאכלוהו".

ווען דער שואל ומשיב האט געהערט דער תורה, האט ער זיך זייער געווינערט דערויף, ווייל עס איז קעגען די הלכה פון אין צבור נדחה לפסח שני.

ר' יהשוע'לע האט געענפערט אז עס איז פארהאן א דעת יחידאה אז א ציבור ווערט אויך נדחה.

אין ירושלמי שטייט עפעס ווען מען גייט בויען די בית המקדש, נאר דאן. עפעס אזוי ליגט מיר אין קעפעלע.

יא. יא. דאס האב איך געמיינט!

זיידעניו האט געשריבן: עס ווערט געברענגט אין די אחרונים א מנהג צו עסן מצה אין פסח שני. דער לקוטי מהרי"ח ברענגט פון געוויסע אחרונים אז זיי האבן געגעסן די מצה, די נאכט פון ט"ו אייר, וואס דעמאלס האט מען געגעסן די פלייש פון קרבן פסח שני און מען האט געדארפט עסן א כזית מצה צוזאמען מיט די פלייש אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (במדבר ט', י"א) "על מצות ומרורים יאכלוהו". ביי אסאך אנדערע צדיקים און בפרט ביי די תלמידי בעל שם זי"ע, האט מען זיך געפירט צו עסן די מצה ביום י"ד. דער לקוטי מהרי"ח פרעגט אז ער פארשטייט נישט דער מנהג, ווייל דעמאלס איז נישט געווען די זמן פון אכילת מצה אין פסח שני, נאר ביינאכט ביים עסן די קרבן פסח.

וואס איז מנהג קרעטשניוו ועוד וואס מאכן א סדר, ליל י"ד אדער ט"ו?
מיין שכל קטן זאגט אז לכאורה אפי' לויט די מנהג צו עסן מצה י"ד איז דאס נאר נאך חצות ווען מ'האט שוין געשחטן די קרבן, אבער פאר חצות דארף לכאורה נישט צו זיין קיין שום ענין.

למה נגרע הנאה צו האבן היי יאר

Hakhel Email האט געשריבן:

קאוד: וועל אויס אלע

   TODAY! As many will be eating Matzah today or tonight in honor of Pesach Sheni, we note that Matzah is the ר"ת  for “מכל צרה הצילנו”--may we see the hatzlala in Eretz Yisrael and the world over--speedily and in our days.  Pesach Sheni would be a wonderful day for it to start--maybe one extra kepitel with kavannah by each of us....!      

יגעתי ומצאתי האט געשריבן:

זיידעניו האט געשריבן: עס ווערט געברענגט אין די אחרונים א מנהג צו עסן מצה אין פסח שני. דער לקוטי מהרי"ח ברענגט פון געוויסע אחרונים אז זיי האבן געגעסן די מצה, די נאכט פון ט"ו אייר, וואס דעמאלס האט מען געגעסן די פלייש פון קרבן פסח שני און מען האט געדארפט עסן א כזית מצה צוזאמען מיט די פלייש אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (במדבר ט', י"א) "על מצות ומרורים יאכלוהו". ביי אסאך אנדערע צדיקים און בפרט ביי די תלמידי בעל שם זי"ע, האט מען זיך געפירט צו עסן די מצה ביום י"ד. דער לקוטי מהרי"ח פרעגט אז ער פארשטייט נישט דער מנהג, ווייל דעמאלס איז נישט געווען די זמן פון אכילת מצה אין פסח שני, נאר ביינאכט ביים עסן די קרבן פסח.

מיין שכל קטן זאגט אז לכאורה אפי' לויט די מנהג צו עסן מצה י"ד איז דאס נאר נאך חצות ווען מ'האט שוין געשחטן די קרבן, אבער פאר חצות דארף לכאורה נישט צו זיין קיין שום ענין.

שיינע הערה, און לכאורה גערעכט.

כעין זה האריך בשו"ת הרי בשמים (ח"ד מהדורא רביעאה, חידושים) לענין תחנון, ער ברענגט ראיות פארוואס מ'זאל נישט זאגן קיין תחנון, און אז אין מגילת תענית שטייט אז ס'איז א יום טוב. איי מ'האט מבטל געווען מגילת תענית, זאגט ער אז דאס איז נאר לגבי ימים טובים וואס זיי האבן געמאכט פאר פארשידענע מאורעות שאירע להם, אבער פסח שני איז דאך א יו"ט פאר חלק אידן וואס ברענגן דעמאלטס דעם פסח אזוי ווי אלע אידן האבן געברענגט פסח ראשון, איז דאך עס באזירט אויף א יו"ט פון גאנץ כלל ישראל, ממילא איז דאס נישט בטל געוארען.

אין נאכדעם זאגט ער אז לפי"ז וואלט מען געדארפט זאגן פאר חצות און נאר ווער ס'האט פארשפעטיגט דאס דאווענען און האלט ביי תחנון נאך חצות ער זאל נישט זאגן, אבער למעשה פירט ער אויס משום לא פלוג פון ערב פסח הראשון, זאגט מען נישט אפילו צופרי, אבער דאס איז שייך נאר לגבי תחנון, אבער דער מנהג אכילת מצות ביום פסח שני (י"ד אייר) איז דאך מכוון נגד "שחיטת" הפסח, און דאס איז דאך ערב פסח ראשון אויך נאר נאך חצות, ממילא איז דער עיקר מנהג נאר נאך חצות.

איברא דלפי"ז עכ"פ לא יהי' אסור בהספד רק אחר חצות, כמו שכתבו בתוס' פסחים הנ"ל בפסח ראשון כיון שזמן שחיטתו אחר חצות אין היו"ט שלו מתחיל רק משעת חצות, וא"כ הוא הדין בפסח שני, דנהי דבתוס' יומא כ"ט: מסתפקים לומר דפסח שני אינו קרב אחר התמיד של בין הערב' היינו דפסח שני מצי לאקדומי' לתמיד כיון דהטעם דפסח ראשון קרב אחר תמיד של בין הערבים משום יאוחר דבר שנאמר בו בערב ובין הערבים לדבר שלא נאמר בו אלא בין הערבים בלבד, ובפסח שני הא לא כתיב אלא בין הערבים בלבד, אבל ודאי עכ"פ זמנו לאחר חצות, כיון דבין הערבים כתיב בי'. עיין בדברי המל"מ הנ"ל מה שכתב לענין חגיגת י"ד, וא"כ אין מתחיל היו"ט שלו רק אחר חצות, ויהי' לפי"ז הדין בפסח שני לענין אמירת תחנון דרק מי שנתאחר בתפלת שחרית עד שעבר חצות לא יאמר תחנון והוא הדין בתפלת המנחה, אבל בתפלת שחרי' קודם חצות אין למנוע מלומר תחנון.

ואיפשר דכיון דעשאוהו במגילת תענית לפסח קטן כפסח גדול, וכיון דבערב פסח בלאו הכי אין אומרים תחנון כמו בכל החודש משום הקרבת הנשיאים הוא הדין בפסח שני דאתי מיני' אין אומרים תחנון כל היום, ואולי טעם המנהג משום דלא פלוג.

יגעתי ומצאתי האט געשריבן:

זיידעניו האט געשריבן: עס ווערט געברענגט אין די אחרונים א מנהג צו עסן מצה אין פסח שני. דער לקוטי מהרי"ח ברענגט פון געוויסע אחרונים אז זיי האבן געגעסן די מצה, די נאכט פון ט"ו אייר, וואס דעמאלס האט מען געגעסן די פלייש פון קרבן פסח שני און מען האט געדארפט עסן א כזית מצה צוזאמען מיט די פלייש אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (במדבר ט', י"א) "על מצות ומרורים יאכלוהו". ביי אסאך אנדערע צדיקים און בפרט ביי די תלמידי בעל שם זי"ע, האט מען זיך געפירט צו עסן די מצה ביום י"ד. דער לקוטי מהרי"ח פרעגט אז ער פארשטייט נישט דער מנהג, ווייל דעמאלס איז נישט געווען די זמן פון אכילת מצה אין פסח שני, נאר ביינאכט ביים עסן די קרבן פסח.

וואס איז מנהג קרעטשניוו ועוד וואס מאכן א סדר, ליל י"ד אדער ט"ו?
מיין שכל קטן זאגט אז לכאורה אפי' לויט די מנהג צו עסן מצה י"ד איז דאס נאר נאך חצות ווען מ'האט שוין געשחטן די קרבן, אבער פאר חצות דארף לכאורה נישט צו זיין קיין שום ענין.

אויף קולא וואסער איז געווען פאריאר אן אינטערוויו מיט א נאדווארנע חסיד וואס האט געזאגט אז מנהג בית נאדוואנע - קרעטשניף איז צו מאכן די סדר ליל ט"ו

ארויף

לכאורה האט געשריבן: ארויף

שכוח פארן מזכה זיין. האב איך מיר אריינגעלייגט אין די ענינים.

מיללער האט געשריבן:

scy4851 האט געשריבן:

זיידעניו האט געשריבן: פסח אויף דער נאכט, פאר מיר עסן "כורך", זאגן מיר "זכר למקדש כהלל כן עשה הלל וגו' לקיים מה שנאמר על מצות ומרורים יאכלוהו". דער ערשטער בעלזער רב, ר' שלום רוקח זצ"ל פרעגט, פארוואס דער בעל הגדה ברענגט די פסוק וואס שטייט ביי פסח שני (במדבר ט’, י"א), פארוואס ברענגט ער נישט די פסוק וואס שטייט ביי פסח ראשון (שמות י"ב, ח') "צלי אש ומצות על מרורים יאכלוהו"? האט זיין זון ר' יהושע'לע זצ"ל געענטפערט, אז דער בעל הגדה האט געוואלט דערמיט זאגן א תפילה, "לקיים מה שנאמר", אז מיר זאלן שוין זוכה זיין אז די דריטע בית המקדש זאל אויפגעבויעט ווערן און מיר וועלן מקריב זיין די קרבן פסח שני און מיר וועלן שוין קענען מקיים זיין וואס עס שטייט ביי פסח שני "ומצות על מרורים יאכלוהו".

ווען דער שואל ומשיב האט געהערט דער תורה, האט ער זיך זייער געווינערט דערויף, ווייל עס איז קעגען די הלכה פון אין צבור נדחה לפסח שני.

ר' יהשוע'לע האט געענפערט אז עס איז פארהאן א דעת יחידאה אז א ציבור ווערט אויך נדחה.

די ירושלמי אין פסחים סג: ברענגט שיטת ר''י, אז אויב משיח גייט קומען בן פסח ראשון לשני גייט גאנץ כלל ישראל מוזן ברענגען פסח שני, שטומט גאר גוט די ווארט.

זיידעניו האט געשריבן: די משנה זאגט אין מסכת פסחים (דף צ"ה ע"א) "מה בין פסח ראשון לשני", וואס איז די חילוק צווישען פסח ראשון און פסח שני? "הראשון אסור בבל יראה ובל ימצא והשני חמץ ומצה עמו בבית", י"ד ניסן ביים קרבן פסח גייט אן די איסור פון ב"י וב"י און ביים פסח שני מעג מען האבן אין די שטוב חמץ און עס איז נישט דא קיין איסור פון ב"י וב"י. (עיי"ש במשנה עוד חילוקים). די הלכה איז קלאר, אז מען האט געמעגט האבן און עסן חמץ אין פסח שני אפילו דער וואס האט מקריב געווען די קרבן פסח.

רש"י זאגט אין פרשת בהעלותך (ט', י') די דינים פון פסח שני, "פסח שני מצה וחמץ עמו בבית ואין שם יו"ט ואין איסור חמץ אלא עמו באכילתו". רש"י הק' איז מחדש, אז כאטש אפילו מען מעג עסן חמץ, פון דעסטוועגן איז דא אן איסור צו עסן חמץ צוזאמען מיט די קרבן פסח.

דער מנחת חינוך (מצוה שפ"א) ווינדערט זיך זייער אויף רש"י, פון ווי האט ער גענומען דער איסור וואס שטייט נישט אין די חז"ל און קיין איינע פון די פוסקים ברענגען נישט אזא איסור. דער מנחת חינוך איז מחליט אז ער זעהט נישט קיין שום איסור און מען מעג יא עסן די קרבן פסח מיט חמץ צוזאמען. ער פירט אויס אויף רש"י וצע"ג.

געוויסע מפרשים ווילן אריינלערנען אין רש"י אז ער מיינט אויך צו זאגן אז מען מעג עסן חמץ מיט די קרבן פסח און די כונה פון רש"י איז אזוי. "ואין איסור חמץ", עס איז נישט דא קיין איסור צו עסן חמץ, "אלא עמו באכילתו", נאר דו קענסט אפילו מיט אים צוזאמען עסן חמץ. די לשון פון רש"י איז אבער נישט משמע אזוי.

אין ספר "אוצר החיים" אויף תרי"ג מצוות (פון הרה"ק ר' יצחק אייזיק קאמארנא זי"ע) שטייט, אז עס איז א "לאו הבא מכלל עשה", ווייל די תורה זאגט ביי די דינים פון פסח שני, "על מצות ומרורים יאכלוהו", אז מען זאל עס עסן צוזאמען מיט מצה און דאס איז א מצות עשה. זאגן מיר אז נאר מיט מצה האט די תורה געהייסן עסן און נישט מיט חמץ. דאס הייסט א "לאו הבא מכלל עשה" און דאס האט א דין ווי אן עשה. קומט אויס אז איינער וואס האט געגעסן די קרבן פסח מיט חמץ, האט ער מבטל געווען אן עשה.

די זעלבער תירוץ ברענגט די משך חכמה אין בהעלותך. די אבי עזרי פרעגט אז דעס וואלט גוט געווען ווען מען פסקנט ווי הלל. אונז פסקנן אבער אז מ'קען עסען די פסח אליין, און די מצה שפעטער. אויב אזוי איז נישט שייך קיין איסור חמץ בשעתן אכילת הקרבן - פונקט ווי עס איז נישט דא קיין מצוה צו עסען מצה בשעת מעשה.
דעריבער לערנט ער ווי די אנדערע מהלך אין רש''י.

יעדער האט געשריבן:

ביי מנחה דעי שב“ק דארף מען פשטות יא זאגען צדקתך אפי' א טאג וואס מען זאגט נישט קיין תחנון זאגט מען נישט תחנון ביי מנחה פארדעם
פסח שני זאגט מען יא תחנון ביי מנחה פארדעם (סידור התניא)

נישט יעדער האלט אזוי. ס'ווענד זיך לכאו' אין די טעם פארוואס מ'זאגט נישט ערב יום טוב ביי מנחה.