מיין נסיעה קיין Iceland - ענדע!
פרק א'
איז אזוי.
'עדווענטשער' לויפט אין מיין בלוט, און עס איז אלעמאל געוועהן מיין חלום צו רייזן ארום די וועלט, בפרט צו פלעצער וואס דער היימישע שמאלץ-טאפ איז נישט רגיל צו באזוכן. כאטש וואס כ'האב טאקע נישט קיין טשעק-ליסט צו טרעטן מיט מיינע פיס פינגערס אויף יעדער לאנד און ניטאמאל דאס מערהייט פון זיי, דאך אבער האב איך אלס געהאט א משיכה צו באזוכן אלע פלעצער וואס פארמאגן איינס פון די צוויי: רייכע אידישע היסטאריע אדער וואונדערליכע נאטור פון נפלאות הבורא.
'אין מיין בלוט' האב איך געזאגט, און אמת דאס איז. מיין זיידע זז"ג פלעגט מיר נעמען בימי נעורי מיט אנדערע אייניקלעך דורכאויס די בין הזמנים וואך צווישן קאנטרי\קעמפ און בעק-טו-ריעליטי, צו די ווייטע אדיראנדעקס ווי מיר פלעגן נעמען קענוא שיפלעך אנגעפאקט מיט אלע צוגעהערן, און שיפלען שעות ביזן טרעפן א פאסיגע אינזל אויף וועלכע מיר האבן אויפגעשטעלט טענטס און א פייערל, און געלעבט דארט אין הארמאניע מיט די בערעלעך און קייאוטיס פאר צוויי דריי טאג. עס איז דא אסאך צו באשרייבן אונזערע קעמפינג טריפס אבער אין כאן מקומו.
למעשה פלעגט מיין חשק צו רייזן ארום די וועלט בלייבן אלס א חשק להלכה ולא למעשה. איך האב אלעמאל געליינט מיט גרויס אינטערעסע איבער רייזעס פון די היימישע שרייבערס, אבער אז איך זאל איבערלאזן ווייב און קינדער און פארן אויף א טריפ? נישט ארץ ישראל צום רבי'ן און קברי צדיקים אין פולין, נאר טאטי איז געפארן אויף א טריפ? דאס איז קיינמאל נישט געוועהן אויפן טיש. טראץ וואס פילע מאל האט איך זיך אראפגעבויגן קוקן אונטערן טיש אפיר צו זוכן מיינע חלומות זיכער מאכן אז זיי זענען נאך דארט.
נאר וויאזוי דען? בבואי, ווען איך בין געקומען צו די גאר גאר הויעכע צוואנציגער יארן און איך האב זיך דערזעהן מיט א רעקל וואס שרינקט איין און א סקעיל וואס הייבט אירע נומערן מיום ליום ומחודש, האב איך זיך געזעצט מיט אימפעט אויפן דייעט ראלער קאוסטער. פארלוירן צוואנציג – פארדינט צוויי און צוואנציג. פארלוירן ח"י פונטן - פארדינט דרייצן. פארלוירן צוועלף - פארדינט פינעף און דרייסיג. פארלוירן זערא און פארדינט זעקס. טאקע נישט ווער ווייסט וואס, אבער מ'דארף זיך דאך כאפן אין די רעלסן נאך איידער עס ווערט א פראבלעם.
מיין בני בית איז אויפגעקומען מיט א בליציגע המצאה. "יוחנן, אנשטאטס צאלן געלטער פאר דעם דיעטע אדער יענער, גיימיר אויף א פלאן. דו פארלירסט אזויפיל און אזויפיל פונט [פונקטליכע נומער געב איך נישט ארויס אלס גילוי], און דו פארסט אי"ה מיט רואיגע געוויסן צו וועלכע לאנד דו באגערסט און מיט וועלכע חבר עס שמעקט דיר".
די פלאן איז מיר געפאלן, און איך טרעף מיר אנרופן מיין חבר, תוך כדי דיבור, איהם צו זאגן אז ערגעץ גייען מיר פארן. אבער היות איך וויל גארנישט צונעמען פון מיין ב"ב תליט"א, די יושבת ראש פונעם פלאן, און זי קומט דאך נישט מיט, דערפאר דארף עס זיין א פלאץ ווי זי וואלט ממילא נישט מיטגעקומען.
די סיבה פארוואס עס איז אפיציעל געוועהן א טריפ מיט חברים און נישט מיט איר, איז פשוט, ווייל אויב יא, איז די פלאן אויס. ווייל אויב קען מען פארן צוזאמען און די לאגיסטיקס ארבעטן זיך אויס, פארט מען דאך ממילא – מיט אלע פונטן אזויווי ס'איז, ווידער אויב איז נישט שייך צו גיין, פארבלייבט מען אינדערהיים אפילו דאר ווי א סקעלעטן. אויסער דעם וואס א פארנומענע הויז-ווייבל ווי דער וואס איך קען, דארף וואקאציע און נישט קיין עדווענטשער פון וועלכע מ'קומט אהיים טאקע אויפגעפרישט אבער דאך אפגעמוטשעט.
בחסדי ה' איז די פלאן געלונגען. און נישט ווייל איך בין געוועהן אזוי פאר'חלש'ט צו קענען פארן אויפן טריפ, נאר פשוט מאטעמאטיש גע'חשבון'ט איז עס מיר אלס געוועהן מער ווערד ווי אן אויסגעדראשענע שטיקל קאקאש בחצי הלילה. און מיט דעם חשבון האב איך פארמיטן איבעריגע מותרות און משמנים, און אנגעהויבן טוהן עקסערסייז וואס איז ממילא קריטיש וויכטיג אויב וויל מען נישט זיין א זקן ביי די פופציג.
אפאר חדשים שפעטער און אפאר צענדליגע פונטן ווייניגער, האט די פלאן אנגעהויבן פארמירן הויט און ביינער. דאס חבר האט אנגערופן דעם בארוהמטע מוישי הערשקא פון 'קאושער הארייזען', און ארענזשירט א נסיעה'לע קיין אויסלאנד און אייסלאנד ביינעזאם! מיר האט זיך עס געהערט היבש אינטרעסאנט, און געגעבן מיין ווארעמע הסכמה אין פארעם פון א קוויק-פעי.
א ווארט איבער מוישי. ער איז טאטאל צוריקט. די טריפס וואס ער שטעלט צאם זענען שלא מעלמא הדין. אביסל קען מען זעהן אויפן זייטל זיינע http://www.kosherhorizons.com , אדער אויף dans deals כ'ווייס נישט פונקטליך וואו. יעדער טריפ זיינע ווערט גע'רעיט'עד ווי לוקסוריעז און עדווענטשעריס עס איז, און אונז האבן אויסגעוועהלט עדווענטשער איבער לוקסוס, כאטש וואס לוקסוס האט ווייט נישט געפעלט. סך הכל מיינט עס, אז אנשטאטס מיטברענגן א שעף און וועיטערס מיט דישעס, האבן מיר געגעסן א ברייטע אויסוואל פון קעיטערד עסן מיט די בעסטע השגחות, פלייש און עוף מיט לכה"פ דריי סייד דישעס יעדער נאכטמאל, מיט פלאסטיק געשיר און פרייליכע געמיט.
געדארפט האבן מיר פארן נסיעה א קיימא לן פון לכה"פ פינעף מענטשן אויסער ערעב מוישי'ן. די מסבב כל הסיבות האט אויסגעשטעלט אז דאס מכסת הנפשות זאל אנקומען שווערליך, און אלע ערנסט פאראינטרעסירטע האבן געהאט זייטיגע זאכן וואס האט זיי אפגעהאלטן פון קענען פארן פונקט יענער וואך. אין א לעצט מינוטיגע ריין-השתדלות מאטעווירטע פראוו האט מען געגעבן א פרעג פון צוויי אידעלעך פינעף שעה פארן פלייט אויב זיי ווילן קומען מיט אונז קיין אייסלאנד. ווייזט אויס אז זייענדיג אזוי ענג אין צייט האבן זיי ניטאמאל געהאט קיין צייט צו זאגן 'ניין', און האבן אנשטאטס אויסגעוועהלט דעם 'יא' זייענדיג א קערצערע ווארט.
מוישי האט אונז געשיקט א דעטאליטירטע אייטינערערי מיט וואס עס ערווארט אונז, און ווי אויך פונקטליכע אנווייזונגען וואספארא קליידונג עס פעלט זיך אויס. עטליכע לעיערס פון ווארעמע קליידער, סוועדערס און דזשעקעטס, און וואסער-פראף אויבערראק און מכנסיים. ווי אויך ספעציעלע הייקינג שטיוול און שטעקענעס, היטלעך און לעמפלעך. א הייליג ווארט האט מוישי אונז געזאגט: 'נישטא אזא זאך ווי שלעכטע וועטער, ס'נאר דא שלעכטע קליידונג' עכ"ל. מיינענדיג דערמיט אז די קעלטסטע און נאסטע וועטער קען זיין איינגענעם ביז גאר אויב איז מען אנגעטאהן מיט די פאסיגע שוץ קליידער.
למשל, איינער פון אונז האט איהם געשיקט א בילד פון א דיקע ווינטער מאנטל וואס ער נוצט ווען ער נעמט זיינע קינדער צו שניי-טאבינג, ער זאל קאנפירמען אז ס'איז גוט. ער האט קאנפירמד אז עס איז נישט גוט, ווייל ס'איז צו דיק. אויב איז מען אויף א פלאץ ווי ס'איז נישט אזוי קאלט, וועט ער זיין אומבאקוועם און שוויצעדיג. אויב טוט ער עס אויס וועט ער דאך זיין קאלט. דערפאר פעלט אויס לעיערס, וואס מ'קען צולייגן און אראפנעמען לפי הצורך.
די צוויי טייערע אינגערלייט וועלכע האבן בלויז געהאט א שעה מיט טשעינדזש ביזן זיך ארויסלאזן פון קאנטרי צו קענעדי לופטפעלד, זענען געלאפן מיטן נשמה זייערע קויפן וואס זיי האבן עספיעט, און דאס איבעריגס האבן זיי אדער יא אדער נישט געקויפט אין אייסלאנד. א שטייגער ווי דעם שווים-הויז וואס יענער האט געקויפט דארטן פאר זעקס אהאלב טויזענט אייסלענדישע קראנע, אדער גאנצע פופציג אמעריקאנע טאלער.
זונטאג נאכט, מיר טרעפן זיך אין די זיבעטע טערמינעל, אין וועלכע 'אייסלענד-עיר' פארמאגט אירע בודקעלעך, און ווארטן אלע זעקס זאלן זיך פאראייניגן. מוישי שלעפט מיט עטליכע רענצלעך פון עסן און צוגעהערן, און יעדער פון אונז דארף אריינטשעקן איינס פון זיי.
ארויפגייענדיג אויפן פליגער, פרעגט אונז א גוי אויב ער מעג פרעגן א פראגע. פון ווי ער האט גענומען רשות אויף דאס זעלבסט צו פרעגן ווייסעך נישט, אבער מיר האבן גוטוויליג מסכים געוועהן.
"איז יעצט פארהאן א אידישע יום טוב וואס מ'פראוועט דווקא אין אייסלאנד? כ'זעה א היבש פאר אידעלעך אויפן פליגער?" איז געוועהן זיין שאלה. אונזער אנטווארט: ניין, אבער עס איז זוממער יעצט און אלס וואקאציע ווילן מיר גיין צו פלאץ ווי מ'קען זעהן ג-ט'ס וואונדעליכע בריאה און איהם דאנקן דערויף.
זיין אנטווארט, דברים כהוויתן לא פחות ולא יותר: עטס זאלסט וויסן אז איך שפיר זיך זיכער און אפגעהיטן צו זיצן דא אויפן פליגער, וואוסענדיג אז איר אידן זענטס אויך דא.
המשך יבוא בעז"ה.
איז אזוי.
'עדווענטשער' לויפט אין מיין בלוט, און עס איז אלעמאל געוועהן מיין חלום צו רייזן ארום די וועלט, בפרט צו פלעצער וואס דער היימישע שמאלץ-טאפ איז נישט רגיל צו באזוכן. כאטש וואס כ'האב טאקע נישט קיין טשעק-ליסט צו טרעטן מיט מיינע פיס פינגערס אויף יעדער לאנד און ניטאמאל דאס מערהייט פון זיי, דאך אבער האב איך אלס געהאט א משיכה צו באזוכן אלע פלעצער וואס פארמאגן איינס פון די צוויי: רייכע אידישע היסטאריע אדער וואונדערליכע נאטור פון נפלאות הבורא.
'אין מיין בלוט' האב איך געזאגט, און אמת דאס איז. מיין זיידע זז"ג פלעגט מיר נעמען בימי נעורי מיט אנדערע אייניקלעך דורכאויס די בין הזמנים וואך צווישן קאנטרי\קעמפ און בעק-טו-ריעליטי, צו די ווייטע אדיראנדעקס ווי מיר פלעגן נעמען קענוא שיפלעך אנגעפאקט מיט אלע צוגעהערן, און שיפלען שעות ביזן טרעפן א פאסיגע אינזל אויף וועלכע מיר האבן אויפגעשטעלט טענטס און א פייערל, און געלעבט דארט אין הארמאניע מיט די בערעלעך און קייאוטיס פאר צוויי דריי טאג. עס איז דא אסאך צו באשרייבן אונזערע קעמפינג טריפס אבער אין כאן מקומו.
למעשה פלעגט מיין חשק צו רייזן ארום די וועלט בלייבן אלס א חשק להלכה ולא למעשה. איך האב אלעמאל געליינט מיט גרויס אינטערעסע איבער רייזעס פון די היימישע שרייבערס, אבער אז איך זאל איבערלאזן ווייב און קינדער און פארן אויף א טריפ? נישט ארץ ישראל צום רבי'ן און קברי צדיקים אין פולין, נאר טאטי איז געפארן אויף א טריפ? דאס איז קיינמאל נישט געוועהן אויפן טיש. טראץ וואס פילע מאל האט איך זיך אראפגעבויגן קוקן אונטערן טיש אפיר צו זוכן מיינע חלומות זיכער מאכן אז זיי זענען נאך דארט.
נאר וויאזוי דען? בבואי, ווען איך בין געקומען צו די גאר גאר הויעכע צוואנציגער יארן און איך האב זיך דערזעהן מיט א רעקל וואס שרינקט איין און א סקעיל וואס הייבט אירע נומערן מיום ליום ומחודש, האב איך זיך געזעצט מיט אימפעט אויפן דייעט ראלער קאוסטער. פארלוירן צוואנציג – פארדינט צוויי און צוואנציג. פארלוירן ח"י פונטן - פארדינט דרייצן. פארלוירן צוועלף - פארדינט פינעף און דרייסיג. פארלוירן זערא און פארדינט זעקס. טאקע נישט ווער ווייסט וואס, אבער מ'דארף זיך דאך כאפן אין די רעלסן נאך איידער עס ווערט א פראבלעם.
מיין בני בית איז אויפגעקומען מיט א בליציגע המצאה. "יוחנן, אנשטאטס צאלן געלטער פאר דעם דיעטע אדער יענער, גיימיר אויף א פלאן. דו פארלירסט אזויפיל און אזויפיל פונט [פונקטליכע נומער געב איך נישט ארויס אלס גילוי], און דו פארסט אי"ה מיט רואיגע געוויסן צו וועלכע לאנד דו באגערסט און מיט וועלכע חבר עס שמעקט דיר".
די פלאן איז מיר געפאלן, און איך טרעף מיר אנרופן מיין חבר, תוך כדי דיבור, איהם צו זאגן אז ערגעץ גייען מיר פארן. אבער היות איך וויל גארנישט צונעמען פון מיין ב"ב תליט"א, די יושבת ראש פונעם פלאן, און זי קומט דאך נישט מיט, דערפאר דארף עס זיין א פלאץ ווי זי וואלט ממילא נישט מיטגעקומען.
די סיבה פארוואס עס איז אפיציעל געוועהן א טריפ מיט חברים און נישט מיט איר, איז פשוט, ווייל אויב יא, איז די פלאן אויס. ווייל אויב קען מען פארן צוזאמען און די לאגיסטיקס ארבעטן זיך אויס, פארט מען דאך ממילא – מיט אלע פונטן אזויווי ס'איז, ווידער אויב איז נישט שייך צו גיין, פארבלייבט מען אינדערהיים אפילו דאר ווי א סקעלעטן. אויסער דעם וואס א פארנומענע הויז-ווייבל ווי דער וואס איך קען, דארף וואקאציע און נישט קיין עדווענטשער פון וועלכע מ'קומט אהיים טאקע אויפגעפרישט אבער דאך אפגעמוטשעט.
בחסדי ה' איז די פלאן געלונגען. און נישט ווייל איך בין געוועהן אזוי פאר'חלש'ט צו קענען פארן אויפן טריפ, נאר פשוט מאטעמאטיש גע'חשבון'ט איז עס מיר אלס געוועהן מער ווערד ווי אן אויסגעדראשענע שטיקל קאקאש בחצי הלילה. און מיט דעם חשבון האב איך פארמיטן איבעריגע מותרות און משמנים, און אנגעהויבן טוהן עקסערסייז וואס איז ממילא קריטיש וויכטיג אויב וויל מען נישט זיין א זקן ביי די פופציג.
אפאר חדשים שפעטער און אפאר צענדליגע פונטן ווייניגער, האט די פלאן אנגעהויבן פארמירן הויט און ביינער. דאס חבר האט אנגערופן דעם בארוהמטע מוישי הערשקא פון 'קאושער הארייזען', און ארענזשירט א נסיעה'לע קיין אויסלאנד און אייסלאנד ביינעזאם! מיר האט זיך עס געהערט היבש אינטרעסאנט, און געגעבן מיין ווארעמע הסכמה אין פארעם פון א קוויק-פעי.
א ווארט איבער מוישי. ער איז טאטאל צוריקט. די טריפס וואס ער שטעלט צאם זענען שלא מעלמא הדין. אביסל קען מען זעהן אויפן זייטל זיינע http://www.kosherhorizons.com , אדער אויף dans deals כ'ווייס נישט פונקטליך וואו. יעדער טריפ זיינע ווערט גע'רעיט'עד ווי לוקסוריעז און עדווענטשעריס עס איז, און אונז האבן אויסגעוועהלט עדווענטשער איבער לוקסוס, כאטש וואס לוקסוס האט ווייט נישט געפעלט. סך הכל מיינט עס, אז אנשטאטס מיטברענגן א שעף און וועיטערס מיט דישעס, האבן מיר געגעסן א ברייטע אויסוואל פון קעיטערד עסן מיט די בעסטע השגחות, פלייש און עוף מיט לכה"פ דריי סייד דישעס יעדער נאכטמאל, מיט פלאסטיק געשיר און פרייליכע געמיט.
געדארפט האבן מיר פארן נסיעה א קיימא לן פון לכה"פ פינעף מענטשן אויסער ערעב מוישי'ן. די מסבב כל הסיבות האט אויסגעשטעלט אז דאס מכסת הנפשות זאל אנקומען שווערליך, און אלע ערנסט פאראינטרעסירטע האבן געהאט זייטיגע זאכן וואס האט זיי אפגעהאלטן פון קענען פארן פונקט יענער וואך. אין א לעצט מינוטיגע ריין-השתדלות מאטעווירטע פראוו האט מען געגעבן א פרעג פון צוויי אידעלעך פינעף שעה פארן פלייט אויב זיי ווילן קומען מיט אונז קיין אייסלאנד. ווייזט אויס אז זייענדיג אזוי ענג אין צייט האבן זיי ניטאמאל געהאט קיין צייט צו זאגן 'ניין', און האבן אנשטאטס אויסגעוועהלט דעם 'יא' זייענדיג א קערצערע ווארט.
מוישי האט אונז געשיקט א דעטאליטירטע אייטינערערי מיט וואס עס ערווארט אונז, און ווי אויך פונקטליכע אנווייזונגען וואספארא קליידונג עס פעלט זיך אויס. עטליכע לעיערס פון ווארעמע קליידער, סוועדערס און דזשעקעטס, און וואסער-פראף אויבערראק און מכנסיים. ווי אויך ספעציעלע הייקינג שטיוול און שטעקענעס, היטלעך און לעמפלעך. א הייליג ווארט האט מוישי אונז געזאגט: 'נישטא אזא זאך ווי שלעכטע וועטער, ס'נאר דא שלעכטע קליידונג' עכ"ל. מיינענדיג דערמיט אז די קעלטסטע און נאסטע וועטער קען זיין איינגענעם ביז גאר אויב איז מען אנגעטאהן מיט די פאסיגע שוץ קליידער.
למשל, איינער פון אונז האט איהם געשיקט א בילד פון א דיקע ווינטער מאנטל וואס ער נוצט ווען ער נעמט זיינע קינדער צו שניי-טאבינג, ער זאל קאנפירמען אז ס'איז גוט. ער האט קאנפירמד אז עס איז נישט גוט, ווייל ס'איז צו דיק. אויב איז מען אויף א פלאץ ווי ס'איז נישט אזוי קאלט, וועט ער זיין אומבאקוועם און שוויצעדיג. אויב טוט ער עס אויס וועט ער דאך זיין קאלט. דערפאר פעלט אויס לעיערס, וואס מ'קען צולייגן און אראפנעמען לפי הצורך.
די צוויי טייערע אינגערלייט וועלכע האבן בלויז געהאט א שעה מיט טשעינדזש ביזן זיך ארויסלאזן פון קאנטרי צו קענעדי לופטפעלד, זענען געלאפן מיטן נשמה זייערע קויפן וואס זיי האבן עספיעט, און דאס איבעריגס האבן זיי אדער יא אדער נישט געקויפט אין אייסלאנד. א שטייגער ווי דעם שווים-הויז וואס יענער האט געקויפט דארטן פאר זעקס אהאלב טויזענט אייסלענדישע קראנע, אדער גאנצע פופציג אמעריקאנע טאלער.
זונטאג נאכט, מיר טרעפן זיך אין די זיבעטע טערמינעל, אין וועלכע 'אייסלענד-עיר' פארמאגט אירע בודקעלעך, און ווארטן אלע זעקס זאלן זיך פאראייניגן. מוישי שלעפט מיט עטליכע רענצלעך פון עסן און צוגעהערן, און יעדער פון אונז דארף אריינטשעקן איינס פון זיי.
ארויפגייענדיג אויפן פליגער, פרעגט אונז א גוי אויב ער מעג פרעגן א פראגע. פון ווי ער האט גענומען רשות אויף דאס זעלבסט צו פרעגן ווייסעך נישט, אבער מיר האבן גוטוויליג מסכים געוועהן.
"איז יעצט פארהאן א אידישע יום טוב וואס מ'פראוועט דווקא אין אייסלאנד? כ'זעה א היבש פאר אידעלעך אויפן פליגער?" איז געוועהן זיין שאלה. אונזער אנטווארט: ניין, אבער עס איז זוממער יעצט און אלס וואקאציע ווילן מיר גיין צו פלאץ ווי מ'קען זעהן ג-ט'ס וואונדעליכע בריאה און איהם דאנקן דערויף.
זיין אנטווארט, דברים כהוויתן לא פחות ולא יותר: עטס זאלסט וויסן אז איך שפיר זיך זיכער און אפגעהיטן צו זיצן דא אויפן פליגער, וואוסענדיג אז איר אידן זענטס אויך דא.
המשך יבוא בעז"ה.
