מיין נסיעה קיין אנטווערפן שבת החודש - אדר ב' שנת תשע"ט | חלק ג' ארויף, ענדע
בס"ד
אונזער חשובע מנהל'ס טאג-ביך קיין אנטווערפן תשס"ט, האט מיר צוריק געטראגן צו מיין באזוך אין אנטווערפן מיט גאנצע צען יאר שפעטער, אדר ב' שנת תשע"ט, מיר ברענגענדיג א דראנג דאס צו פאראייביגן.
בעצם האב איך שוין אביסל מורא דאס צו אונטערנעמען, היות כ'בין נאך שולדיג דאס מסיים זיין א רייזע אונטערן מאסקע, כ"א אדר תשפ"א , אכ"ז האב איך מיך געשטארקט און באשלאסן, איך מוז עס טוהן, און גיי מיר עס פרובירן צו מאכן קורץ און שארף, און בל"נ וועל איך עס נישט ארויפשטעלן ווי לאנג עס איז נישט פיקס פארטיג בעז"ה.
ווען איך וועל זיין פארטיג וועל איך עס בל"נ צוטיילן און עטליכע קורצע פארזעצונגען, און לויט די חיזוק וועל מיר בל"נ ממשיך זיין.
געגאנגען…
שטיי מיר יעצט מיט מער פון 5 יאר שפעטער, וועל מיר פרובירן אפיר קראצן דעם זכרון און זעהן וואס מיר קענען דעליווערן פארן ציבור.
די מעשה הייבט זיך אן אזוי: איך האב ב"ה א חבר שוין פון ישיבה אויף געזונטע און לאנגע יארן, א שטארקע חסיד און קרוב משפחה צו כ"ק אדמו"ר מפשעווארסק שליט"א, פון וועם איך האב זיך אסאך צוזאמגעהערט אויפן רבי'ן, וואס האט מיר גורם געווען א באשלוס אז איך מוז נאך אפרעכטן א שבת בצילא דמהימנותא פון רבי'ן שליט"א.
כאטשיג איך האב דעם רבי'ן שוין געזעהן כמה פעמים ווען די רבי האט באזוכט בארה"ב וקאנדא, אבער ס'איז דאך נאר פארט מלך בשדה, איך מוז אזאנס מיטהאלטן ביים רבי'ן אינדערהיים.
נאך א לאנגע צייט איז די צייט למעשה אנגעקומען, כ'דענק נישט פונקטליך וויאזוי די באשלוס איז געשלאסן געווארן, אבער מ'האט געביכלט טיקעטס (פון וועם קומט דאס 'געביכלעכטס'?) ביי דעלטע מיט אזא 65 טויזנט סקיי מיילס, + נאך עטליכע און פופציג דאלער טעקס פער פאסאנדשיר.
דהיינו פאר מיר ערעב בערל, און פאר מיין גוטע חבר לאמיר אים רופן רבי מנחם. - האט נישט מורא, עס לוינט נאך נישט מיין חבר צו ווערן, ער האט מיר שיין באצאלט קעש דערפאר.
די טיקעטס האב יאך ערלעדיגט, די הכנסת אורחים האט מיר ר' מנחם פארשאפט דעם נאמבער פון איינע פון די פילע מכניסי אורחים און אנטווערפן, וואו מיר האבן גערופן באשטעלן אן אכסני', וכמובן האבן מיר בעפאר באשטעטיגט מיטן גבאי ר' זושא אז די רבי וועט טאקע וויילן אויף שבת החודש אין אנטווערפן.
אגב, איז די באשלוס אויף שבת החודש געווען טאקע דאס, היות סתם א שבת האט די רבי נישט געפראוועט פאר די געסט ביידע טישן, נאר צופרי, און אפי' ווען די רבי האט געפראוועט ביינאכט אויך, למשל שבת מברכים איז עס נישט געווען פון קידוש, משא"כ א שיינע שבת איז יא דא 2 גאנצע טישן, איז דאס געווען פאר מיר א געווינס.
מיין חבר ר' מנחם אלס נאנטער קרוב האט ליבערשט געוואלט א קלענערע שבת, ווען ס'איז דא ווייניגער געסט, וואס דאן איז ער זוכה צו מיטהאלטן די סעודה שבת צופרי בקודש פנימה. אבער דא זעהט אויס איז געווען באשערט פאר מיר א שותף לדבר מצוה.
ויהי היום, דאנערשטאג נאכמיטאג האבן מיר גענומען א טאקסי קיין JFK אריינגעטשעקט די געפעק און זיך געטראפן ביים געיט, די פליגער האט זיך געגרייט צו הייבן בשעטו"מ 7:39 אויפן וועג קיין אמסטערדאם האלאנד.
ארויפקומענדיג אויפן פליגער האבן מיר איינגענומען אונזערע 2 זיצן איינס נעבן צווייטן, אויף א דרייערל ביים פענסטער.
עס נעמט נישט לאנג און עס הייבט זיך אן פונאדירשפרייטן א גאר אומאנגענעמע גערוך, ווי איינער טראגט דא אומגעוואשענע זאקן שוין עטליכע מעת לעת.
מען האט גלייך געקענט זעהן אז מיר זענען נישט די איינציגסטע וואס די חוש הריח ארבעט ביי אונז, נאר אלע ארומיגע האבן זיך ארומגעריקט אין זייערע זיצן זייערע אומבאקוועם.
כ'קען נאך היינט נישט אנצייגן פונקטליך בשל מי הרעה הזאת, אבער אזוי פיל האט מען געקענט אנצייגן פון וועלכע באנק די דאזיגע ריח דערטראגט זיך.
צו מיין גרויס וואונדער איז די גרויסע פליגער געווען ממש ליידיג, איך געדענק נישט אין מיין פלי-רייזעס אזא ליידיגע פליגער.
ווי נאר די מיטרייזענדע האבן אויפגעהערט ארויפקומען אויפן פליגער האט די מאנשאפט ערלויבט פארן ציבור – אפשר גאר צוליב די שעדליכע גערוך – פארכאפן שטחים.
הך כוה, די עולם האט זיך א לאז געטוהן, און איינגענומען יעדער פאר זיך עטליכע זיצן, איך האב מיר ארויפגעווארפן אויף א גאנצע שורה פון 4 זיצן אינמיטן פון די פליגער, נאך א ערשטע רייע, מיט גרויס לעג-הארן.
רבי מנחם מצדו האט פארכאפט א דרייערל ביים פענסטער, אזוי זענען מיר אפגעפלויגן גאנץ געמיטלעך, מיט א שיינער דרימל, פיל בעסער פון אנדערע פלי רייזעס ווען איך קען ממש נישט פארמאכן קיין אויג.
ערש"ק צופרי האבן מיר בשעטו"מ געלאנדעט אין אמסטערדאם - איך געדענק נישט פונטקליך ווען מען האט געלאנדעט, אבער איך קוק יעצט נאך אין אימעיל מיין טיקעט, זעה איך אז עס איז געווען באשטימט אויף 9:15. גענומען די געפעק, און גיי מיר כאפן א באן קיין אמסטערדאם.
רבי מנחם האט דא מיט זיין באקאנטשאפט געפירט דאס רעדל, מ'האט זיך איינגעהאנדעלט בילעטן, און געלאפן צום באן.
די באן רייזע איז געווען א געשמאקע עקספיריענס, ער פליעט מיט א שטורעם אבער מיט אזא סמודקייט, אריבערפארענדיג הערליכע פאנאראמעס פון באוואקסענע שטחים פיל מיט געוויקסן און בלומען כנהוג אין האלאנד, ווען פון אויבן שטעקט זיך ארויס הויכע ווייסע ווינט מילן וואס שטייען ווי איינגעזינקן אין די הערליכע לאנדווירשאפט. נאך בערך א שעה פארן (א שעה? דו מיינסט איך געדענק פונקטליך נאך פון יעמאלט), זענען מיר אנגעקומען אין אנטווערפן, אפגעשטיגן און מען טרעפט זיך ממש אין היימישן געגענט.
מיר האבן קודם פרובירט זיך צו פארשטענדיגן מיט די ארטיגע באאמטע צו וויסן ווען גענוי די באנען פארן צוריק זונטאג פארטאגס, אבער כ'האב מיט זייער פלעמישקייט זיך נישט געקענט דורכקומען, איך האב יא באקומען עפעס א קארטל מיט א סקעדזשול, מיר האבן זיך פארלאזט אז מען וועט שוין מברר זיין לכש...
רבי מנחם האט געשוינט די פאר פיאסטער פאר א טעקסי האבן מיר זיך אפגעשלעפט מיט די געפעק אויף די פארשלאפענע אנטווערפענע גאסן, ווען אונזערע קליינטשיגע רעדער פון די רענצלען הילכן אפ איבער די ציגל אויסגעפלאסטערטע טראטווואר פון די באן שטאציאן ביזן פשעווארסקער בית המדרש אויף מארקאטאר.
רבי מנחם האט זיך זייער געיאגט – ווען יאגט ער זיך נישט – היות ער האט נאך געוואלט מיט דאווענען שחרית מיטן רבי'ן, האבן מיר גלייך אפגעשטעלט די געפעק אין בית המדרש, אראפ געלאפן אין די קליינטשיגע מקוה, געכאפט א טבילה, א קאווע, און זיך מיט געשטעלט שחרית מיטן רבי'ן.
די ביהמ"ד איז נישט געווען אזוי אנגעשטויסן האב איך נאכן לייגן טו"ת זיך געשטעלט ביים טיש פארנט פון די בימה, אז איך האב געקענט מיט האלטן די גאנצע הנהגה פון רבי'ן משך דאס דאווענען. וואס זאל איך זאגן, ס'האט מיר געכאפט, מען זעהט ווי יעדע ריר איז מיט א חשבון!
נאכן דאווענען – בשעת די רבי גייט ארויס – איז שוין געשטאנען א שורה צו נעמען שלום, האבן מיר זיך אויך דארט אריינגעשטעלט, ווען איך האב דאס ערשטע מאל געקענט אנמערקן די קאלירפולע ציבור וואס דרייען זיך דא אריבער, ווען אין פראנט פון מיר איז געשטאנען א בחור מיט א קנייטש היטל און קורצע רעקל, אבער דער האט געפלאקערט ווי א ריכטיגע חסיד.
איך קען נישט און איך גיי נישט באשרייבן אין ראם פון א קורצע ארטיקל, אנטווערפן בכלל און פשעווארסק בפרט, אבער צו האבן א שמעק פון א שטאט אינדערהיים, פון א חסידות אמאל, איז דארט די ריכטיגע אדרעס!
אנגעהויבן פון די שמאלע גאסן, די גאנצע פארצייטישקייט, די צוזאמשטעל פון אלערליי אידן, מיט אזא געשמאק...
מיין נסיעה קיין אנטווערפן שבת החודש - אדר ב' שנת תשע"ט
אונזער חשובע מנהל'ס טאג-ביך קיין אנטווערפן תשס"ט, האט מיר צוריק געטראגן צו מיין באזוך אין אנטווערפן מיט גאנצע צען יאר שפעטער, אדר ב' שנת תשע"ט, מיר ברענגענדיג א דראנג דאס צו פאראייביגן.
בעצם האב איך שוין אביסל מורא דאס צו אונטערנעמען, היות כ'בין נאך שולדיג דאס מסיים זיין א רייזע אונטערן מאסקע, כ"א אדר תשפ"א , אכ"ז האב איך מיך געשטארקט און באשלאסן, איך מוז עס טוהן, און גיי מיר עס פרובירן צו מאכן קורץ און שארף, און בל"נ וועל איך עס נישט ארויפשטעלן ווי לאנג עס איז נישט פיקס פארטיג בעז"ה.
ווען איך וועל זיין פארטיג וועל איך עס בל"נ צוטיילן און עטליכע קורצע פארזעצונגען, און לויט די חיזוק וועל מיר בל"נ ממשיך זיין.
געגאנגען…
שטיי מיר יעצט מיט מער פון 5 יאר שפעטער, וועל מיר פרובירן אפיר קראצן דעם זכרון און זעהן וואס מיר קענען דעליווערן פארן ציבור.
די מעשה הייבט זיך אן אזוי: איך האב ב"ה א חבר שוין פון ישיבה אויף געזונטע און לאנגע יארן, א שטארקע חסיד און קרוב משפחה צו כ"ק אדמו"ר מפשעווארסק שליט"א, פון וועם איך האב זיך אסאך צוזאמגעהערט אויפן רבי'ן, וואס האט מיר גורם געווען א באשלוס אז איך מוז נאך אפרעכטן א שבת בצילא דמהימנותא פון רבי'ן שליט"א.
כאטשיג איך האב דעם רבי'ן שוין געזעהן כמה פעמים ווען די רבי האט באזוכט בארה"ב וקאנדא, אבער ס'איז דאך נאר פארט מלך בשדה, איך מוז אזאנס מיטהאלטן ביים רבי'ן אינדערהיים.
נאך א לאנגע צייט איז די צייט למעשה אנגעקומען, כ'דענק נישט פונקטליך וויאזוי די באשלוס איז געשלאסן געווארן, אבער מ'האט געביכלט טיקעטס (פון וועם קומט דאס 'געביכלעכטס'?) ביי דעלטע מיט אזא 65 טויזנט סקיי מיילס, + נאך עטליכע און פופציג דאלער טעקס פער פאסאנדשיר.
דהיינו פאר מיר ערעב בערל, און פאר מיין גוטע חבר לאמיר אים רופן רבי מנחם. - האט נישט מורא, עס לוינט נאך נישט מיין חבר צו ווערן, ער האט מיר שיין באצאלט קעש דערפאר.
די טיקעטס האב יאך ערלעדיגט, די הכנסת אורחים האט מיר ר' מנחם פארשאפט דעם נאמבער פון איינע פון די פילע מכניסי אורחים און אנטווערפן, וואו מיר האבן גערופן באשטעלן אן אכסני', וכמובן האבן מיר בעפאר באשטעטיגט מיטן גבאי ר' זושא אז די רבי וועט טאקע וויילן אויף שבת החודש אין אנטווערפן.
אגב, איז די באשלוס אויף שבת החודש געווען טאקע דאס, היות סתם א שבת האט די רבי נישט געפראוועט פאר די געסט ביידע טישן, נאר צופרי, און אפי' ווען די רבי האט געפראוועט ביינאכט אויך, למשל שבת מברכים איז עס נישט געווען פון קידוש, משא"כ א שיינע שבת איז יא דא 2 גאנצע טישן, איז דאס געווען פאר מיר א געווינס.
מיין חבר ר' מנחם אלס נאנטער קרוב האט ליבערשט געוואלט א קלענערע שבת, ווען ס'איז דא ווייניגער געסט, וואס דאן איז ער זוכה צו מיטהאלטן די סעודה שבת צופרי בקודש פנימה. אבער דא זעהט אויס איז געווען באשערט פאר מיר א שותף לדבר מצוה.
ויהי היום, דאנערשטאג נאכמיטאג האבן מיר גענומען א טאקסי קיין JFK אריינגעטשעקט די געפעק און זיך געטראפן ביים געיט, די פליגער האט זיך געגרייט צו הייבן בשעטו"מ 7:39 אויפן וועג קיין אמסטערדאם האלאנד.
ארויפקומענדיג אויפן פליגער האבן מיר איינגענומען אונזערע 2 זיצן איינס נעבן צווייטן, אויף א דרייערל ביים פענסטער.
עס נעמט נישט לאנג און עס הייבט זיך אן פונאדירשפרייטן א גאר אומאנגענעמע גערוך, ווי איינער טראגט דא אומגעוואשענע זאקן שוין עטליכע מעת לעת.
מען האט גלייך געקענט זעהן אז מיר זענען נישט די איינציגסטע וואס די חוש הריח ארבעט ביי אונז, נאר אלע ארומיגע האבן זיך ארומגעריקט אין זייערע זיצן זייערע אומבאקוועם.
כ'קען נאך היינט נישט אנצייגן פונקטליך בשל מי הרעה הזאת, אבער אזוי פיל האט מען געקענט אנצייגן פון וועלכע באנק די דאזיגע ריח דערטראגט זיך.
צו מיין גרויס וואונדער איז די גרויסע פליגער געווען ממש ליידיג, איך געדענק נישט אין מיין פלי-רייזעס אזא ליידיגע פליגער.
ווי נאר די מיטרייזענדע האבן אויפגעהערט ארויפקומען אויפן פליגער האט די מאנשאפט ערלויבט פארן ציבור – אפשר גאר צוליב די שעדליכע גערוך – פארכאפן שטחים.
הך כוה, די עולם האט זיך א לאז געטוהן, און איינגענומען יעדער פאר זיך עטליכע זיצן, איך האב מיר ארויפגעווארפן אויף א גאנצע שורה פון 4 זיצן אינמיטן פון די פליגער, נאך א ערשטע רייע, מיט גרויס לעג-הארן.
רבי מנחם מצדו האט פארכאפט א דרייערל ביים פענסטער, אזוי זענען מיר אפגעפלויגן גאנץ געמיטלעך, מיט א שיינער דרימל, פיל בעסער פון אנדערע פלי רייזעס ווען איך קען ממש נישט פארמאכן קיין אויג.
ערש"ק צופרי האבן מיר בשעטו"מ געלאנדעט אין אמסטערדאם - איך געדענק נישט פונטקליך ווען מען האט געלאנדעט, אבער איך קוק יעצט נאך אין אימעיל מיין טיקעט, זעה איך אז עס איז געווען באשטימט אויף 9:15. גענומען די געפעק, און גיי מיר כאפן א באן קיין אמסטערדאם.
רבי מנחם האט דא מיט זיין באקאנטשאפט געפירט דאס רעדל, מ'האט זיך איינגעהאנדעלט בילעטן, און געלאפן צום באן.
די באן רייזע איז געווען א געשמאקע עקספיריענס, ער פליעט מיט א שטורעם אבער מיט אזא סמודקייט, אריבערפארענדיג הערליכע פאנאראמעס פון באוואקסענע שטחים פיל מיט געוויקסן און בלומען כנהוג אין האלאנד, ווען פון אויבן שטעקט זיך ארויס הויכע ווייסע ווינט מילן וואס שטייען ווי איינגעזינקן אין די הערליכע לאנדווירשאפט. נאך בערך א שעה פארן (א שעה? דו מיינסט איך געדענק פונקטליך נאך פון יעמאלט), זענען מיר אנגעקומען אין אנטווערפן, אפגעשטיגן און מען טרעפט זיך ממש אין היימישן געגענט.
מיר האבן קודם פרובירט זיך צו פארשטענדיגן מיט די ארטיגע באאמטע צו וויסן ווען גענוי די באנען פארן צוריק זונטאג פארטאגס, אבער כ'האב מיט זייער פלעמישקייט זיך נישט געקענט דורכקומען, איך האב יא באקומען עפעס א קארטל מיט א סקעדזשול, מיר האבן זיך פארלאזט אז מען וועט שוין מברר זיין לכש...
רבי מנחם האט געשוינט די פאר פיאסטער פאר א טעקסי האבן מיר זיך אפגעשלעפט מיט די געפעק אויף די פארשלאפענע אנטווערפענע גאסן, ווען אונזערע קליינטשיגע רעדער פון די רענצלען הילכן אפ איבער די ציגל אויסגעפלאסטערטע טראטווואר פון די באן שטאציאן ביזן פשעווארסקער בית המדרש אויף מארקאטאר.
רבי מנחם האט זיך זייער געיאגט – ווען יאגט ער זיך נישט – היות ער האט נאך געוואלט מיט דאווענען שחרית מיטן רבי'ן, האבן מיר גלייך אפגעשטעלט די געפעק אין בית המדרש, אראפ געלאפן אין די קליינטשיגע מקוה, געכאפט א טבילה, א קאווע, און זיך מיט געשטעלט שחרית מיטן רבי'ן.
די ביהמ"ד איז נישט געווען אזוי אנגעשטויסן האב איך נאכן לייגן טו"ת זיך געשטעלט ביים טיש פארנט פון די בימה, אז איך האב געקענט מיט האלטן די גאנצע הנהגה פון רבי'ן משך דאס דאווענען. וואס זאל איך זאגן, ס'האט מיר געכאפט, מען זעהט ווי יעדע ריר איז מיט א חשבון!
נאכן דאווענען – בשעת די רבי גייט ארויס – איז שוין געשטאנען א שורה צו נעמען שלום, האבן מיר זיך אויך דארט אריינגעשטעלט, ווען איך האב דאס ערשטע מאל געקענט אנמערקן די קאלירפולע ציבור וואס דרייען זיך דא אריבער, ווען אין פראנט פון מיר איז געשטאנען א בחור מיט א קנייטש היטל און קורצע רעקל, אבער דער האט געפלאקערט ווי א ריכטיגע חסיד.
איך קען נישט און איך גיי נישט באשרייבן אין ראם פון א קורצע ארטיקל, אנטווערפן בכלל און פשעווארסק בפרט, אבער צו האבן א שמעק פון א שטאט אינדערהיים, פון א חסידות אמאל, איז דארט די ריכטיגע אדרעס!
אנגעהויבן פון די שמאלע גאסן, די גאנצע פארצייטישקייט, די צוזאמשטעל פון אלערליי אידן, מיט אזא געשמאק...
ראש הקהל
הויפט געווינער - שרייבעריי פארמעסט תשע''ז
הויפט געווינער - שרייבעריי פארמעסט תשע''ז
בקראקא אין אומרים ׳תתננו׳ ובאונגארן אין אומרים ׳הבינינו׳
