די שאלה איז פון וואס קומט די סטרעסס אלץ פחד יום הדין אדער פון סקעדשול טשעינדזש אדער פון הוצאות יום טוב צו אמאל קען עס קומען פון אנדערע זאכן וואס קומט מיט אסאך טאג נישט ארבעטן וכדומה
די שאלה איז פון וואס קומט די סטרעסס אלץ פחד יום הדין אדער פון סקעדשול טשעינדזש אדער פון הוצאות יום טוב צו אמאל קען עס קומען פון אנדערע זאכן וואס קומט מיט אסאך טאג נישט ארבעטן וכדומה
בעיקר געמיינט סטרעס וואס קומט פון די עצם חיובים פון די תקופה, ביי יעדן קען עס אויספאלן אנדערש א חיוב אז מען מוז תשובה טוהן? גייט מען האבן א גוט יאהר? וואס גייט זיין? מיין איך ערנסט אז איך גיי זיין גוט? וויפל טעג און שעה קען מער טראכטן פון יום הדין, תשובה, וואגשאל, שווארצע מלאכים, ווייסע מלאכים, לאמיך אפ, אדער עס מאכן קורץ און שארף, נישט צעהן טעג.
איך רילעיט אביסל צו דעם אישו, און כ'האב שוין אסאך געקלערט וואס די סטרעס איז, איך מיין אז ס'איז בעיקר די אנגעשטרענגטע סקעדזשול וואס איז דער גורם דערצו, עכ"פ ביי מיר
די פארטאגס אויפשטיין צו סליחות (נאכדערצו זונטאג...), דאס גיין אין א איבערגעפאקטע מקוה ווייל יעדער גייט אין די זעלבע צייט (בנוסף האמיר אלע ישיבה בחורים אונטער די פיס אויך פאר א נויט), נאכפאלגענדיג מיט דאס דאווענען אין איבערגעפילטע מנינים, נישטא וואו אראפצולייגן די טלית/תפילין... וכו' וכו'
די כפרות שלאגן... דערנאך די אלע הכנות צו סוכות ווערט אריינגעקוועטשט אין די קארגע וואכן טעג וואס בלייבט אינצווישן, דאס שטיין אין די לאנגע ליניעס ביים דיין מיט די ד' מינים...
פסח איז בדרך כלל א רואיגערע אפראוטש כאטש וואס די הכנות צו פסח אינוואלד בעצם אויך אסאך, אבער עס קומט נישט מיט אזא אנגעשטרענגטע סקעדזשול בדרך כלל (חוץ ער"פ ממש), ביסט מער פלעקסיבל וויאזוי זיך אליינס אויסצושעלן דיין הכנות ליו"ט סקעדזשול.
כ’האב ערשט יעצט ערהאלטן אן ארטיקל, וואס מיינער א גוטער חבר, האט זיך אפגעשריבן פאר זיך פאיאריגע ימים נוראים, און מיר געגעבן רשות צו מפרסם זיין, לזיכוי הרבים.
א גוטן יאנקל וואס מאכסטו?
אה! זרח וואס טוט זיך.
אוי וויי (קרעכטץ) איך האב קאשמארן און טרומא פון יום כיפור?
איז זאג איהם
וועם?
פון דעם וועם די האסט מורא
איך האב נישט ממש מורא
אקעי איז זאג איהם נישט
אבער איך וויל דערלעבען די יאר
די אייבישטער זאל טאקע העלפן
איז וואס זאל איך טוהן?
וועגן וועלכע זאך?
וועגן די גאנצע סטרעס פון ראש השנה אין יום כיפור.
זאג איהם אז די האסט סטרעס פון דעם.
און נאכדעם?
וואס מיינט?
איך פיהל ווי איך האב נישט קיין נערוון צו די גאנצע מעשה.
אקעי. האסט א פראבלעם מיט דעם?
יא ווייל איך בין ארויס פון די גאנצע זאך.
ביסטו נישט?
ביסט גערעכט בעצם בין איך טאקע נישט אין די זאך איך ווייס אפילו נישט וואס די זאך איז פונקטליך
די זאך איז אזוי, אז דער וואס מאכט די גאנצע זאך, נאר מיט איהם קען מען דילען און פרעגען דערוועגן, ער איז דא ווי די ביסט, איז פרעג איהם מה לי ולצרה הזאת.
איך האב מורא
אקעי איך אויך
וואס זאל איך אים פרעגען?
וואס עס ליגט דיר אויפן הארצן!
איך ווייס נישט פארוואס איך דארף תשובה טוהן?
אקעי!
אבער עס קען נישט זיין אז עס איז דא א מחזור פיהל מיט עבירות וואס אידן זאגן שוין צענדליגע יארן אין עס האט נישט מיט מיך.
אלא מאי?
איך ווייס נישט וואס מען וויל פון מיך
ווער?
די אייבישטער.
וואס איז ער?
ער מאכט מיך לעבן יעצט. און ער גיבט מיך אסאך זאכן.
איז זאג איהם
איך ווייס נישט ווי אזוי צו רעדן צו איהם.
אזוי ווי די רעדסט צו מיר.
מיינסט צו זאגן פשוט אזוי ווי איך רעד און שמועס מיט דיר?
יא
אייבישטער די מאכסט מיך א גאנצע צייט איך האב נישט ליב צו זיין אינטער סטרעס איך פיהל זייער נישט גוט אזוי איך בעט דיך נעם אוועק די סטרעס פון מיר איך האב עס עכט נישט ליב איך וויל שוין אז יום כיפור זאל שוין זיין אריבער איך האב שוין נישט קיין נערווען פאר דעם איך וויל עס זאל בכלל נישט זיין קיין יום הדין איך האב נישט קיין כח פאר די אלע פחדים איך בעט דיר נעם עס אוועק פון מיר איך גיי שוין זיין וואויל אבער נעם עס אוועק
פארוואס זאגסטו אז די גייסט שוין זיין וואויל?
ווייל איך זיך זיך נישט קיין צרות.
איז זאג איהם אז איך זיך זיך נישט קיין צרות פארוואס דארפסטו איהם זאגן אז די גייסט שוין זיין וואויל?
ביסט גערעכט
אבער איך האב מורא
איז זאג איהם אייבישטער איך האב זייער מורא פון דיר איך בעט דיר בארואיג מיך איך קען נישט מער איך ווארט שוין אז יום כיפור זאל שוין זיין אבער בבחינת בבוקר יאמר מי יתן ערב, איך וויל נישט לעבן אין קיין סטרעס, איך וויל זיין רואיג אין נישט האבן קיין דאגות, מנוחה א גוט זיס לעבן אן קיין קאשמארן, ביטע געב מיך עס, איך בעט דיך, ביטע געב מיך עס, איך קען נישט אזוי מער, ביטע ביטע טאטי, איך בעט דיך, איך בעט דיך, איך בעט דיך, האב רחמנות אויף מיר אין נעם מיך ארויס פון די לאך, איך קען נישט מער איך האלט עס מער נישט אויס, איך קען נישט, פליז געב מיר עס, לאז מיר לעבן א פרייליך גליקליך יאר אן קיין דאגות פון עבירות און פחדים וועגן שלעכטע זאכן וואס קענען פאסירן, אייבישטער איך בעט דיך גיב מיר א זיסע רואיגע יאר אן קיין אידישקייט סטרעס, איך בעט דיך האב רחמנות איך קען נישט אזוי איך האב מער נישט קיין כח צו בעטן אבער איך האב מורא פון דיר אז די גייסט מיך הארגענען דורך יענע מעשה און אנדערע מיתות משונות, איך בעט דיר העלף איך זאל זיין געזונט אין שטארק איך האב מורא. איך בעט דיך טאטע האב רחמנות איך האלט עס מער נישט אויס פליז געב מיך געזונט אין רואיגקייט ווייל איך האב שוין נישט קיין כח
ווי אזוי פילסטו יעצט?
בעסער
ברוך השם. די האסט שוין תשובה געטוהן?
ניין
איך מיין אז יא
ווי אין מיינע ווערטער האסטו עס געזעהן?
האסט זיך אין אלע עניינים צוריק געקערט צום באשעפער.
איך הער אבער איך דארף תשובה טהון אויף מיינע עבירות.
וואס מיינט עבירות?
איך גיי אריבער אויף וואס ער האט מיך באפוילן
ווער?
דער וואס מאכט מיך לעבן יעצט
איז וואס ווילסטו טהון?
איך וויל איהם איבער בעטן
אקעי איז בעט איהם איבער.
אבער איך גיי עס נאכאמאל טהון.
איז וואס איז?
איז ווי אזוי קען איך איהם איבער בעטן אויב איך פלאן עס ווייטער אפשר צו טהון?
כ’האב ערשט יעצט ערהאלטן אן ארטיקל, וואס מיינער א גוטער חבר, האט זיך אפגעשריבן פאר זיך פאיאריגע ימים נוראים, און מיר געגעבן רשות צו מפרסם זיין, לזיכוי הרבים.
א גוטן יאנקל וואס מאכסטו?
אה! זרח וואס טוט זיך.
אוי וויי (קרעכטץ) איך האב קאשמארן און טרומא פון יום כיפור?
איז זאג איהם
וועם?
פון דעם וועם די האסט מורא
איך האב נישט ממש מורא
אקעי איז זאג איהם נישט
אבער איך וויל דערלעבען די יאר
די אייבישטער זאל טאקע העלפן
איז וואס זאל איך טוהן?
וועגן וועלכע זאך?
וועגן די גאנצע סטרעס פון ראש השנה אין יום כיפור.
זאג איהם אז די האסט סטרעס פון דעם.
און נאכדעם?
וואס מיינט?
איך פיהל ווי איך האב נישט קיין נערוון צו די גאנצע מעשה.
אקעי. האסט א פראבלעם מיט דעם?
יא ווייל איך בין ארויס פון די גאנצע זאך.
ביסטו נישט?
ביסט גערעכט בעצם בין איך טאקע נישט אין די זאך איך ווייס אפילו נישט וואס די זאך איז פונקטליך
די זאך איז אזוי, אז דער וואס מאכט די גאנצע זאך, נאר מיט איהם קען מען דילען און פרעגען דערוועגן, ער איז דא ווי די ביסט, איז פרעג איהם מה לי ולצרה הזאת.
איך האב מורא
אקעי איך אויך
וואס זאל איך אים פרעגען?
וואס עס ליגט דיר אויפן הארצן!
איך ווייס נישט פארוואס איך דארף תשובה טוהן?
אקעי!
אבער עס קען נישט זיין אז עס איז דא א מחזור פיהל מיט עבירות וואס אידן זאגן שוין צענדליגע יארן אין עס האט נישט מיט מיך.
אלא מאי?
איך ווייס נישט וואס מען וויל פון מיך
ווער?
די אייבישטער.
וואס איז ער?
ער מאכט מיך לעבן יעצט. און ער גיבט מיך אסאך זאכן.
איז זאג איהם
איך ווייס נישט ווי אזוי צו רעדן צו איהם.
אזוי ווי די רעדסט צו מיר.
מיינסט צו זאגן פשוט אזוי ווי איך רעד און שמועס מיט דיר?
יא
אייבישטער די מאכסט מיך א גאנצע צייט איך האב נישט ליב צו זיין אינטער סטרעס איך פיהל זייער נישט גוט אזוי איך בעט דיך נעם אוועק די סטרעס פון מיר איך האב עס עכט נישט ליב איך וויל שוין אז יום כיפור זאל שוין זיין אריבער איך האב שוין נישט קיין נערווען פאר דעם איך וויל עס זאל בכלל נישט זיין קיין יום הדין איך האב נישט קיין כח פאר די אלע פחדים איך בעט דיר נעם עס אוועק פון מיר איך גיי שוין זיין וואויל אבער נעם עס אוועק
פארוואס זאגסטו אז די גייסט שוין זיין וואויל?
ווייל איך זיך זיך נישט קיין צרות.
איז זאג איהם אז איך זיך זיך נישט קיין צרות פארוואס דארפסטו איהם זאגן אז די גייסט שוין זיין וואויל?
ביסט גערעכט
אבער איך האב מורא
איז זאג איהם אייבישטער איך האב זייער מורא פון דיר איך בעט דיר בארואיג מיך איך קען נישט מער איך ווארט שוין אז יום כיפור זאל שוין זיין אבער בבחינת בבוקר יאמר מי יתן ערב, איך וויל נישט לעבן אין קיין סטרעס, איך וויל זיין רואיג אין נישט האבן קיין דאגות, מנוחה א גוט זיס לעבן אן קיין קאשמארן, ביטע געב מיך עס, איך בעט דיך, ביטע געב מיך עס, איך קען נישט אזוי מער, ביטע ביטע טאטי, איך בעט דיך, איך בעט דיך, איך בעט דיך, האב רחמנות אויף מיר אין נעם מיך ארויס פון די לאך, איך קען נישט מער איך האלט עס מער נישט אויס, איך קען נישט, פליז געב מיר עס, לאז מיר לעבן א פרייליך גליקליך יאר אן קיין דאגות פון עבירות און פחדים וועגן שלעכטע זאכן וואס קענען פאסירן, אייבישטער איך בעט דיך גיב מיר א זיסע רואיגע יאר אן קיין אידישקייט סטרעס, איך בעט דיך האב רחמנות איך קען נישט אזוי איך האב מער נישט קיין כח צו בעטן אבער איך האב מורא פון דיר אז די גייסט מיך הארגענען דורך יענע מעשה און אנדערע מיתות משונות, איך בעט דיר העלף איך זאל זיין געזונט אין שטארק איך האב מורא. איך בעט דיך טאטע האב רחמנות איך האלט עס מער נישט אויס פליז געב מיך געזונט אין רואיגקייט ווייל איך האב שוין נישט קיין כח
ווי אזוי פילסטו יעצט?
בעסער
ברוך השם. די האסט שוין תשובה געטוהן?
ניין
איך מיין אז יא
ווי אין מיינע ווערטער האסטו עס געזעהן?
האסט זיך אין אלע עניינים צוריק געקערט צום באשעפער.
איך הער אבער איך דארף תשובה טהון אויף מיינע עבירות.
וואס מיינט עבירות?
איך גיי אריבער אויף וואס ער האט מיך באפוילן
ווער?
דער וואס מאכט מיך לעבן יעצט
איז וואס ווילסטו טהון?
איך וויל איהם איבער בעטן
אקעי איז בעט איהם איבער.
אבער איך גיי עס נאכאמאל טהון.
איז וואס איז?
איז ווי אזוי קען איך איהם איבער בעטן אויב איך פלאן עס ווייטער אפשר צו טהון?
די סטרעס פילט זיך אין די לופטן די אנגעצוינגייט אין מקוה 5:00 פארטאגס א' סליחות...ס'איז ממש טאָף... בחינת וימש חושך מ'פילט עס די זעלבע איז ער''ה א גאנצן טאג די אנווינטשן א כתיבה וחתימה טובה ער''ה האט נישט די זעלבע טעיסט ווי געפוילט אלעס גוטס מוצאי יו''כ... יא ס'איז אנעצויגן אפי' בשעתן טינקן די עפל אין די האניג...און נאכדערצו די וועלעכע שטייען אויף ר''ה ביים עלות... תשליך...כפרות שלאגן פאר די משפחה...אויפשטיין פרי ערב יו''כ צו שלאגן כפרות נעמט נישט אראפ פונעם פרעשער... בשעתן ליינען קרבנות...האסטו געהערט אזאנס אם יש לו פנאי יקרא גם זה די בעל קורא האט צייט אויף וועמענס חשבון???...דעיס גייט שוין מיט... איינפאסטן אויספאסטן יעדען שני וחמישי... סימפל סאיז פחדיגע טעג באמת לאמיתו און די נשמה פילט עס און די מח ווייסט עס אויך ...אויסער דעם איז דא א פרעשער פון אויסבעטן...יא ס'איז סטרעסס גאנץ כלל ישראל איז סטרעסספול ימים נוראים הגם נישט יעדער וועט מודה זיין דער וואוילער אינגערמאן וועט אפשר נישט פאסן צו זאגן אז ער האט פרעשער דערפון אבער יעדער איז א בשר ודם און ס'איז נארמאל. כהאב שוין גערעדט צו אסאך וואוילע אידן אלע האבן מודה געווען און שטיעלרהייט לאמיך אייך זאגן אז די שמחה מוצאי יו''כ איז אויך 90% פון דעם אז די פרעשער און אנגעצויגענקייט איז אראפ פון קאפ דאס קענסטו פילן בשעתן זיך וואונטשן גוט יום טוב נאך קידוש לבנה ...הגם די נשמה און אויך דיין מח טיעף אינעוויניג ווייסט באמת וואס די שמחה איז. אפי' געוויסע גייען זאגן אז ער פרייט זיך באמת אז ער איז נאנט געווארן מיטן אייבערשטן ס'איז אמת אבער אין דעם שוואכן דור בעקבתא דמשיחה זעמיר ליידער נישט אזוי פרייליך מוצאי שבת נחמו וועגן לידת בן דוד...און די זעלבע איז בנוגע ימים נוראים ס'דארף קלאר נישט זיין אזוי אבער ליידער דאס איז די מצב.
ב”ה ס’קומט שוין אט אט די הייליגע טעג, יעדער גרייט זיך, יעדער פילט עס שוין אין די לופטן, איינער מער איינער ווייניגער. ס’איז דא מענטשן וואס די טעג געבט עם א שאקל, און העלפט איהם צו זיך נעמען אין די הענט אריין, ס’איז דא אבער זייער אסאך מענטשן, וואס די טעג מאכט איהם שרעקליכע סטרעס, ער ווארט שוין קוים אויס, פון התרת נדרים ער”ה, ביז נאך נעילה, אז די טעג זאלן זיך ענדיגן, די סטרעס און אנגעצויגנקייט שטערט איהם נאר פון תשובה טוהן, זיך דערנענטערן צום באשעפער, אנשטאט דעם איז עס פוהל מיט פיין און צער. וואס טוט מען? כ’גלייב א חלק עולם עפנט אויף צוויי גרויסע אויגן, וואס זוכט די נושא פון חיזוק לימים נוראים, אין דעם פארום פון תורת הנפש, איז לאמיר זיך טאקע אביסל אויסשמועסן, נישט בדווקא אין ספרי מוסר, נאר אין די חלק הנפש, ווי אזוי ארבעט מען מיט זיך נפשות’דיג צו פארגרינגערן די סטרעס און לחץ, וסוף התשובה לבוא.
די הייליגע ישמח משה זי"ע, שרייבט אויף די פסוק און תהלים, משמים השמעת דין, ארץ יראה ושקטה, זאגט ער משמים השמעת דין כדי סזאל זיין ארץ יראה און דעמאלטס וועט זיין ושקטה. די ישמח ישראל ברענגט אויך די טייטש
סאו בעסעקלי חזר איך די טייטש ממילא בין איך ב"ה רואיג, און כפרוביר צו טוהן וויפיל מקען.
אז דו טוסט א טובה פאר א צווייטע מענטש זיי גרייט אז דו גייסט צוריק באקומען שטיינער בעט אבער דעם אייבערשטן אז די שטיינער זאלן זיין קליינע נישט קיין גרויסע
