די קריטישע מויל שלאס
געבוירן איז ער פונקט ווי אלע, צום אויסטערלישן פרייד פון זיינע עלטערן. חיים האט מען אים א נאמען געגעבן, זאל ער טאקע ראטן אינעם גרויסן זיידע נאך וועם די שוויגער האט באפוילן אים א נאמען צו געבן.
חדשים זענען אריבער געלאפן, חיים לאכט שוין, מאכט שוין ביי ביי, ער וואקט שוין, מען גייט אים שוין באלד מאכן פיאות.
מיט פרייליכע הערצער, מיט לויב און דאנק צו השי"ת, מיט תפילה אויף ווייטער, האט מען אים געמאכט פיאות, אנגעטון א קאפל, און ער האט צום ערשטן מאל געקושט די הייליגע ציצית. טרערן פון התרגשות האבן זיך געקייקלט פון געזיכט, און מתפלל געווען אויף א לעכטיגע עתיד. ווען מען ווייסט ווען בעפאר...
נישט לאנג דערויף, זאכן האבן עפעס אנגעהויבן נישט קלאפן, דער לעכטיגער חיימ'ל איז עפעס נישט כתמול שלשום. א באזוך ביים קינדער דאקטער האט נאך מער אנגעשראקן, און אויף זיין באפעל האט מען באשטעלט אן אפוינטמענט אין שפיטאל.
ווייסע כאלאטן און גרינע קליידער, שטיינערנע געזיכטער און טיפע אויגן, ענדלאזע קארידארן און לעכטיגע שטיבער, מאסקעס נאך בעפאר קאוויד, די אומהיימליכע ווענט פון שפיטאל.
דער דאקטער קומט אריין מיט א גאר ערנסטע געזיכט אויפן פנים וואס האט קיין גוטס נישט געזאגט, חיימ'ל זיצט אויפן בעטל, ניטאמאל ווייסט ער וואס דא גייט פאר, ער לעקט זיין לאלי מיט א רואיגקייט. מיר דארפן מאכן נאך טעסטס, מען קען נאך גארנישט זאגן. ביטע דאקטער, אפשר דאך? איך קען נישט זאגן קיינע רעזולטאטן פאר עס איז קלאר, אבער אזויפיל יא, די מצב איז נישט פויגלדיג.
און אזוי האט מען געמאכט נאך א טעסט און נאך איינס, נאכאמאל געשטאכן דעם אומשולדיגן ריינעם עופה'לע, ווער קען דען באשרייבן דאס הארץ פון א טאטע, שטייט ער הילפסלאז, איין נוירס כאפט אן די הענט, איינער די פיס, און דער דאקטער שטעכט און שטעכט. חיימ'ל קוקט מיט בעט'נדיגע אויגן און וויינט היסטעריש, טאאטי! אבער זיינע הענט זענען געבינדען, שעפעלע עס וועט דיר זיין גוט, נאר נאך איין מינוט נאכדעם גייט מען אהיים. שלינגענדיג א טרער נאך א טרער, שטייט ר' לייבעלע דארט, ער קען נישט צוקוקן דאס צער און פיין פון זיין לעכטיגן חיימ'ל, די ווענט פון די שטוב דרייען זיך אין רונדעס, אלעס וואס ער הערט איז א געשריי פון טיפעניש פון הארץ, 'טאאאטי', און וואס קען ער טון חוץ מיט וויינען מיט זיין צארטע חיימ'ל, און די מלאכי מעלה וויינען מיט מיט אים, האב מעקיד והבן נעקד ומלאכי השרת צועקים ובוכים.
די צומישעניש, די הילפסלאזיגקייט, די שרעק, נאך וואס עס איז געקומען די ביטערע בשורה, ב"ה עס איז נאך גאנץ פרי, אבער די מצב איז ליידער ביטער ווי א גאל. מ'ברויך אסאך רחמי שמים.
חיימ'ל איז שוין נישט אזוי שנעל אהיים פון שפיטאל, משפחה און גוטע אידן האבן זיך איינגעטיילט, און לייבל איז געלאפן פון זיין היים צו די ארבעט, אין שפיטאל און צוריק. וואוילטעטיגע ארגאניזאציעס האבן ארויסגעהאלפן און אנגעבאטן הילף, הייליגע עסקנים האבן אוועקגעגעבן טעג און נעכט און געעפענט די פארמאכטע קאמפליצירטע קארידארן פון שפיטאל, נייגעריגע מענטשן האבן געשישקעט אונטערן רוקן, און טייל בראווע האבן געפרעגט אפן אין פנים אריין.
אזוי גייען די וואכן און טעג, שמערצליכער פון ביטער, און ציפעדיגער פון ווייטאג, לייבעלע האט נארוואס פארברענגט מיט תהילימ'ל לאנגע שעות אין שפיטאל, קייענדיג שטיקער טרערן, און גלעטנדיג זיין מאגערער צדיק'ל.
ענדליך איז געקומען א וואוילע שוועגערין, זי וועט יעצט איבערנעמען פאר די נעקסטע שטיק צייט, לייבעלע מאכט א פארטראכטער זיין וועג ארויס, ער קען שוין נעבעך די איינגעשטעלטע ביים פראנט דעסק, און גריסט זיי מיט די הענט, ער דרייווט צוריק אריין אין שטאט, אבער מאכט אפ אז ער וויל גיין אביסל אין בית המדרש אויסקלארן די מוח פארן אהיימגיין צו זיין ווייב און קינדער.
און אזוי זעצט ער זיך אראפ אויף א בענקל און שוועבט אין אן אנדערע וועלט, מיטאמאל שפראצט ארויס א איד, און הייבט אויף א קול מיט א שטימע וואס האט אפגעקלינגען אינעם גאנצן בית המדרש. דו דארט! ווער מיינסטו ביסטו? מיינסט די גאנצע וועלט איז דיינס? דאס פלאץ איז מיין מקום קבוע! די וועלט געהערט נישט צו דיר, אינגערמאן. לייבעלע הייבט אויף זיין קאפ, און זעהט און פילט די שפיזיגע בליקן פון די גאנצע בית המדרש, ער ווייסט נישט וואס ער האט זיך פארזינדיגט, און ווייסט נישט וואס ער האט געטון, אבער ער פילט ווי ער טראגט נישט אריבער די בזיונות. דאס איז געווען די שטרוי וואס האט צובראכן דעם בערשטל'ס רוקן. ממש ער ווייסט זיך נישט וואו אהין צו טון. ניטאמאל קען ער ארויסרעדן א ווארט זיך צו אנטשולדיגן, צוליב די קנויל וואס וואקסט אין זיין האלדז, און יענער לאזט נישט נאך, אפשר אנטשולדיגסטו דיך? הא? פאלטיר ניטאמאל ביי.
טייערע ברודער, נישט נאר צו איינער וואס זיין קינד איז אין שפיטאל דארף מען אבאכט געבן וואס מען רעדט. ווערטער קענען אויפרעכטן, און קענען חרוב לייגן אויף א שוידערליכע פארנעם. איר קענט קיינמאל נישט וויסן וואס עס טוט זיך ביי יענעם אין הארץ, וואס ער גייט יעצט דורך. און אפילו איר האלט אז יא עס קומט זיך אים, איך וועל נישט שטיל בלייבן, וויסן זאלט איר, עס לוינט זיך נישט. עס איז נישט ווערד.
ומידה טובה מרובה, איר קענט קיינמאל נישט וויסן וואס אייער גוט ווארט קען אויפטון! עס איז אומשאצבאר! טראכט גוט איבער בעפאר איר רעדט, איר קענט ראטעווען וועלטן.
חדשים זענען אריבער געלאפן, חיים לאכט שוין, מאכט שוין ביי ביי, ער וואקט שוין, מען גייט אים שוין באלד מאכן פיאות.
מיט פרייליכע הערצער, מיט לויב און דאנק צו השי"ת, מיט תפילה אויף ווייטער, האט מען אים געמאכט פיאות, אנגעטון א קאפל, און ער האט צום ערשטן מאל געקושט די הייליגע ציצית. טרערן פון התרגשות האבן זיך געקייקלט פון געזיכט, און מתפלל געווען אויף א לעכטיגע עתיד. ווען מען ווייסט ווען בעפאר...
נישט לאנג דערויף, זאכן האבן עפעס אנגעהויבן נישט קלאפן, דער לעכטיגער חיימ'ל איז עפעס נישט כתמול שלשום. א באזוך ביים קינדער דאקטער האט נאך מער אנגעשראקן, און אויף זיין באפעל האט מען באשטעלט אן אפוינטמענט אין שפיטאל.
ווייסע כאלאטן און גרינע קליידער, שטיינערנע געזיכטער און טיפע אויגן, ענדלאזע קארידארן און לעכטיגע שטיבער, מאסקעס נאך בעפאר קאוויד, די אומהיימליכע ווענט פון שפיטאל.
דער דאקטער קומט אריין מיט א גאר ערנסטע געזיכט אויפן פנים וואס האט קיין גוטס נישט געזאגט, חיימ'ל זיצט אויפן בעטל, ניטאמאל ווייסט ער וואס דא גייט פאר, ער לעקט זיין לאלי מיט א רואיגקייט. מיר דארפן מאכן נאך טעסטס, מען קען נאך גארנישט זאגן. ביטע דאקטער, אפשר דאך? איך קען נישט זאגן קיינע רעזולטאטן פאר עס איז קלאר, אבער אזויפיל יא, די מצב איז נישט פויגלדיג.
און אזוי האט מען געמאכט נאך א טעסט און נאך איינס, נאכאמאל געשטאכן דעם אומשולדיגן ריינעם עופה'לע, ווער קען דען באשרייבן דאס הארץ פון א טאטע, שטייט ער הילפסלאז, איין נוירס כאפט אן די הענט, איינער די פיס, און דער דאקטער שטעכט און שטעכט. חיימ'ל קוקט מיט בעט'נדיגע אויגן און וויינט היסטעריש, טאאטי! אבער זיינע הענט זענען געבינדען, שעפעלע עס וועט דיר זיין גוט, נאר נאך איין מינוט נאכדעם גייט מען אהיים. שלינגענדיג א טרער נאך א טרער, שטייט ר' לייבעלע דארט, ער קען נישט צוקוקן דאס צער און פיין פון זיין לעכטיגן חיימ'ל, די ווענט פון די שטוב דרייען זיך אין רונדעס, אלעס וואס ער הערט איז א געשריי פון טיפעניש פון הארץ, 'טאאאטי', און וואס קען ער טון חוץ מיט וויינען מיט זיין צארטע חיימ'ל, און די מלאכי מעלה וויינען מיט מיט אים, האב מעקיד והבן נעקד ומלאכי השרת צועקים ובוכים.
די צומישעניש, די הילפסלאזיגקייט, די שרעק, נאך וואס עס איז געקומען די ביטערע בשורה, ב"ה עס איז נאך גאנץ פרי, אבער די מצב איז ליידער ביטער ווי א גאל. מ'ברויך אסאך רחמי שמים.
חיימ'ל איז שוין נישט אזוי שנעל אהיים פון שפיטאל, משפחה און גוטע אידן האבן זיך איינגעטיילט, און לייבל איז געלאפן פון זיין היים צו די ארבעט, אין שפיטאל און צוריק. וואוילטעטיגע ארגאניזאציעס האבן ארויסגעהאלפן און אנגעבאטן הילף, הייליגע עסקנים האבן אוועקגעגעבן טעג און נעכט און געעפענט די פארמאכטע קאמפליצירטע קארידארן פון שפיטאל, נייגעריגע מענטשן האבן געשישקעט אונטערן רוקן, און טייל בראווע האבן געפרעגט אפן אין פנים אריין.
אזוי גייען די וואכן און טעג, שמערצליכער פון ביטער, און ציפעדיגער פון ווייטאג, לייבעלע האט נארוואס פארברענגט מיט תהילימ'ל לאנגע שעות אין שפיטאל, קייענדיג שטיקער טרערן, און גלעטנדיג זיין מאגערער צדיק'ל.
ענדליך איז געקומען א וואוילע שוועגערין, זי וועט יעצט איבערנעמען פאר די נעקסטע שטיק צייט, לייבעלע מאכט א פארטראכטער זיין וועג ארויס, ער קען שוין נעבעך די איינגעשטעלטע ביים פראנט דעסק, און גריסט זיי מיט די הענט, ער דרייווט צוריק אריין אין שטאט, אבער מאכט אפ אז ער וויל גיין אביסל אין בית המדרש אויסקלארן די מוח פארן אהיימגיין צו זיין ווייב און קינדער.
און אזוי זעצט ער זיך אראפ אויף א בענקל און שוועבט אין אן אנדערע וועלט, מיטאמאל שפראצט ארויס א איד, און הייבט אויף א קול מיט א שטימע וואס האט אפגעקלינגען אינעם גאנצן בית המדרש. דו דארט! ווער מיינסטו ביסטו? מיינסט די גאנצע וועלט איז דיינס? דאס פלאץ איז מיין מקום קבוע! די וועלט געהערט נישט צו דיר, אינגערמאן. לייבעלע הייבט אויף זיין קאפ, און זעהט און פילט די שפיזיגע בליקן פון די גאנצע בית המדרש, ער ווייסט נישט וואס ער האט זיך פארזינדיגט, און ווייסט נישט וואס ער האט געטון, אבער ער פילט ווי ער טראגט נישט אריבער די בזיונות. דאס איז געווען די שטרוי וואס האט צובראכן דעם בערשטל'ס רוקן. ממש ער ווייסט זיך נישט וואו אהין צו טון. ניטאמאל קען ער ארויסרעדן א ווארט זיך צו אנטשולדיגן, צוליב די קנויל וואס וואקסט אין זיין האלדז, און יענער לאזט נישט נאך, אפשר אנטשולדיגסטו דיך? הא? פאלטיר ניטאמאל ביי.
טייערע ברודער, נישט נאר צו איינער וואס זיין קינד איז אין שפיטאל דארף מען אבאכט געבן וואס מען רעדט. ווערטער קענען אויפרעכטן, און קענען חרוב לייגן אויף א שוידערליכע פארנעם. איר קענט קיינמאל נישט וויסן וואס עס טוט זיך ביי יענעם אין הארץ, וואס ער גייט יעצט דורך. און אפילו איר האלט אז יא עס קומט זיך אים, איך וועל נישט שטיל בלייבן, וויסן זאלט איר, עס לוינט זיך נישט. עס איז נישט ווערד.
ומידה טובה מרובה, איר קענט קיינמאל נישט וויסן וואס אייער גוט ווארט קען אויפטון! עס איז אומשאצבאר! טראכט גוט איבער בעפאר איר רעדט, איר קענט ראטעווען וועלטן.
מרחוק השם נראה לי
